Sigmundur Davíð Gunnlaugsson, þingmaður og fyrrverandi forsætisráðherra, segir að það liggi fyrir að sigurvegarar síðustu alþingiskosninga hafi verið „vogunarsjóðirnir og fjármálakerfið“. Þetta kemur fram í aðsendri grein í Morgunblaðinu í dag.
Flokkur Sigmundar beið sögulegt afhroð í síðustu kosningum og fylgi hans fór úr 24,4 prósentum í 11,5 prósent á milli kosninga. Niðurstaðan í fyrrhaust var sú versta í 100 ára sögu Framsóknarflokksins. Kosið var að hausti, og áður en kjörtímabilið kláraðist, vegna Wintris-málsins svokallaða og annarra hneykslismála sem Panamaskjölin opinberuðu. Sigmundur Davíð sagði af sér sem forsætisráðherra í byrjun apríl 2016 vegna Wintris-málsins og var svo vellt úr formannssessi í Framsókn skömmu fyrir kosningarnar í fyrra. Hann stofnaði nýverið nýtt stjórnmálafélag, Framfarafélagið, og er formaður þess. Sigmundur Davíð hefur þó ekki viljað kalla það stjórnmálaflokk heldur mun frekar hugmyndaveitu.
Í grein sinni í Morgunblaðinu í morgun mærir Sigmundur Davíð áætlun ríkisstjórnar sinnar um afnám hafta. Hann segir að sem betur fer hafi „sigur Íslands“ í málinu að mestu verið í höfn áður en vogunarsjóðir í New York og London hafi viljað nýjan forsætisráðherra, nýja ríkisstjórn og nýja stefnu. „Öllu þessu náðu þeir,“ segir Sigmundur Davíð í greininni.
U-beygja stjórnvalda
Að mati Sigmundar Davíðs hafi einkum tvennt varðandi haftalosun staðið eftir þegar honum var gert að segja af sér: að klára að leysa aflandskrónuvandann og að nýta það tækifæri sem haftalosunin og stöðugleikaframlögin sköpuðu til að ráðast í endurskipulagningu íslenska fjármálakerfisins. Hann telur stjórnvöld hafa tekið U-beygju í báðum málum og haldið illa á þeim.
Varðandi aflandskrónuútboðin segir hann í greininni: „Tímaáætlun framkvæmdahóps um haftalosun var virt og lítið gerðist í málinu fyrr en síðastliðið haust þegar haldið var útboð til að leysa aflandskrónuvandann. Þar gafst eigendum aflandskróna kostur á að skipta krónunum í gjaldeyri og fara með hann úr landi gegn því að gefa »afslátt« af skráðu virði krónunnar. Þetta var frá upphafi liður í heildarplaninu sem gekk út á að allir skiptu með sér kostnaðinum við að rétta efnahag landsins af. Enginn átti að hagnast á því að taka ekki þátt. Þess vegna var útskýrt að þeir sem ekki vildu taka þátt í útboðinu myndu sitja fastir með krónurnar sínar um fyrirsjáanlega framtíð á lágum sem engum vöxtum. Þátttaka í útboðinu var lítil. Af ástæðum sem ekki hafa verið skýrðar hættu nokkrir af stærstu krónueigendunum við að taka þátt í útboðinu rétt fyrir lokun. Þó var ljóst að íslensk stjórnvöld höfðu misst trúverðugleikann. Fulltrúar vogunarsjóðanna höfðu séð með eigin augum að hægt væri að brjóta þau á bak aftur.
Lítið gerðist svo í málinu þar til ný ríkisstjórn tilkynnti óvænt í mars síðastliðnum að samið hefði verið við vogunarsjóði um að þeim yrði hleypt út með krónurnar sínar á mun hagstæðara gengi en stóð til boða í útboðinu í fyrra.
Samningurinn náði til 90 milljarða króna af þeim 200 sem eftir stóðu af »snjóhengjunni«. Sama dag var tilkynnt að þeir sem ekki hefðu þegar skrifað upp á tilboðið (þeir sem héldu á 110 milljörðum) hefðu »næstu tvær vikurnar« til að ganga inn í samninginn. Ella sætu þeir eftir.
En nú voru vogunarsjóðirnir búnir að sjá svo ekki varð um villst að hægt væri að brjóta, eða að minnsta kosti beygja, íslensk stjórnvöld. Nýja kostaboðið frá Íslandi var því ekki lengur nógu gott og áhuginn á þátttöku lítill eða enginn.
Skemmst er frá því að segja að vikurnar tvær sem hófust í mars eru enn að líða því stjórnvöld hafa ítrekað framlengt frestinn vegna áhugaleysis vogunarsjóðanna. Nú stendur til að hann klárist næstkomandi fimmtudag, þann 15. júní.
Stjórnvöldum er þó væntanlega alvara með dagsetninguna 15. júní eða hvað? Ekki miðað við það að fjármálaráðuneytið er þegar búið að tilkynna Reuters að næsta haust sé von á frumvörpum frá ríkisstjórninni um að losa höft af aflandskrónum.
Dettur einhverjum í hug að áhugi á þátttöku í sérstökum „krónusölu-díl“ nýrrar ríkisstjórnar sé mikill þegar krónan er búin að styrkjast jafnt og þétt og stjórnvöld hafa stöðugt gefið meira eftir og loks tilkynnt að þau hyggist gefa alveg eftir næsta haust?“
Sigmundur Davíð segir að Bjarni Benediktsson forsætisráðherra og Benedikt Jóhannesson, fjármála- og efnahagsráðherra, hafi ekki enn fengist til að svara spurningum um hvort samningar um losun hafta á aflandskrónur hafi verið liður í kaupum vogunarsjóðanna á Arion banka, né hvers vegna forkaupsréttur ríkisins að bankanum var gefinn eftir. „Engu hefur verið svarað um samskipti stjórnvalda við vogunarsjóðina sem þó viðurkenna sjálfir að þeir hafi tekið ákvarðanir að undangengnum samskiptum við íslensk stjórnvöld. Enda væri annað óhugsandi.
Niðurstaðan er sú að stjórnvöld hafa tekið algjöra U-beygju gagnvart hinum aðgangshörðu vogunarsjóðum og eru að missa tækifærið til að laga íslenska fjármálakerfið úr höndunum. Óljóst er hvað vogunarsjóðirnir ætla að gera við Arion banka. Ekkert liggur fyrir um hvað stjórnvöld ætla sér með Landsbankann, en í millitíðinni mun bankinn einbeita sér að því að byggja nýjar höfuðstöðvar á einni verðmætustu lóð landsins. Staða hins ríkisbankans, Íslandsbanka, er svo algjör ráðgáta. Á meðan er vöxtum haldið tuttugu sinnum hærri en í Bretlandi á sama tíma og pundið fellur og íslenska krónan styrkist.
Það eina sem liggur fyrir er að sigurvegarar síðustu alþingiskosninga voru vogunarsjóðirnir og fjármálakerfið.“
