Sjómannasamband Íslands mótmælir harðlega breytingum á lögum um áhafnir íslenskra fiskiskipa, varðskipa, skemmtibáta og annarra skipa í umsögn sinni á Samráðsgátt stjórnvalda sem birtist fyrir helgi.
„Mönnun fiskiskipa og annarra skipa á alltaf að taka mið af öryggi skips og áhafnar, ekki hvort þessi eða hin lög um stjórn fiskveiða gildi um viðkomandi skip,“ segir í umsögn sambandsins en undir hana skrifar Valmundur Valmundsson, formaður Sjómannasambands Íslands.
„Reyndar væri miklu nær að stýrimaður og vélstjóri væru um alltaf um borð í skipum undir 24 metrum þó ekki sé róið lengur en 14 klst. á hverju 24 klst. tímabili og engar undanþágur veittar.“
Sjómannasamband íslands bendir á að þessi tegund fiskiskipa séu mjög öflug og með stórar vélar sem þurfi sína gæslu. Að skipstjóri geti einn séð stjórn skips og vélgæslu er afturför, að mati Sjómannasambands Íslands.
Vilja samræma skilgreiningu smáskipa um áhafnir
Áformað er að leggja fram frumvarp til að samræma skilgreiningu smáskipa í lögum um áhafnir íslenskra fiskiskipa, varðskipa, skemmtibáta og annarra skipa við reglur um veiðileyfi með krókaaflamarki í lögum um stjórn fiskveiða.
Í lögum um stjórn fiskveiða segir að enginn megi stunda veiðar í atvinnuskyni við Ísland nema hafa fengið til þess almennt veiðileyfi. Þau séu tvenns konar, það er veiðileyfi með aflamarki og veiðileyfi með krókaaflamarki. Með lögum frá 2013 var nýrri málsgrein bætt við 4. grein laga um stjórn fiskveiða sem segir að þeir bátar einir geti öðlast veiðileyfi með krókaaflamarki sem eru styttri en 15 metrar að mestu lengd og minni en 30 brúttótonn. Óheimilt sé að stækka bátana þannig að þeir verði stærri en þessu nemur.
Í lögum frá árinu 2007 eru smáskip skilgreind sem skip sem eru 12 metrar að skráningarlengd eða styttri. Á hverju fiskiskipi skal vera skipstjóri en annars er munur á því hvaða kröfur áhafnalög gera til mönnunar á skipum sem eru 12 metrar eða styttri annars vegar og skipa sem eru 12 til 24 metrar, samkvæmt 12. grein áhafnalaga. Á skipum sem eru styttri en 12 metrar að skráningarlengd má skipstjóri vera hinn sami og vélavörður sé hann eini réttindamaðurinn í áhöfn, enda taki vinnu- og hvíldartími mið af 64. grein sjómannalaga. Að öðrum kosti skal vera vélavörður. Á skipum sem eru styttri en 24 metrar skal vera stýrimaður ef útivera skips fer fram úr 14 klukkustundum á hverju 24 klukkustunda tímabili. Á skipi þar sem daglegur útivistartími er styttri en 14 klukkustundir er heimilt að vera án stýrimanns, enda hafi skip fengið útgefna heimild þess efnis frá mönnunarnefnd. Á þessum skipum skal jafnframt vera yfirvélstjóri en farið útivera fram úr 14 klukkustundum á hverju 24 klukkustunda tímabili skal vera yfirvélstjóri og vélavörður.
Stefnt á að leggja frumvarpið fram næsta haust
Samkvæmt þessu geta krókaaflamarksbátar verið 15 metra langir en með því falla þeir ekki lengur undir ákvæði áhafnalaga um smáskip, sem miðast við 12 metra, heldur skip 12 til 24 metra með þeim auknu kröfum til skipstjóra-, stýrimanna- og vélstjórnarréttinda. Ef sigling er styttri en 14 klukkustundir þarf undanþágu frá mönnunarnefnd og má skipið þá vera án stýrimanns.
Bent hefur verið á að með breyttum reglum þá séu kröfur um mönnun skipa í ýmsum tilvikum orðin ríkari en fyrir breytingu sé ekki til staðar heimild frá mönnunarnefnd samkvæmt 12. grein áhafnalaga til að sigla án stýrimanns. Þetta hefur leitt til þess að sækja þarf reglulega um heimild til mönnunarnefndar. Samgöngu- og sveitarstjórnarráðherra áformar að leggja fram frumvarp um þetta efni á haustþingi 2019 sem geri lagfæringar þannig að ekki sé þörf á undanþágu.
