Bjarni Bene­dikts­son, fjár­mála- og efna­hags­ráð­herra, kynnti í gær í rík­is­stjórn nýtt frum­varp um lækkun á banka­skatti. Sam­kvæmt því verður hinn sér­staki banka­skattur lækk­aður úr 0,376 pró­sent af heild­ar­skuldum þeirra fjár­mála­fyr­ir­tækja sem greiða hann í 0,145 pró­sent. 

Frum­varpið hafði áður verið lagt fram í apríl síð­ast­liðnum og þegar gengið til efna­hags- og við­skipta­nefnd­ar. Þá átti fyrsta skref lækk­un­ar­innar að taka gildi á næsta ári, 2020. 

Þegar fjár­mála­á­ætlun var breytt í júní var hins vegar ákveðið að fresta lækkun banka­skatts­ins um eitt ár. Hann mun því ekki byrja að lækka á næsta ári, heldur árið 2021, og vera komin til fram­kvæmda að öllu leyti árið 2024. Þær breyt­ingar voru gerðar vegna breyttra aðstæðna í íslensku efna­hags­lífi, aðal­lega vegna gjald­þrots WOW air og loðnu­brests. 

Verði frum­varpið að lögum má ætla að tekjur hins opin­bera lækki um 18 millj­arða króna á árunum 2020 til 2023. Í grein­ar­gerð sem fylgdi upp­runa­lega frum­varp­inu, sem var lagt fram í apr­íl, sagði að horft væri til þess að lækk­unin á banka­skatti myndi skila sér til almenn­ings í gegnum betri kjör hjá fjár­mála­stofn­un­um. 

Telja skatt­inn rýra sam­keppn­is­hæfni

Sam­tök fjár­mála­fyr­ir­tækja, og æðstu stjórn­endur við­skipta­bank­anna, hafa kvartað mikið undan því á und­an­förnum árum að banka­skatt­ur­inn rýrir sam­keppn­is­hæfni þeirra, bæði á inn­an­lands­mark­aði þar sem þeir keppa við líf­eyr­is­sjóði um að veita lands­mönnum hús­næð­is­lán, en ekki síður í alþjóð­legri sam­keppni við erlenda banka sem hafa tryggt sér við­skipta margra stórra íslenskra fyr­ir­tækja sem stunda alþjóð­lega starf­semi á und­an­förnum árum. Þessir aðil­ar, líf­eyr­is­sjóð­irnir íslensku og bankar frá hinum Norð­ur­lönd­un­um, þurfa ekki að greiða banka­skatt og geta því, að sögn íslensku bank­anna, boðið mun skap­legri lána­kjör. 

Samtök fjár­mála­fyr­ir­tækja fóru meira að segja fram á að það í umsögn sem þau skil­uðu inn til efna­hags- og við­skipta­nefnd að Alþingi ætti að banna líf­eyr­is­sjóðum að lána ein­stak­l­inga og fyr­ir­tækja og köll­uðu beinar lán­veit­ingar sjóð­anna „skugga­­banka­­starf­­sem­i“. Þessi beiðni var grund­völluð á því að sam­keppn­isum­hverfi bank­anna gagn­vart sjóð­unum væri ekki sann­gjarnt. Alþingi varð ekki við þeirri beiðni.

Í Hvít­­bók um fjár­­­mála­­kerf­ið, sem birt var í des­em­ber í fyrra, var sér­stak­lega fjallað um að það gæti verið æski­legt að breyta skatt­stofni banka­skatts.

Tímara­mma breytt vegna sam­dráttar

Í apríl var svo lagt fram frum­varp þess efn­is. Í grein­ar­gerð með því frum­varpi var vitnað til þess að í stjórn­­­ar­sátt­­mála væri vikið að því að unnið verði að frek­­ari skil­­virkni í fjár­­­mála­­kerf­inu með það að leið­­ar­­ljósi að lækka kostnað neyt­enda. Nú hefur það frum­varp verið upp­fært í sam­ræmi við nýja fjár­mála­á­ætlun og lækkun á banka­skatti, sem á að lækka tekjur rík­is­sjóðs um 18 millj­arða króna á fjórum árum, mun nú hefj­ast 2021 en ekki á næsta ári. Það þýðir að lækk­unin kemur fyrst til fram­kvæmda á því ári sem þing­kosn­ingar eru næst fyr­ir­hug­að­ar. 

Íslenska ríkið er stærsti eig­andi fjár­­­mála­­fyr­ir­tækja á Íslandi, og ræður yfir á bil­inu 70 til 80 pró­­sent af þeirri þjón­­ustu sem í boði er. Ríkið á Íslands­­­banka að öllu leyti, og ríf­­lega 98 pró­­sent hlut í Lands­­bank­an­um, sem jafn­­framt er stærsti bank­inn á mark­aðn­­­um.