Í umsögn efna­hags- og við­skipta­nefndar Alþingis um frum­varp til laga um íviln­anir til nýfjár­fest­inga á Íslandi, sem var lögð fram 26. nóv­em­ber 2014, er að finna marg­hátt­aða og beitta gagn­rýni á ýmsa þætti frum­varps­ins. Allir nefnd­ar­menn, sama hvar í flokki þeir sitja, skrifa undir umsögn­ina.

Frosti Sig­ur­jóns­son, for­maður efna­hags- og við­skipta­nefnd­ar, segir að ekki hafi enn verið tekið til­lit til ábend­inga nefndar hans. „Við vitum að þetta var tekið til skoð­unar hjá atvinnu­vega­nefnd milli ann­arrar og þriðju umræðu vegna þess að ég kall­aði eftir því að það yrði gert. Það virt­ist algjör­lega hafa gleymst að taka til­lit til ábend­inga efna­hags- og við­skipta­nefnd­ar.“

Búið að fresta afgreiðslu úr atvinnu­vega­nefnd

Frum­varp til laga um íviln­anir til nýfjár­fest­inga hefur verið mikið í sviðs­ljós­inu und­an­farna daga eftir að Við­skipta­blaðið upp­lýsti um inni­hald samn­ings sem Matorka og rík­is­stjórn Íslands und­ir­rit­uðu í lok síð­asta mán­aðar á grund­velli frum­varps­ins. Kast­ljós fjall­aði auk þess ítar­lega um samn­ing­inn í gær­kvöldi.

Sam­kvæmt samn­ingnum fær Matorka allskyns íviln­an­ir, meðal ann­ars skatta­af­slætti, sem gætu numið rúm­lega 720 millj­ónum króna. Fyr­ir­huguð heild­ar­fjár­fest­ing fyr­ir­tæk­is­ins er um 1.200 millj­ónir króna og því gæti hlut­fall ívi­lin­anna af nýfjár­fest­ing­unni numið allt að 60 pró­sent, sam­kvæmt frétt Við­skipta­blaðs­ins.

Jón Gunn­ars­son, for­maður atvinnu­vega­nefnd­ar, sagði við Kjarn­ann í gær að nefnd­in, sem enn er með frum­varpið um íviln­anir til nýfjár­fest­inga til umræðu, hafi ekki vitað neitt um samn­ing atvinnu­vega­ráðu­neyt­is­ins fyrr en fyrir skemmstu. Hann hefur frestað afgreiðslu á frum­varp­inu út úr nefnd­inni á meðan að ýmsir þættir þess verða teknir til skoð­un­ar.

Jón Gunn­ars­son, for­maður atvinnu­vega­nefndar Alþing­is.

Rík­is­skatt­stjóri gerði alvar­legar athuga­semdir

Í umsögn efna­hags- og við­skipta­nefndar kemur meðal ann­ars fram að rík­is­skatt­stjóri hefði gert alvar­legar athuga­semdir við frum­varpið í umsögn sinni um mál­ið. Frum­varpið „auki flækju­stig skatt­lagn­ing­ar, auk þess sem skatt­fram­kvæmd verði dýr­ari með flóknum reglum fyrir til­tekna aðila.“

Nefndin gerir athuga­semd við að sam­kvæmt frum­varp­inu eigi að heim­ila þeim sem fá íviln­anir að greiða 50 pró­sent lægra trygg­inga­gjald. Þann afslátt sé ekki unnt að veita nema með því að „taka álagn­ing­una upp og hand­reikna afslátt­inn og senda svo upp­lýs­ingar til Fjár­sýslu rík­is­ins sem leið­réttir fjár­hæðir til inn­heimtu. Að mati nefnd­ar­innar eru slík vinnu­brögð frá­leit og þarfn­ast frek­ari skoð­un­ar.“

Hún telur einnig að 20 pró­sent eig­in­fjár­við­mið sé of lágt og það gefi of lítið borð fyrir báru fyrir fyr­ir­tækin sem fá ívilnun til að mæta ófyr­ir­séðum áföll­um. „Einnig vakna spurn­ingar um hvort svo lítið eigið fé auð­veldi um of að arður verði tek­inn út skatfrjálst í formi vaxta í stað skatt­skylds arðs. Í því sam­bandi telur nefndin að skoða ætti hvort rétt væri að gera skil­yrði um hærri eig­in­fjár­kröfu, t.d. 40 pró­sent að lág­marki.“

Sam­ráð við lyk­il­að­ila mik­il­vægt til að tryggja vönduð vinnu­brögð

Nefndin seg­ist með­vituð um að íviln­anir til nýsköp­un­ar­fyr­ir­tækja kunni að skekkja sam­keppni milli fyr­ir­tækja inn­an­lands. Ekki verður hins vegar  fram­hjá því litið „að íslensk fyr­ir­tæki þurfa mörg hver að keppa við erlend fyr­ir­tæki sem njóta marg­hátt­aðra íviln­ana í heima­landi sínu. Einnig keppir Ísland sem stað­setn­ing­ar­kostur um nýfjár­fest­ing­ar, svo dæmi sé tekið á sviði gagna­vera, við önnur lönd sem reyna að laða til sín slíka starf­semi með umtals­verðum íviln­un­um. Þá vekur nefndin athygli á þeim sjón­ar­miðum sem fram komu í umsögn Íslands­stofu við frum­varp­ið.

Í umsögn­inni [frá Íslands­stofu] er meðal ann­ars gagn­rýnt að ekki sé boðið upp á neinar almennar íviln­an­ir, þ.e. sem ekki tengj­ast aðeins skil­greindum svæðum á byggða­korti ESA heldur einnig þáttum á borð við fjár­fest­ing­ar­verk­efni sem efla rann­sóknir og þró­un, ýta undir umhverf­is­vænni lausnir eða eru á vegum lít­illa fyr­ir­tækja. Slíkur kafli var í lögum nr. 99/2010. Ívilnun í formi þjálf­un­ar­að­stoðar fellur þannig brott en slík ívilnun er mik­il­væg þegar kemur að fjár­fest­ing­ar­verk­efnum sem flytja inn nýja tækni og þekk­ingu. Í ljósi fram­an­greindra athuga­semda ítrekar nefndin mik­il­vægi þess að sam­ráð sé við­haft við lyk­il­að­ila er koma að þessum mála­flokki til að tryggja vönduð vinnu­brögð við vinnslu frum­varpa“.