Siðblinda í boði stjórnmálamanna

Guðjón Jensson segir að auðmenn Íslands hafi farið mikinn í íslenskri pólitík á undanförnum misserum og telur því mikilvægt að Íslendingar setji stjórnarskrármálið á dagskrá í ársbyrjun 2019.

Auglýsing

Á und­an­förnum árum hefur þjóðin horft upp á hverja blekk­ing­una á fætur annarri. Í hverra þágu verður hver og einn að geta sér til um.

Í yfir­heyrslum fyrir Lands­dómi á sín­um ­tíma, kom fram að Davíð Odds­son vissi ekki síðar en í febr­úar 2008 að bönk­unum yrði ekk­ert bjarg­að. Ekk­ert var gert til að draga úr tjón­inu t.d. með því að setja aftur á bindi­skyld­u ­bank­anna eins og eðli­legt hefði mátt ætla [að ákveðið væri]­strik­ist út. Þáver­andi for­sæt­is­ráð­herra var mennt­aður í virtum banda­rískum háskólum m.a. í þjóð­hag­fræði. Því miður auðn­að­ist honum ekki að gera neitt, ekki nokkurn skap­aðan hlut meðan fyr­ir­tækin voru „ét­in“ að inn­an, m.a. bank­arn­ir. Varnir banka mið­ast við að verj­ast ráni að utan en þarna reynd­ist eitt­hvað nýtt á ferð­inni, þeir voru rændir að inn­an.

Auglýsing
Vorið 2008 leið og sum­arið og niður tím­ans hélt áfram eins og allt væri í vellukk­ans standi. Við­skipti áttu sér stað eins og ekki væri ljóst að hengiflug væri á næsta leiti. Ein­hverjir höfðu haft efa­semdir eins og fyrr­ver­andi, en mjög reynd­ur, banka­mað­ur, Ragnar Önund­ar­son rit­aði greinar í Morg­un­blaðið að ekki væri allt með felldu. Þá höfðu danskir og ýmsir fleiri banka­menn efa­semdir að þessi íslenska banka­bóla gæti vart stað­ist og myndi brátt springa.. En eins og vænta mátti var „suss­að“ á allar slíkar efa­semd­aradd­ir. Síð­ari hluta sum­ars voru haldn­ir ólymp­íu­leik­ar og íslenskir ráð­herrar flykkt­ust austur til Kína að hvetja okkar lið áfram. Það var eins og eld­arnir höfðu ekki leikið Reykja­vík eins og Róm­ar­borg ­forð­um. Ráða­menn sýndu ótrú­lega léttúð og kæru­leysi. Og 14. ágúst kom þessi dæma­lausa yfir­lýs­ing Fjár­mála­eft­ir­lits­ins svona rétt eins og gam­al­dags barna­gæla í þeim til­gangi einum að draga úr tor­tryggni og efa­semd­um: Allir íslensku bank­arnir hefðu stað­ist álags­próf. Hálfum öðrum mán­uði síðar voru þeir allir falln­ir!

„Við greiðum ekki skuldir óreiðu­manna“ var haft eftir Dav­íð Odds­syn­i, þá­ver­andi seðla­banka­stjóra, og átti við banka­stjóra Kaup­þings. En það átt­uðu sig ekki allir lands­menn á að sami maður hafði afhent sömu van­skila­mönnum örfáum dögum áður nákvæm­lega allan gjald­eyr­is­vara­sjóð Seðla­bank­ans á silf­ur­fati. Enn ára­tug síðar er ekki alveg ­fylli­lega ­ljóst hvað varð um það mikla fé, um 500 millj­ónir evra.

Nokkrir þing­menn hafa gerst sér­fræð­ingar í blekk­ing­um. Einn sá umdeild­asti er án minnsta efa Sig­mundur Davíð Gunn­laugs­son sem hóf á loft her­ferð­ina gegn Ices­a­ve á sínum tíma. Alltaf var ljóst að útistand­andi lán Lands­bank­ans væru í góðu lagi, trygg­ingar og veð voru ásætt­an­leg enda skil­aði sér meira af útistand­and­i ­kröfum bank­ans inn í þrota­búið á næstu árum en sem skuld­bind­ing­un­um ­vegna Ices­ave nam. En það var þetta forms­at­riði í samn­ingnum sem var hafið upp og gert tor­tryggi­legt í póli­tísku upp­þoti. Og  þjóð­remb­ings­legt stríðs­hróp kvað við: Skuld­binda ætti rík­is­sjóð um aldur og ævi og „glæp­ur­inn“ jafn­vel heim­færður undir alvar­leg­ustu hegn­ing­ar­laga­brot: Land­ráð. Í samn­ingnum var eðli­lega sá fyr­ir­vari ef útistand­andi skuldir hrykkju ekki til greiðslu m.a. ef útistand­andi skuldir Lands­bank­ans yrðu afskrif­aðar að hluta eða veru­legu leyti þá skyld­i ­rík­is­sjóð­ur­ ­taka á sig ábyrgð greiðslu. Svona ákvæði eru algeng í samn­ingum hvað þjóð­ar­rétt varð­ar.

Auglýsing
En hvað vakti fyrir Sig­mundi Davíð þegar hann æsti upp þjóð­ina vegna Ices­a­ve? Honum var eða má hafa verið ljóst strax eftir hrunið að bönk­unum hafði verið mis­jafn­lega vel stjórn­að. Þegar skýrsla rann­sókn­ar­nefndar Alþingis er skoðuð gaum­gæfi­lega kemur í ljós að ­Kaup­þing banka var mun verr stjórnað en hinum bönk­un­um. Í raun var Kaup­þingi stjórnað eins og hverju öðru spila­víti í aðdrag­anda hruns­ins. Lána­bækur segja okkur t.d. að í hrun­inu hafi 46% allra inn­lána bank­ans verið tengt ein­ungis einu nafni sem reynd­ist vera var­huga­verður breskur braskari!  Það var því mjög mik­il­vægt fyrir Fram­sókn­ar­flokk­inn að draga sem mest athygli lands­manna frá Kaup­þing­bank­anum og ein­blína þess meir á Lands­bank­ann og Ices­a­ve. Spurn­ing er hvort Lands­bank­inn hafi í raun verið gjald­þrota þegar öllu er á botn­inn hvolft enda kom síðar í ljós að banka­stjórar hans höfðu unnið öllu fag­legar en starfs­fé­lag­arnir í Kaup­þingi. En auð­vitað komst hann í lausa­fjár­þrot sem aðrir bankar þegar ekki var ekki unnt að fram­lengja stuttu vaxta­lágu Asíu­lán­in.

Sig­mundur Davíð náði ótrú­legum árangri með póli­tískum yfir­lýs­ingum sínum gagn­vart rík­is­stjórn Jóhönnu Sig­urð­ar­dóttur og Ices­a­ve. Spurn­ing er hvort ekki hafi verið hreint og beint lýð­skrum hjá þessum umdeilda stjórn­mála­manni. Ríf­legur meiri­hluti þjóð­ar­innar féll fyrir þessum blekk­inga­vef og urðu æfir út í Ices­a­ve. Sig­mundi Davíð tókst ætl­un­ar­verk sitt með miklum árangri að grafa ræki­lega undan rík­is­stjórn Jóhönnu Sig­urð­ar­dóttur með aðstoð Ólafs Ragn­ars Gríms­sonar sem þrátt fyrir mikla reynslu á hinu við­sjár­verða svelli íslenskra stjórn­mála sýn­ist hafa verið eins og verk­færi í hönd­unum á Sig­mundi Dav­íð. Ólaf Ragnar brást boga­listin gjör­sam­lega og greip fram fyrir fram­kvæmda­valdið og lög­gjaf­ar­valdið og er lík­lega eins­dæmi i ver­öld­inni að for­seti lýð­veldis taki svo afdrifa­ríka og ranga ákvörð­un.

Í árs­byrjun 2016 var Ices­a­ve ­gert upp. Það reynd­ist okkur dýr­ara en upp­haf­legir samn­ingar við bresk og hol­lensk yfir­völd hljóð­uð­u ­upp á. Ind­riði H. Þor­láks­son fyrrum rík­is­skatt­stjóri hefur farið mjög nákvæm­lega í gegnum þetta ein­kenni­lega mál og er nið­ur­staða hans þessi í mjög aðgengi­legri og vel rit­aðri rit­gerð hans:

„Nið­ur­staðan er sú að Bretar og Hol­lend­ingar fengu frá þrota­bú­i L­BI (­þrotabú gamla Lands­bank­ans) og TIFF (Trygg­inga­sjóður inn­stæðu­eig­enda) um 53,5 millj­arða króna meira en nam þeim tryggð­u Ices­a­ve inni­stæðum sem þeir tóku yfir.“

Olli Sig­mundur Dav­íð ­ís­lensku ­þjóð­inni tjóni sem nemur rúmum 50 millj­örðum króna? Þetta eru gríð­ar­lega háar fjár­hæðir sem nemur um 150.000 krónum á hver Íslend­ing! Og ætti þetta mál­efni að vera okkur öllum hvatnig að ígrunda gaum­gæfi­lega allar póli­tískar yfir­lýs­ingar sem gætu reynst rang­ar!

Rit­gerð Ind­riða um upp­gjörið á Ices­a­ve má lesa á heima­síðu hans.

Senni­lega hefur ekk­ert póli­tískt upp­hlaup, eða kannski rétt­ara sagt blekk­ing, orðið íslensku þjóð­inni eins dýrt. Þessi bola­brögð Sig­mundar Dav­íðs, að afvega­leiða umræð­una með aðstoð Ólafs Ragn­ars, voru með öllu óþörf ígrip í mjög nauð­syn­lega samn­inga sem byggð­ust á skyn­semi sem og raun­sæju og ísköldu mati á stöðu mála við end­ur­reisn íslensks sam­fé­lags eftir banka­hrun­ið.

Og Sig­mundur Davíð átti eftir að bæta í með væg­ast sagt mjög óljósu kosn­inga­lof­orði sínu um skulda­leið­rétt­ing­una sem varð að einu megin kosn­inga­mál­inu vorið 2013. Lík­lega hefur honum tek­ist að ná í tugi þús­unda atkvæða með þessu kosn­inga­lof­orði sem vakti vonir von­svik­inna kjós­enda sem höfðu farið illa í við­skiptum sínum við bank­anna vegna verð­tryggðra fast­eigna­lána. En margir urðu síðar fyrir öðrum von­brigðum og töldu sig hafa meiri rétt en þeir fengu er nið­ur­stöður lágu fyr­ir.

Þegar Sig­mundur Davíð hafði unnið mjög mik­inn ­kosn­inga­sig­ur þá mynd­aði hann rík­is­stjórn með félaga sínum í Sjálf­stæð­is­flokkn­um, Bjarna Bene­dikts­syni. Báðir hafa komið síðar við sögu í hinum alræmdu Panama­skjöl­unum þannig að eftir var tek­ið, ekki síður erlendis en hér á landi enda er Ísland talið vera með spillt­ari löndum Vest­ur­-­Evr­ópu.

Mjög lík­legt er að hvorki Sig­mundur né nokkur annar hafi haft minnstu hug­mynd um hvernig ætti að útfæra þessar hug­myndir um skulda­leið­rétt­ing­u. ­Kosn­inga­lof­orð­ið var mjög óljóst en eitt­hvað varð að gera enda var vilji Sig­mundar að efna þetta kosn­inga­lof­orð. Hjá emb­ætti rík­is­skatt­stjóra var þetta mál tekið fyrir og voru um 250 starfs­menn emb­ætt­is­ins að vinna við þetta verk­efni um lengri eða skemmri tíma enda var ekki í fyrstu gott að átta sig hvernig best og auð­veld­ast væri að vinna þetta gríð­ar­lega umsvifa­mikla verk. Í tíma­riti emb­ættis rík­is­skatt­stjóra, Tíund má lesa sitt­hvað um þetta mál. Á þess­ari heima­síðu má lesa um fram­kvæmd leið­rétt­ing­ar­inn­ar.

Auglýsing
Um 20 árs­verk hjá emb­ætti rík­is­skatt­stjóra fóru í þetta umfangs­mikla og tíma­freka verk­efni. Á meðan voru þessir starfs­menn jafn­framt ekki að sinna öðrum verk­efnum t.d. rann­sóknum um und­an­skot skatta og nauð­syn­legt eft­ir­lit með skatta­mál­um. Á þessum tíma koma fram upp­lýs­ingar um að þrír íslenskir þing­menn og nýorðnir ráð­herrar væru tengdir Panama­skjöl­unum í gegnum aflands­fé­lög og leyni­reikn­inga. Ekk­ert land í Evr­ópu getur „stát­að“ af jafn mörgum umdeildum stjórn­mála­mönn­um! Mjög áleitin spurn­ing er hvort það hafi verið ásetn­ingur Sig­mundar Dav­íðs að binda hendur sem flestra starfs­manna rík­is­skatt­stjóra til þess að tefja mætti vinnu þeirra að skatt­und­anskotum sem mest? Rétt er að þess­ari spurn­ingu sé beint til allra þeirra sem eru jafn tor­tryggnir og und­ir­rit­aður gagn­vart glanna­legum stjórn­mála­mönn­um. Spurn­ing er hver var árangur emb­ættis rík­is­skatt­stjóra í öðrum verk­efnum en því að þoka sem hraðast áfram kosn­inga­lof­orði Sig­mundar Dav­íðs? Afleið­ingin af þessu hlýtur að hafa verið sú að emb­ætt­i ­rík­is­skatt­stjóra var meira og minna mjög upp­tekið við þetta eina verk­efni. Var það kannski lamað?

Auð­menn Íslands hafa verið mjög áber­andi í íslenskri póli­tík. Þeir hafa kapp­kostað að móta íslenskt sam­fé­lag eftir sínum þörfum og hags­mun­um. Þeir hafa lagst ein­dregið gegn því að Íslend­ingar öðlist þá náð að eign­ast nýja og nútíma­legri stjórn­ar­skrá. Sú gamla sem að stofni til er frá 19. öld á að vera þess­ari þjóð nógu góð! Auð­menn­irnir hafa lagt ofurá­herslu að lækka sem mest skatta og álögur á tekju­hæstu þegna sam­fé­lags­ins. Þeim hefur tek­ist að afnema hátekju­skatt sem þykir sjálf­sagður í þeim löndum þar sem litið er á skatt­kerfið sem tekju­jöfn­un­ar­kerfi í átt til auk­ins jöfn­uðar í sam­fé­lag­inu. Skatta­álögum hefur verið beitt mis­kunn­ar­laust á aldr­aðra og öryrkja ásamt öðrum þeim tekju­lágu sem minna mega sín í sam­fé­lag­inu. Er sjálf­sagt eins­dæmi að jafn­frjáls­lega hafi verið gengið gagn­vart þeim sem minna mega sín í sam­fé­lag­inu. Má t.d. nefna tvo Hæsta­rétt­ar­dóma gegn íslenska rík­inu sem Öryrkja­banda­lagið höfð­aði um alda­mótin og fulln­usta þeirra dóma er enn í lausu lofti.

Núver­andi fjár­mála­ráð­herra, Bjarni Bene­dikts­son er nú í dag að form­inu til æðsti yfir­maður skatt­rann­sókna á Íslandi. Hann er nátengdur ýmsu mis­jöfnu í hrun­inu, hann hefur tekið þátt í að koma á fót aflands­fé­lögum og leyni­reikn­ingum ýmist sjálfur sér til hags­bóta eða í sam­vinnu við ýmsa nána fjöl­skyldu­með­limi. Og fyrir nokkrum árum bætt­ist Borgun við þegar mikil verð­mæti voru afhent úr Lands­bank­anum á nið­ur­settu verði til fjöl­skyldu hans!

Og þess ber einnig að gæta að meðal auð­manna lands­ins gætir mestrar and­stöðu fyrir því að ný stjórn­ar­skrá taki hér gildi. Í þess­ari hjörð er einnig að finna hörð­ustu and­stæð­inga aðildar að Evr­ópu­sam­band­inu og upp­töku evru. Þeir vilja halda dauða­haldi í íslensku krón­una því hún er gott tæki­færi til enn meiri auð­söfn­un­ar.

Setjum stjórn­ar­skrár­málið á dag­skrá í árs­byrjun 2019!



Guð­jón Jens­son, ­leið­sögu­maður og eldri ­borg­ari búsettur í Mos­fells­bæ.

Við þurfum á þínu framlagi að halda

Þú getur tekið beinan þátt í að halda úti öflugum fjölmiðli.

Við sem vinnum á ritstjórn Kjarnans viljum hvetja þig til að vera með okkur í liði og leggja okkar góða fjölmiðli til mánaðarlegt framlag svo við getum haldið áfram að vinna fyrir lesendur, fyrir fólkið í landinu.

Kjarninn varð níu ára í sumar. Þegar hann hóf að taka við frjálsum framlögum þá varð slagorðið „Frjáls fjölmiðill fyrir andvirði kaffibolla“ til og lesendur voru hvattir til að leggja fram í það minnsta upphæð eins kaffibolla á mánuði.

Mikið vatn hefur runnið til sjávar á þeim níu árum sem Kjarninn hefur lifað. Í huga okkar á Kjarnanum hefur þörfin fyrir fjölmiðla sem veita raunverulegt aðhald og taka hlutverk sitt alvarlega aukist til muna.

Við trúum því að Kjarninn skipti máli fyrir samfélagið.

Við trúum því að sjálfstæð og vönduð blaðamennska skipti máli.

Ef þú trúir því sama þá endilega hugsaðu hvort Kjarninn er ekki allavega nokkurra kaffibolla virði á mánuði.

Vertu með okkur í liði. Þitt framlag skiptir máli.

Ritstjórn Kjarnans: Sunna Ósk Logadóttir, Þórður Snær Júlíusson, Erla María Markúsdóttir, Arnar Þór Ingólfsson, Eyrún Magnúsdóttir og Grétar Þór Sigurðsson.


Já takk, ég vil styrkja Kjarnann!
Þorbjörn Guðmundsson
Er íslenska velferðarkerfið ekki lengur griðarstaður þeirra sem minnst hafa?
Kjarninn 11. janúar 2023
Takk fyrir og sjáumst á nýjum miðli á föstudag
Bréf frá ritstjóra Kjarnans vegna sameiningar við Stundina og þess að nýr framsækinn fréttamiðill verður til í lok viku.
Kjarninn 11. janúar 2023
Sverrir Albertsson
Vatn á myllu kölska
Kjarninn 11. janúar 2023
Lögreglumenn standa vörð um gröfurnar í námunni.
Berjast fyrir þorpi á barmi hengiflugs
Lítið þorp í Rínarlöndum Þýskalands er allt komið í eigu kolarisa. Fyrirtækið ætlar sér að mylja niður húsin og stækka kolanámu sína sem þegar þekur um 80 ferkílómetra. Þetta þykir mörgum skjóta skökku við í heimi sem berst við loftslagsbreytingar.
Kjarninn 10. janúar 2023
Arnþrúður Karlsdóttir, útvarpsstjóri Útvarps Sögu.
Útvarp Saga telur fjölmiðlastyrki skapa tortryggni og bjóða upp á frændhygli
Fjögur fjölmiðlafyrirtæki hafa til þessa skilað inn umsögnum um frumvarp Lilju Alfreðsdóttur menningar- og viðskiptaráðherra, sem mun að óbreyttu framlengja núverandi styrkjakerfi til fjölmiðla.
Kjarninn 10. janúar 2023
Sólveig Anna Jónsdóttir formaður Eflingar.
Viðræðum slitið og Efling undirbýr verkfallsaðgerðir
Samtök atvinnulífsins hafa hafnað gagntilboði Eflingar um skammtímakjarasamning, sem kvað á um meiri launahækkanir en SA hefur samið um við aðra hópa á almennum vinnumarkaði til þessa. Efling undirbýr nú verkfallsaðgerðir.
Kjarninn 10. janúar 2023
Palestínski fáninn á lofti í mótmælum í Reykjavík. Ísraelskri lögreglu hefur nú verið fyrirskipað að rífa fánann niður á almannafæri.
Fánabann og refsiaðgerðir í Palestínu í kjölfar niðurstöðu Sameinuðu þjóðanna
Degi eftir að ný ríkisstjórn tók við völdum í Ísrael samþykkti allsherjarþing Sþ að fela Alþjóðadómstólnum í Haag að meta lögmæti hernáms Ísraelsríkis á Vesturbakkanum. Síðan þá hefur stjórnin gripið til refsiaðgerða og nú síðast fánabanns.
Kjarninn 10. janúar 2023
Gríðarlega mikil dæling á sandi á sér stað í Landeyjahöfn á hverju ári. Markarfljótið ber hundruð þúsunda tonna af jarðefnum út í sjó og það á til að safnast upp í mynni hafnarinnar.
Vilja sjúga sand af hafsbotni í stórum stíl og flytja út
Eftirspurn eftir íslenskum jarðefnum er gríðarleg ef marka má framkomin áform erlendra stórfyrirtækja um nýtingu þeirra. Vinsældir hafnarinnar í Þorlákshöfn eru samhliða mjög miklar.
Kjarninn 10. janúar 2023
Meira úr sama flokkiAðsendar greinar