Sam­tök atvinnu­lífs­ins (SA) stilltu upp mjög vill­andi mynd af kröfum Efl­ingar gagn­vart Reykja­vík­ur­borg í Frétta­blað­inu í vik­unn­i. 

Þar fór saman skökk talna­með­ferð og mikið heimsend­araus um hættu á höfr­unga­hlaupi og eyði­legg­ingu Lífs­kjara­samn­ings­ins.

Ástæða er til að leið­rétta þetta gönu­hlaup SA-­manna og rit­stjóra mark­aðskálfs Frétta­blaðs­ins.

Meg­in­inn­tak leið­rétt­ing­ar­innar sem Efl­ing hefur lagt til við Reykja­vík­ur­borg felst í því að end­ur­skoða starfs­mat fyrir algeng lág­launa­störf hjá Reykja­vík­ur­borg, sem einkum er sinnt af kon­um. 

Þetta myndi lyfta þeim í launa­töfl­unni sem eru á lægstu launum með sér­stakri taxta­hækkun á bil­inu 20 til 50 þús­und.

Mest fá þeir sem eru á lægstu launum og síðan fjarar leið­rétt­ingin út við 450 þús. kr. á mán­uð­i. 

Áfram er virkur stíg­andi í launa­töfl­unni, en bara ekki alveg jafn mik­ill og nú er. Þannig er það einmitt sem á að leið­rétta þá sem neðst í launa­stigum eru.

En hvers vegna er ástæða til að leið­rétta þennan hóp sér­stak­lega?

Í fyrsta lagi vegna þess að það er mjög erfitt að ná endum saman á þessum lægstu laun­um, einkum í Reykja­vík þar sem hús­næð­is­verð er lang­hæst á land­inu öllu. 

Í öðru lagi er ástæðan sú að grunn­laun fyrir sam­bæri­leg störf eru heldur hærri á almennum mark­aði en hjá Reykja­vík­ur­borg. Auk þess er meira um auka­tekjur á almennum mark­aði í formi bónusa, álags­greiðslna og yfir­vinnu.

Sam­an­burður á borg og almennum mark­aði

Mun­inn á grunn­launum í völdum störfum hjá borg­inni og á almennum mark­aði má sjá á töfl­unni hér að neðan (t.d. í dálki 3).

Töl­urnar eru í grunn­inn frá Hag­stof­unni fyrir almenna mark­að­inn en fyrir Reykja­vík­ur­borg koma þær úr starfs­mati og launa­töflu borg­ar­innar (Heim­ild: Ragnar Óla­son, sér­fræð­ingur hjá Efl­ing­u).

Töl­urnar eru settar fram eins og þær verða eftir að hækk­anir Lífs­kjara-­samn­ings­ins eru að fullu komnar fram. Ekki er gert ráð fyrir sér­stökum hækk­unum des­em­ber- og orlofs­upp­bóta.

Eins og sjá má í dálki 3 eru grunn­laun í þessum störfum á bil­inu 27 til 80 þús­und krónum hærri á almennum mark­aði. Þannig er það nú og verður áfram eftir að hækk­anir Lífs­kjara­samn­ings­ins koma til – að öðru óbreyttu.

Með leið­rétt­ing­unni fara lægri störfin hjá borg­inni aðeins framúr grunn­launum sam­bæri­legra starfa á almennum mark­aði (7 til 18 þús. kr. á mán.), en það er til að bæta fyrir meiri mögu­leika á auka­tekjum á almennum mark­aði vegna bónusa, álags­greiðslna og vakta- og yfir­vinnu (sjá dálk 4). 

Vel þekkt er að starfs­fólk sveit­ar­fé­laga hefur í mörgum til­fellum mjög tak­mark­aðan aðgang að slíkum auka­tekjum og er það skýr­ing þess að það mælist jafnan með lægstu heild­ar­tekjur allra á íslenskum vinnu­mark­aði.

Þetta er því bæði þörf og mál­efna­leg leið­rétt­ing sem Efl­ing fer fram á fyrir lág­launa­fólkið hjá borg­inni.

Er hætt á höfr­unga­hlaupi?

Þar sem leið­rétt­ingin er bundin við afmarkað launa­bil og stig­lækk­andi að auki á ekki að vera hætta á smitun launa­hækk­un­ar­innar upp launa­stig­ann. 

Hins vegar er ástæða til þess að leið­rétt­ingin nái einnig til með­lima Sam­eykis sem eru í sam­bæri­legum störfum hjá borg­inni á sam­bæri­legum kjör­um.

Það fólk á sömu­leiðis rétt á að fá jöfnun gagn­vart mark­aðs­laun­um.

Í þess­ari leið­rétt­ingu felst hins vegar ekk­ert for­dæmi fyrir aðra launa­hærri hópa.

Þessu til við­bótar má hins vegar benda á að ríkið hefur þegar samið við nokkra hópa háskóla­mennt­aðs starfs­fólks með hækk­unum í hæstu töxtum sem eru tals­vert umfram hækk­anir Lífs­kjara­samn­ings­ins (sjá hér). 

SA-­menn og van­stillti skrif­ar­inn á Frétta­blað­inu hafa ekki gert athuga­semdir við þetta, enda virð­ast þeir hafa meiri samúð með hálauna­fólki en þeim sem verst standa.

Hefur borgin efni á þess­ari leið­rétt­ingu?

Reykja­vík­ur­borg afgreiddi fjár­hags­á­ætlun sína fyrir árið 2020 með 2,5 millj­arða afgangi.

Ef leið­rétt­ingin kæmi að fullu til fram­kvæmda á þessu ári myndi hún kosta um 1,2 millj­arða fyrir Efl­ing­ar­fé­laga og svipað fyrir Sam­eyk­is-­fólk. 

Heild­ar­kostn­aður yrði innan rekst­ara­af­gangs­ins og ekki þarf því að koma til hækk­unar skatta eða gjalda vegna þessa.

Þá gerir borgin ráð fyrir mun meiri afgangi á seinni árum samn­ings­tím­ans, sem einmitt er ástæða til að láta skila sér að hluta til lág­launa­fólks­ins hjá borg­inni – ekki síst ef borg­ar­yf­ir­völd eru hlynnt jafn­að­ar­stefnu.

Þetta er því auð­velt fyrir borg­ina að fram­kvæma og mun hjálpa til við lausn á langvar­andi mönn­un­ar­vanda á leik­skólum og víðar hjá borg­inni.

Höf­undur er pró­fessor við HÍ og sér­fræð­ingur í hluta­starfi hjá Efl­ing­u-­stétt­ar­fé­lagi.