Í morgun var til­kynnt hverjir hljóta Frið­ar­verð­laun Nóbels í ár. Það eru Malala Yousafzay frá Pakistan og Kailash Satyarthi frá Ind­landi. Í um­sögn verð­launa­nefnd­ar­innar segir meðal ann­ars að þau séu verð­laun­uð ­fyrir bar­áttu sína í þágu barna og rétti barna til mennt­un­ar.

Stúlkan frá Swat

Malala er einn magn­að­asti frið­ar­boð­beri okkar tíma. Heims­byggð­in ­fylgd­ist með bar­áttu hennar fyrir lífi sínu og heil­brigði eftir að hún­ var skotin í and­litið á leið­inni í skól­ann, af öfga­manni sem þoldi

ekki að stúlkur sæktu sér mennt­un. Malala hafði vakið eft­ir­tekt Tali­bana fyrir að tala fyrir rétti stúlkna til að ganga í skóla og því varð hún skot­mark öfga­manna sem gera allt til að koma í veg fyrir jafn­rétti kynj­anna á þessu sviði sem öðr­um.

Kristín Þór­unn Tóm­as­dóttir

sókn­ar­prestur í Laug­ar­nes­kirkju.

Malala lifði árás­ina af og fyrir mikla náð beið hún ekki var­an­legan skaða af. Það sem er jafn­vel enn áhrifa­meira er að þessi stór­kost­lega unga mann­eskja lét ofbeld­is­menn­ina ekki slá sig út af lag­inu eða hræða ­sig til þagn­ar. Í áhrifa­miklu sjón­varps­við­tali við Jon Stewart  sem var tekið fyrir ári­síð­an, lýsir hún því sem gerð­ist þegar Tali­banar náðu völdum í hér­að­inu henn­ar, lok­uðu skólum og beittu öllum með­ölum til að hindr­a ­skóla­göngu stúlkna. Þá hafi það runnið upp fyrir henni að hún sjálf vildi gera eitt­hvað, hún ætti ekki að bíða eftir sjórn­völd­um, eft­ir hern­að­ar­yf­ir­völd­um, eftir ein­hverjum öðrum, til að mót­mæla og til að vekja athygli á ofbeldi og yfir­gangi öfga­mann­anna.

Máttur og mögu­leikar mann­eskj­unnar

Og þótt henni væri hótað hætti hún ekki. Og svo varð hún fyr­ir­ árásinni sem hefði auð­veld­lega getað kostað hana líf­ið. En sú reynsla ­fékk hana ekki til að hætta að trúa á mál­stað­inn sinn eða vekja upp í henni reiði og aggressjón gagn­vart ofbeld­is­mönn­un­um.

Hún lýsir því í við­tal­inu að eitt sinn hefði hún íhugað hvernig hún­ ætti að bregð­ast við ef Tali­bani kæmi til að ganga end­an­lega frá­ henni, og það fyrsta sem kom henni í hug var að hún myndi grípa skó­inn s­inn og berja hann. En svo hugs­aði hún lengra og sagði við sig, Mala­la, ef þú lemur hann í haus­inn með skónum þín­um, ertu engu betri en hann!

Og svo hélt hún áfram að ímynda sér hvernig sam­skipti þeirra yrðu, því hún vildi ekki berj­ast gegn honum sjálfum með því að beita vald­i, heldur með friði, sam­tali og mennt­un. “Ég myndi segja honum hvað ­menntun er mik­il­væg og að ég myndi líka berj­ast fyrir rétti barn­anna hans til að ganga í skóla” sagði Malala í við­tal­inu. “Og svo myndi ég bæta við, þetta er það sem ég vil segja við þig, svo nú mátt þú ger­a það sem þú vilt við mig.”

Eins og Jesús

Þessi sterki vitn­is­burður um frið og að mæta illu með góðu kemur frá­ múslím­skri stúlku sem var á þessum tíma 14 ára göm­ul. Við heyrum hana end­uróma hvatn­ingu Jesú um að elska óvini okkar og óska þeim velfarn­aðar sem ofsækja okkur (Mt 5.44). Eins og Jesús var Mala­la til­búin að hætta öllu, líka lífi sínu, fyrir mál­stað­inn sem hún trú­ir á. Eins og Jesús svarar hún illu með góðu og heldur áfram að trúa á mátt mennt­un­ar­innar og mögu­leika mann­eskj­unnar til að gera gott.

Gegn öfga­mönnum og ofbeldi í öllum myndum

Mér finnst sú stað­reynd að Malala sprettur upp úr menn­ingu sem lít­ur ekki til Jesú eða Nýja testa­ment­is­ins í trú­ar­legri mót­un, gera þessa hlið­stæðu ótrú­lega sterka og slá­andi. Er hún kannski að kenna okkur á vest­ur­löndum dýr­mæta lexíu um mátt og feg­urð frið­ar­ins og ógæfu of­beldis og hern­að­ar?

Undir það gæti norska verð­launa­nefndin tek­ið, því þau sem deila frið­ar­verð­launum Nóbels í ár, eru hindúi og múslími; Ind­verji og Pakistani, sem saman berj­ast fyrir menntun og gegn öfga­mönnum í eig­in lönd­um.