Fordæmalausar óvinsældir nýrrar ríkisstjórnar
Ríkisstjórn Bjarna Benediktssonar nýtur einungis stuðnings 35 prósent landsmanna. Síðustu áratugi hafa nýjar ríkisstjórnir alltaf notið stuðnings rúmlega helmings kjósenda hið minnsta á fyrstu starfsdögum sínum.
Ný ríkisstjórn Bjarna Benediktssonar byrjar setu sína með vindinn í fangið. Tvær kannanir sem birtar voru í liðinni viku sýna að ánægja með, og stuðningur við, hana er ekki mikill. Í könnun Maskínu sögðust einungis fjórðungur aðspurðra vera ánægður með ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks, Viðreisnar og Bjartrar framtíðar. Í könnun MMR, þar sem stuðningur við ríkisstjórnina var kannaður í fyrsta sinn frá því að hún var mynduð, mældist hann einungis 35 prósent.
Það er sama hlutfall og studdi ríkisstjórn Framsóknarflokks og Sjálfstæðisflokks í síðustu könnun sem MMR gerði fyrir kosningarnar í október síðastliðnum. Ríkisstjórn sem hafði gengið í gengum fordæmalaus hneykslismál, afsögn forsætisráðherra og logandi innanflokksdeilur innan Framsóknarflokksins. Ríkisstjórn sem kolféll í síðustu kosningum og tapaði níu þingmönnum.
Raunar hefur engin ríkisstjórn komist nærri því að mælast með svona lítinn stuðning í sinni fyrstu mælingu eftir að hafa tekið við síðastliðin 20 ár hið minnsta.
61-83 prósent studdu nýjar ríkisstjórnir
MMR birtir einungis tölur á heimasíðu sinni sem sýna stuðning við ríkisstjórnir aftur til þess þegar ríkisstjórn Jóhönnu Sigurðardóttur tók við snemma árs 2009. Gallup hefur hins vegar mælt stuðning við ríkisstjórnir mun lengur. Þótt aðferðarfræði fyrirtækjanna tveggja sé ekki nákvæmlega sú sama þá skeikar ekki miklu á niðurstöðum þeirra þegar bæði hafa mælt stuðning á svipuðum tíma.
Gallup á mælingar á stuðningi áratugi aftur í tímann. Í gögnum fyrirtækisins er til að mynda hægt að finna upplýsingar um að ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks, þar sem Davíð Oddsson var forsætisráðherra, hafi mælst með stuðning um 74 prósent kjósenda skömmu eftir Alþingiskosningarnar 1995. Fjórum árum síðar, þegar flokkarnir tveir endurnýjuðu stjórnarsamstarf sitt á ný undir forsætis Davíðs, mældist stuðningurinn aftur um 74 prósent.
Í þingkosningunum 2003 tapaði ríkisstjórnin fjórum þingmönnum og tæplega átta prósent af sameiginlegu fylgi sínu. Framsóknarflokkurinn og Sjálfstæðisflokkurinn héldu samt sem áður áfram samstarfi sínu og stuðningur við þá ríkisstjórn mældist 61 prósent í fyrstu mælingu eftir að hún tók við.
Fjórum árum síðar tók hins vegar nýtt fólk við keflinu og annars konar samstarf varð til. Ingibjörg Sólrún Gísladóttir og Geir H. Haarde leiddu turnanna tvo í íslenskum stjórnmálum, Samfylkingu og Sjálfstæðisflokk, saman í sterka ríkisstjórn. Árið var 2007 og góðærið stóð sem hæst. Smjör virtist drjúpa af hverju strái og íslensk fjármálastarfsemi virtist vera í slíkum blóma að fram undan væri stanslaus efnahagsvöxtur. Stuðningur við hana mældist fordæmalaust mikill í júní 2007, mánuði eftir að hún tók við völdum. Alls sögðust 83 prósent aðspurðra styðja ríkisstjórnina.
Sterk staða vinstri stjórnarinnar í byrjun
Næsta ríkisstjórn, sem leidd var af Jóhönnu Sigurðardóttur, tók við völdum við ansi breyttar aðstæður. Bankakerfi landsins hafði hrunið og gjaldmiðillinn með. Þúsundir starfa höfðu horfið, lífsgæði landsmanna höfðu dregist stórkostlega saman og raunveruleg óvissa var uppi um hvort að Ísland gæti staðið við skuldbindingar sínar eða ekki. Áður óþekkt mótmæli, hin svokallað búsáhaldarbylting, hafði leitt til þess að Samfylkingin og Vinstri græn mynduðu minnihlutastjórn með stuðningi Framsóknarflokks sem sat í nokkra mánuði fram að kosningum. Þegar minnihlutastjórnin tók við mældist stuðningur við hana 65 prósent. Eftir kosningarnar í apríl 2009 mældist hann 61 prósent.
Ríkisstjórn Sigmundar Davíðs Gunnlaugssonar tók svo við völdum vorið 2013. Í fyrstu stuðningsmælingu Gallup mældist stuðningur við hana 62,4 prósent.
Stuðningskannanir MMR voru ekki langt frá því sem fram kom í könnunum Gallup. Þar mældist stuðningur við ríkisstjórn Jóhönnu 56,1 prósent í fyrstu mælingu og stuðningur við ríkisstjórn Sigmundar Davíðs 59,9 prósent þegar hann var fyrst mældur í byrjun júní 2013.
Því hafa allar ríkisstjórnir síðustu rúmlega 20 ára byrjað sinn feril með því að vera með stuðning tæplega 60 prósent þjóðarinnar hið minnsta og allar höfðu þær skýran meirihlutastuðning að baki sér. Þ.e. þar til að ríkisstjórn Bjarna Benediktssonar sem tók við völdum fyrr í þessum mánuði. Hún mælist með einungis 35 prósent stuðning í fyrstu mælingu, eða rétt rúmlega þriðjungs þjóðarinnar.
Stuðningur við nýju stjórnina ekki langt frá lágpunktum síðustu stjórna
Það er athyglisvert að stuðningur við hana er sá sami og mældist við ríkisstjórn Framsóknarflokks og Sjálfstæðisflokks í síðustu könnun MMR fyrir kosningarnar í október 2016. Ríkisstjórnar sem kolféll í þeim kosningum.
Hinn litli stuðningur við ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks, Viðreisnar og Bjartrar framtíðar er í raun ekki mikið meiri en sá stuðningur sem síðustu ríkisstjórnir hafa mælst með þegar þær hafa verið sem óvinsælastar.
Í könnunum Gallup á stuðningi við ríkisstjórn hvers tíma má t.d. sjá að stuðningur við ríkisstjórn Geirs H. Haarde náði lágpunkti í janúar 2009, þegar Búsáhaldarbyltingin stóð sem hæst og hrunið hafði nýlega riðið yfir. Þá mældist stuðningur við hana einungis 26 prósent. Ríkisstjórn Jóhönnu Sigurðardóttur fór í gegnum marga erfiða dali, m.a. Icesave þjóðaratkvæðagreiðslurnar. Í kjölfar seinni atkvæðagreiðslunnar, sem fór fram í apríl 2011, mældist stuðningur við ríkisstjórnina 36 prósent hjá Gallup en 30,8 prósent hjá MMR. Lægst fór hann í 28,4 prósent í mars 2012 hjá Gallup en hækkaði lítillega á lokametrum líftíma hennar, þegar hún var í reynd orðin minnihlutastjórn sem logaði í innanmeinum, og naut stuðnings 34 prósent kjósenda skömmu fyrir kosningarnar vorið 2013 í könnunum fyrirtækisins. Hjá MMR náðist botninn í október 2010 þegar einungis 22,8 prósent aðspurðra sögðust styðja ríkisstjórnina sem hafði verið kjörin til valda einu og hálfu ári áður. Þá var Icesave-málið í algleymingi. Stuðningur við ríkisstjórn Jóhönnu mældist 32,1 prósent hjá MMR í aðdraganda kosninganna 2013.
Eins og við var að búast mældist stuðningur við ríkisstjórn Sigmundar Davíðs minnstur í kringum Wintris-málið. Hjá MMR fór hann niður í 26 prósent í byrjun apríl 2016 og lægsti vinsældarpunktur hennar í könnunum Gallup var 30,9 prósent í maí sama ár. Stuðningur við ríkisstjórn Framsóknarflokks og Sjálfstæðisflokks endaði í 35 prósentum hjá MMR og 37,3 prósent hjá Gallup.
Byrjunarpunktur ríkisstjórnar Bjarna Benediktssonar er því sambærilegur endapunkti síðustu ríkisstjórnar þegar horft er til stuðnings. Ríkisstjórnar sem kolféll í kosningunum í október 2016.
