„Þetta er mik­ill til­finn­inga­rús­sí­bani eins og hjá eflaust mörg­um,“ segir Vil­borg í sam­tali við Kjarn­ann spurð hvernig hún­ hafi það þessa dag­ana. Hún segir ástandið hafa mikil áhrif á sitt líf, m.a. ­vegna þess að hún reki fyr­ir­tæki í ferða­þjón­ustu, Tinda Tra­vel. Öll­u­m ­fyr­ir­hug­uðum ferðum og nám­skeiðum hafi verið aflýst eða frestað. Til að halda þeim sem höfðu skráð sig á nám­skeið við efnið hafa Tindar Tra­vel hins vegar efn­t til hvatn­ing­ar­keppni í hreyf­ingu á meðan ástandið var­ir. „Við erum að aðlaga okkur að breyttum aðstæð­u­m.“

Vil­borg ­segir að fyr­ir­tækið hennar sé lík­lega í betri aðstæðum en mörg önnur í sama ­geira. Ekki hafi verið farið út í miklar fjár­fest­ingar og fyr­ir­tækið sé því ekki mjög skuld­sett. En vissu­lega blasi tekju­missir við þar sem starf­semin er ­nán­ast eng­in. Hún hefur einnig haft atvinnu af því að halda fyr­ir­lestra en eðli ­máls­ins sam­kvæmt er eng­inn slíkur fyr­ir­hug­aður á næst­unni. „Þannig að all­ar ­tekju­leiðir eru á ís í bil­i.“

En ástand­ið hefur einnig önnur áhrif á líf Vil­borg­ar. Hún var flutt með annan fót­inn til­ Sló­veníu þar sem mað­ur­inn henn­ar, fjalla­garp­ur­inn Aleš Čes­en­og, og synir hans ­búa. „Og núna er óvíst hvenær ég fæ að sjá þá aft­ur.“

Vil­borg hitti feðgana síð­ast í febr­úar og á ekki von á því að hitta þá næstu vik­urn­ar. „Við söknum öll hvers ann­ars mjög mik­ið,“ við­ur­kennir Vil­borg. Hún og Aleš hafa allt sitt sam­band verið í fjar­búð og þekkja því að vera án hvors ann­ars um hríð. En á þessu ári stóð til að breyta því. „En það verður enn ein­hver bið á því,“ segir Vil­borg og hlær létt.

Margir eru í þó erf­ið­ari stöðu, segir Vil­borg. Hún nefnir sem dæmi afa sinn og ömmu. Afi hennar er á hjúkr­un­ar­heim­ili en amma hennar býr heima. Núna er heim­sókn­ar­bann á öldr­un­ar­heim­ilum og þau geta ekki hist. „Þannig að það eru margir á svip­uð­u­m ­stað og ég og Aleš, jafn­vel fólk í sama póst­núm­er­i.“

Vil­borg hafði aðsetur hjá fjöl­skyld­unni sinni á Íslandi á meðan fjar­búð­inni stóð. En þar hefur orðið breyt­ing á. „Þar á bæ voru ein­stak­lingar sem voru í miklu­m á­hættu­hópi þannig að ég end­aði á að flytja út frá þeim og inn í litla íbúð sem vin­kona mín á.“

Þetta seg­ist hún hafa gert til að minnka bæði áhyggjur og álag. „Þó að ég sé ekki í á­hættu­hópi verð ég að sýna öðrum til­lit­semi og reyna að leggja mitt af mörk­um eins og ég get.“

Vil­borg ­seg­ist búa vel að því að lífs­stíll­inn hennar hafi síð­ustu ár verið „svo­lít­il harm­on­ikka“ eins og hún orðar það. Hún hafi ferð­ast mjög mikið um heim­inn og að­lagað sig að þeim áskor­unum sem því fylg­ir.

„Ég lifi núna bara eins og ég sé á ferða­lag­i,“ segir hún. „Á ferða­lagi þá reynir mað­ur­ ­stöðugt að forð­ast það að fá sýk­ing­ar. Í stórum leið­öngrum reynir maður að ­forð­ast það að fá í mag­ann, verða kvef­aður og þar fram eftir göt­un­um.“

Við erum öll í sömu sporum

Hún seg­ist því eins og svo margir aðrir hafa tekið upp þá lifn­að­ar­hætti að vera með­ ­spritt­brúsa við hönd á heim­il­inu og í bíln­um. Svo reyni hún að fylgja öll­u­m ­leið­bein­ing­um. „Þetta er allt óneit­an­lega líkt því sem maður gerir á ferða­lög­um.“

En það sem ­skipti hana per­sónu­lega mjög miklu máli sé að halda í bjart­sýn­ina. „Að reyna að ein­beita sér að því sem lætur mér líða vel, það sem ég get gert og reyna að ­leysa fljótt úr þeim vanda­málum sem koma upp. Við erum öll í sömu spor­um. Það er mik­ill skiln­ingur alls staðar og því engin ástæða til að láta erf­ið­u sím­tölin eða ákvarð­an­irnar bíða.“

Gott sé að halda í það sem veiti vellíð­an. „Ég hef verið á gríð­ar­legri keyrslu síð­ustu ár og margt sem ég hef ekki fundið tíma til að gera. Núna reyni ég að nýta tím­ann til­ að gera það sem hefur setið á hak­an­um.“

Og hvað er það sem veitir Vil­borgu Örnu vellíð­an, hún hefur ekki haft tíma til að gera en er nú byrjuð að gera aft­ur?

„Ég er far­in að bak­a,“ segir hún með ánægju í rödd­inni. „Ég hef oft sagt að bakstur sé það ­sem afstressar mig mest. Hann krefst svo mik­illar ein­beit­ing­ar. Ég hafði ekki bakað í tvö og hálft ár! Og núna leita ég aftur í bakst­ur­inn sem ég vissi að ­myndi gefa mér mik­ið.“

Lagt af stað með mark­mið

Vil­borg Arna hefur oft á tíðum sýnt fádæma þraut­seigju og seiglu. Spurð um dæmi þar sem ­sér­stak­lega hefur reynt á þessa þætti nefnir Vil­borg stóra leið­angra sem hún­ hefur farið í. Og þá á hún ekki aðeins við leið­angra upp á hæstu fjöll heims eða yfir Suð­ur­skauts­land­ið. Heldur líka ann­ars konar leið­angra; svo sem að ­stofna eigið fyr­ir­tæki.

„Í alla ­leið­angra leggur maður af stað með ein­hver mark­mið,“ segir hún, „og ein­hvern ramma um hvernig maður ætlar að ná á áfanga­stað. En ég hef aldrei lent í því að ­geta hakað í öll boxin á þeim mark­miðum sem ég legg af stað með í upp­hafi. Það kemur alltaf eitt­hvað upp á. Það er veð­ur, ein­hverjar aðstæður í fjöll­un­um, veik­indi. Það þarf stöðugt að end­ur­skoða planið og aðlaga sig að breytt­u­m að­stæð­u­m.“

Vil­borg seg­ist ­reynsl­unni rík­ari að mörgu leyti. Hún hafi í byrjun alltaf lagt af stað með­ gríð­ar­lega miklar vænt­ing­ar. „Það sem ég lærði er að halda vænt­ingum í lág­marki. Auð­vitað er maður með vænt­ingar til nýrra verk­efna en það er gott að ­reyna að stýra þeim vegna þess að það er alveg öruggt að það sem maður legg­ur af stað með í upp­hafi gengur aldrei nákvæm­lega upp eins og maður sá fyrir sér.“

Vænt­ingar og von­brigði hald­ast í hend­ur. Því sé mik­il­vægt að láta von­brigði ekki draga sig ­nið­ur, „og ekki refsa sjálfum sér þegar eitt­hvað kemur upp á. Sumu stýrir mað­ur­ og öðru ekki“.

Áhrifin vara í lengri tíma

Og hlut­irn­ir hafa sann­ar­lega ekki farið alltaf eins og til stóð í leið­öngrum Vil­borg­ar. Hún­ hefur tvisvar verið á Ever­est þegar ósköp hafa dunið yfir og stór­slys orð­ið. „Þau áföll breyttu mér fyrir lífs­tíð,“ segir hún. „Ég fór úr því að vilja aldrei klifra aftur yfir í það að finna neist­ann og ástríð­una á ný.“

Á meðan hún­ var í aðstæð­unum fann hún sjálfs­bjarg­ar­hvöt­ina brjót­ast út á auga­bragði. „Mað­ur­ þarf að átta sig á því að lenda á svo­leiðis stað getur haft áhrif á mann til­ ­lengri tíma. Það er ekki búið nákvæm­lega dag­inn sem maður yfir­gef­ur að­stæð­urn­ar. Maður þarf tíma til að vinna sig út úr hlut­unum eftir á.“

Þórólf­ur Guðna­son sótt­varna­læknir hefur sagt það verða mikla áskorun að aflétta sam­komu­bann­i án þess að far­ald­ur­inn komi upp að nýju. „Við þurfum að huga að því hvernig við högum okkur eftir að bann­inu verður aflétt,“ segir Vil­borg. „Huga að því hvenær sé rétti tím­inn að taka í hönd­ina á fólki, ferð­ast og svo fram­veg­is. Þetta verður aðlög­un­ar­tími sem við þurfum að fara rólega í gegnum þar til við náum þeim stað sem við vorum á fyr­ir.“

Þús­und­ir­ Ís­lend­inga eru í sótt­kví eða ein­angrun vegna veirunn­ar. Margir hafa fólkið sitt í kringum sig en í ein­hverjum til­fellum er fólk eitt.

Vil­borg gekk ein á suð­ur­pól­inn og gangan tók sex­tíu daga. Er hægt að und­ir­búa sig fyr­ir­ ein­veru?

„Fyrir þann ­leið­angur þá æfði ég mig í því að vera ein,“ segir hún. „En það er munur á því að velja að vera einn og því að lenda í aðstæðum þar sem maður þarf að ver­a einn. Ég hef prófað bæð­i.“

Eitt að vera einn, annað að vera ein­mana

Vil­borg hefur lagt af stað í leið­angur ásamt félaga en vegna veik­inda hans þurft að ljúka ferða­lag­inu ein. „Það fannst mér rosa­lega erfitt. Mér fannst það allt önnur til­finn­ing heldur en þegar ég hafði ákveðið að vera ein, var búin að skipu­leggja mig að vera ein og æfa mig í því.“

Hvernig er hægt að verj­ast því að ein­veran breyt­ist í ein­mana­leika?

„Fyrir mig hefur lyk­ill­inn að því alltaf verið sá að búa mér til til­gang. Til­gang yfir­ hvern dag og til­gang yfir ákveðið tíma­bil.“

Síð­ast þeg­ar Vil­borg var á Ever­est var hún búin að und­ir­búa sig vel. Í slíkum leið­öngrum er ­mikil bið. Bið og meiri bið eftir að komst upp á fjall­stopp­inn. „Á leið­inni upp í grunn­búðir tók ég við­töl við heima­menn og mynd­ir. Á meðan ég þurfti svo að bíða not­aði ég tím­ann í að skrifa grein­ar, blogg og búa til alls konar efn­i.“

Það er auð­vitað mis­jafnt hvað hentar hverjum og einum þegar kemur að því að finna sér­ til­gang. Það getur að sögn Vil­borgar falist í því að bæta heils­una og rækt­a hug­ann. „Núna til dæmis væri gott fyrir mig að vera að læra sló­vensku,“ seg­ir hún og hlær. Hún seg­ist bæta nokkrum orðum við orða­forð­ann reglu­lega enda eig­i hún stjúp­börn sem haldi henni við efn­ið.

Allir ætt­u að geta fundið sér eitt­hvað til að dunda sér við, æfa sig í og læra. „Það sem mér hefur fund­ist svo fal­legt í þessum aðstæðum núna er hvað margir eru að ­bjóða upp á alls­kon­ar, gefa af sér. Það er boðið upp á jóga á net­inu, lista­menn ­bjóða manni heim í stofu í gegnum net­ið. Þetta er fólk að gefa okk­ur, þetta eru fram­lög þess­ara ein­stak­linga til ann­arra. Það finnst mér rosa­lega fal­leg­t.“

En er hægt að rækta í sér þraut­seigju og úthald? Eða eru þetta með­fæddir eig­in­leik­ar?

Vil­borg telur að í ein­hverjum til­fellum og að ein­hverju leyti séu þessir eig­in­leik­ar ­með­fædd­ir. „En svo er þetta reynsla, hún spilar rosa­lega stóran þátt. Ef ég horfi átta ár aftur í tím­ann þá sé ég mik­inn mun á sjálfri mér hvað þetta varð­ar. En það sem skiptir líka gríð­ar­legu máli er umburð­ar­lyndi. Ég við­ur­kenn­i það að áður hafði ég lítið umburð­ar­lyndi gagn­vart alls konar hlut­um. En ég lærði hratt að það var nauð­syn­legt vegna þess að maður getur aldrei haft allt eftir sínu höfð­i.“

Vil­borg ­segir að sýna þurfi umburð­ar­lyndi fyrir aðstæðum ann­ars vegar og öðru fólki hins veg­ar. „Núna er heil þjóð og í raun allur heim­ur­inn í einu og sama lið­in­u. Við erum öll liðs­fé­lag­ar. Það skiptir svo miklu máli hvernig við gagn­rýn­um hvert ann­að. Það skiptir máli að nota ekki skammar­yrði og beita öðrum nei­kvæð­u­m að­ferð­um. Við skulum gera hlut­ina á jákvæðan hátt því þetta er rosa­lega hrað­ur­ lær­dóms­fer­ill. Það er ekki hægt að kom­ast í gegnum hann nema að gera mis­tök. Og við gerum öll mis­tök.“

Núna þeg­ar ­sam­komu­bann hefur verið í gildi í þrjár vikur og verið  fram­lengt til 4. maí fyll­ast sumir óþreyju og þá skap­ast hætta á því að fólk slaki of mikið á sótt­varn­ar­ráð­stöf­unum sem heil­brigð­is­yf­ir­völd telja nauð­syn­leg til að hægja á útbreiðslu far­ald­urs­ins.

„Já, þá kemur upp þessi óþol­in­mæði sem blundar í okkur svo mörg­um,“ segir Vil­borg. All­ir þurfi að læra margt nýtt á skömmum tíma og eðli­legt sé að fólk geri mis­tök, til­ ­dæmis að gleyma því að halda tveggja metra fjar­lægð við næsta mann í búð eða hóa í spila­kvöld með félög­unum og gleyma sér þegar hæst ber leik.

Við­ur­kennum mis­tök

Hún seg­ist ­sjálf hafa mis­stigið sig í þessu ferli, hafa gleymt sér. „En þá skiptir máli að ­spýta í lóf­ana og gera betur næst. Við­ur­kenna mis­tök­in, biðj­ast afsök­un­ar, en ­taka sig svo á og halda áfram.“

Fólk er svo vanafast, við höfum hvert og eitt búið okkur til siði og venjur í sam­skipt­u­m við annað fólk sem núna þarf skyndi­lega að láta af. Að breyta venjum er erfitt – hug­ur­inn leitar í það sem hann þekkir og kann. „Það er því eðli­legt að ger­a mi­s­tök, eng­inn vill gera þau en þau ger­ast.“

Þeg­ar Vil­borg leggur af stað í leið­angur er alltaf ákveðin óvissa fyrir hendi. Marg­t ­getur komið upp á sem tefur för og breytir áætl­un­um. Við vitum að ástandið í heim­inum nú er tíma­bundið en ekki hvenær því lýk­ur.

Hvaða áhrif hefur þessi mikla óvissa á úthald og seiglu?

„Það er alltaf auð­veld­ara að halda út ef maður veit hvað tíma­bilið er lang­t,“ svar­ar Vil­borg. „Þá er mik­il­vægt að muna að þetta mun ekki vara að eilífu. Við vit­u­m að við erum að horfa á ein­hverjar vikur og jafn­vel mán­uði til við­bótar en að öllum lík­indum ekki lengra tíma­bil en það.“

Einnig er ­gott fyrir alla að íhuga hvernig maður vill koma út úr þessu tíma­bili, seg­ir Vil­borg. „Hver vill maður vera? Hef ég núna tæki­færi til að vinna í sjálf­um mér, heils­unni minni? Þetta er brjál­æð­is­lega erfitt fyrir marga. Það er ­tekju­brestur víða, öll plön eru horfin út í veður og vind. Það er vissu­lega ­mikil óvissa og erf­iðar til­finn­ing­ar.“

Þeg­ar Vil­borg hefur lent í erf­iðum aðstæðum og upp­lifað erf­iðar til­finn­ingar reyn­ir hún að skrifa niður það sem er að valda henni van­líðan og for­gangs­raða hvern­ig hún ætlar að takast á við það. Margir eiga trún­að­ar­vini sem þeir geta leit­að til þegar erf­iðar til­finn­ingar og hugs­anir vakna. Að tala við ein­hvern sem ­maður treystir getur létt á líð­an­inni. „Þegar maður talar um hlut­ina við aðra er oft hægt að finna lausn eða leið í sam­ein­ingu. Núna erum við svo mörg að ­ganga í gegnum það sama og þá finnur maður vel fyrir sam­hug fólks. Við erum öll til­búin að hjálp­ast að.“

Bíða og sjá

Fram­tíð­arplön Vil­borgar Örnu hafa frest­ast og breyst eins og ann­arra. Í síð­ustu viku stóð til­ að hún færi með hópi kvenna, Snjó­dríf­un­um, yfir Vatna­jök­ul. Þeirri ferð hef­ur nú verið frestað fram í júní að minnsta kosti. Annar leið­angur var einnig ­fyr­ir­hug­aður á Vatna­jökul í sum­ar. „En ég hlakka til að takast á við Snjó­drífu­verk­efnið með vin­konum mínum í júní. Mér finnst mjög mik­il­vægt að hafa eitt­hvað til að hlakka til.“

Svo er á­kveðnu tíma­bili í lífi Vil­borgar Örnu að ljúka bráð­lega: Fer­tugs­aldr­in­um. Hún­ verður nefni­lega fer­tug í sum­ar. „Og þá langar mig að gera eitt­hvað ­skemmti­legt. En ég verð að sjá hvað verður mögu­legt að gera þá. Bíða og sjá.“