Helgi Magnús til­tók ekki neinar sér­stakar inter­net­þjón­ustur á nafn í færslu sinni, en Kjarn­inn hefur heim­ildir fyrir því að hið minnsta þrjár þjón­ustur sem hægt sé að nýta með þeim hætti sem vara­rík­is­sak­sókn­ari lýsir hafi verið til skoð­unar hjá yfir­völdum hér á landi.

Á vef­síðum þess­ara þjón­ustu­veit­enda má lesa að íslensk lög­gjöf sé lyk­il­þáttur í þeirri þjón­ustu sem boðið sé upp á. Í fyrsta lagi má nefna CTempl­ar, sem er dulkóðuð tölvu­póst­þjón­usta, „bryn­var­inn tölvu­póst­ur“ sem leyfir not­endum að vera full­kom­lega nafn­lausir í sam­skiptum sín á milli án nokk­urrar raf­rænnar slóð­ar.

Á vef þjón­ust­unnar er sér­stök umfjöllun um íslenska gagna­leynd­ar­lög­gjöf og útskýrt af hverju hún hafi orðið til þess að fyr­ir­tækið valdi að hýsa starf­semi sína hér á landi.

Efst á lista er það að Ísland sé ekki með neina lög­gjöf sem varði gagna­geymslu vef­pósts. „Þegar þú eyðir tölvu­pósti, þá er honum eytt undir eins og engin afrit eru geymd. Það er vert að taka fram að íslensku fjar­skipta­lögin nr. 81/2003 skylda net­veitu­fyr­ir­tæki til að halda utan um og geyma gögn í 6 mán­uði. CTemplar er ekki net­veitu­fyr­ir­tæki, svo þessi gagna­geymslu­lög eiga ekki við um okk­ur,“ segir á vef­síð­unni.

Í annað stað er svo tekið fram að Ísland bjóði upp á algjört nafn­leysi eftir lög­legum leið­um, þar sem íslensk lög geri ekki kröfur um skrán­ingu IP-talna. Því er bætt við að hér sé meira að segja hægt að kaupa SIM-kort í far­síma án skrán­ing­ar. Sterk vörn upp­ljóstr­ara hér á landi, dóm­stólar sem passi vel upp á per­sónu­vernd og lítil þátt­taka Íslands í alþjóða­samn­ingum um gagna­skipti eru einnig nefnd sem ástæður fyrir því að CTemplar hýsir þjón­ustu sína á Íslandi.

Á vef CTempl­ar, sem haldið er úti af fyr­ir­tæk­inu sem skráð er á Seychelles-eyjum í Ind­lands­hafi, kemur fram að heim­il­is­fang félags­ins, ef ske kynni að ein­hverjum lang­aði að senda þeim bréf­póst, sé í Ármúla 4-6 í Reykja­vík, en þar rak félagið Orange Project ehf. skrif­stofu­hót­el. Orange Project varð gjald­þrota í lok árs 2020.

Fjar­skrif­stofa í Hafn­ar­torgi

Ekki er þó lík­legt að ein­hverjir starfs­menn á vegum CTemplar hafi haft vinnu­að­stöðu í Ármúl­an­um, ekki frekar en það er lík­legt að starfs­menn frá fyr­ir­tæki sem heitir Wit­hheld for Pri­vacy sitji á skrif­stofu­hót­eli sem fyr­ir­tækið Regus rekur við Kalkofnsveg 2, í Hafn­ar­torgi.

Við Kalkos­fnsveg er Wit­hheld for Pri­vacy, sem rekið er undir íslenskri kenni­tölu, skráð með skrif­stofu og síma­núm­er, en lík­lega er um að ræða svo­kall­aða fjar­skrif­stofu (e. virtual office) sem hægt er að leigja af Regus fyrir rúmar 12 þús­und krónur á mán­uði, sam­kvæmt vef skrif­stofu­hót­els­ins.

Þjón­ustan sem Wit­hheld for Pri­vacy býður upp á felst í því að gera þeim sem eru að tryggja sér lén undir vef­síður kleift að fara huldu höfði – þannig að þriðju aðilar eins og t.d. lög­gæslu­yf­ir­völd geti ekki rakið skrán­ingu léns­ins aftur til ein­stak­lings eða fyr­ir­tæk­is, sam­kvæmt því sem fram kemur á vef fyr­ir­tæk­is­ins.

Fyr­ir­tæki í Belís seg­ist til húsa á Klapp­ar­stíg

Í mið­bænum er svo önnur þjón­usta skráð til húsa, sem hefur verið til skoð­unar hjá íslenskum lög­gæslu­yf­ir­völd­um, sem geta þó lítið aðhafst. Það er OrangeWebsite, sem hefur áður verið til umfjöll­unar í íslenskum fjöl­miðl­um, meðal ann­ars fyrir að hýsa nýnas­ista­vef­síð­una The Daily Stormer, sem var með lén með .is end­ingu til skamms tíma.

Á vef OrangeWebsite seg­ist fyr­ir­tækið vera til húsa á Klapp­ar­stíg 7, en það er fjöl­býl­is­hús. Sam­kvæmt frétt Stund­ar­innar frá 2017 kann­að­ist eng­inn íbúi í hús­inu við fyr­ir­tækið og póstur til fyr­ir­tæk­is­ins reglu­lega end­ur­send­ur. Nánar var fjallað um þetta félag í Stund­inni síð­asta haust, í tengslum við Pand­óru­skjölin svoköll­uðu, en gögn sem þar láku sýndu fram á að Íslend­ingur búsettur í Taílandi hefur verið við­rið­inn starf­sem­ina.

Í við­tali við Stund­ina sagði mað­ur­inn, Aðal­steinn Pétur Karls­son, að hann gæti ekki látið sína „per­sónu­legu skoðun stýra hvað er verið að hýsa.“

„Við förum bara eftir því sem lögin á Íslandi segja,“ sagði hann í við­tali við Stund­ina. „Ef að Ísland er að segja að þetta sé í lagi, þá er þetta í lag­i.“

OrangeWebsite býður upp á hýs­ingu og ýmsar lausnir frá gagna­veri á Íslandi og seg­ist á vef sínum þjón­usta við­skipta­vini í yfir 100 lönd­um, en reyndar eru þær tölur frá árinu 2014. Félagið á bak við OrangeWebsite heitir IceNetworks Ltd. og hefur bæði verið skráð í Belís í Mið-Am­er­íku og á Seychelles-eyj­um.

Helgi Magnús sagði í færslu sinni að þegar ná þyrfti í fyr­ir­tæki af þessu tagi þá væri ýmist upp­lýs­ingum um við­skipta­vin­inn ekki til að dreifa, ekki næð­ist í neinn fyr­ir­svars­mann starf­sem­innar eða upp­lýs­ing­arnar vistaðar ein­hvers staðar þar sem engin leið væri að nálg­ast þær og „eng­inn vilji til að afhenda þær, enda er við­skipta­mód­elið einmitt þetta, skálka­skjól.“

Ísland toppar flesta lista um net­frelsi

Frelsi á inter­net­inu er nær hvergi meira en á Íslandi, sam­kvæmt alþjóð­legum mæli­kvörð­um. Í nýj­ustu úttekt Freedom House á net­frelsi í heim­in­um, er Ísland efst á lista með 96 stig af 100 mögu­leg­um.

Margt af því sem gert hefur verið til að liðka fyrir net­frelsi á Íslandi á und­an­förnum árum á rætur sínar að rekja til þings­á­lykt­un­ar­til­lögu sem sam­þykkt var mót­at­kvæða­laust á Alþingi árið 2010, um að Ísland skapi sér afger­andi laga­lega sér­stöðu varð­andi vernd tján­ing­ar- og upp­lýs­ing­ar­frels­is.

Þar voru lagðar fram til­lögur til þess að „um­breyta land­inu þannig að hér verði fram­sækið umhverfi fyrir skrán­ingu og starf­semi alþjóð­legra fjöl­miðla og útgáfu­fé­laga, sprota­fyr­ir­tækja, mann­rétt­inda­sam­taka og gagna­vers­fyr­ir­tækja“ og sagði í til­lög­unni að slíkar breyt­ingar myndu „treysta stoðir lýð­ræð­is, verða hvati til nauð­syn­legra umbóta hér­lendis og auka gagn­sæi og aðhald“, auk þess sem stefnu­mörk­unin „gæti gefið þjóð­inni aukið vægi á erlendum vett­vangi og orðið lyfti­stöng í atvinnu- og efna­hags­mál­u­m.“