Geir H. Haarde, fyrrverandi forsætisráðherra og formaður Sjálfstæðisflokksins, hefur sent frá sér yfirlýsingu þar sem hann segir að niðurstaða Landsdóms að sýkna hann af alvarlegustu sökunum sem á hann voru bornar skipti mestu máli fyrir hann.
Hann segist hafa unnið landsdómsmálið efnislega en í ljósi þess að hann hafi verið sakfelldur án refsingar fyrir eitt minni háttar atriði í málinu hafi hann talið sér skylt að fá úr því skorið hjá Mannréttindadómstólnum hvort Alþingi hefði með málsmeðferð sinni og málshöfðun brotið gegn mannréttindasáttmálanum.
Einkum hafi hann talið mikilvægt að láta reyna á hvort það stæðist nútímakröfur um réttarfar að þingmenn færu með ákæruvald og að meirihluti dómara væri kosinn pólitískri kosningu.
Geir segist jafnframt virða þá niðurstöðu að íslenska ríkið hafi ekki gerst brotlegt við ákvæði í Mannréttindasáttmála Evrópu.
Yfirlýsing í tilefni af niðurstöðu Mannréttindadómstóls Evrópu
Í morgun barst niðurstaða Mannréttindadómstóls Evrópu í máli sem ég bar undir dómstólinn vegna málshöfðunar naums meirihluta Alþingis gegn mér fyrir Landsdómi haustið 2010. Upphafleg ákæruatriði voru sex talsins en Landsdómur vísaði tveimur ákæruliðum frá dómi og sýknaði mig vorið 2012 af alvarlegustu ákæruatriðunum. Níu dómarar af fimmtán sakfelldu mig hins vegar án refsingar fyrir að hafa ekki rætt vanda bankanna í aðdraganda bankahrunsins 2008 nægilega í ríkisstjórn. Málskostnaður var felldur á ríkissjóð.
Sú niðurstaða Landsdóms að sýkna mig af alvarlegustu sökunum sem á mig voru bornar skiptir mestu máli fyrir mig. Ég vann landsdómsmálið efnislega. En í ljósi þess að ég var sakfelldur án refsingar fyrir eitt minni háttar atriði í málinu taldi ég mér skylt að fá úr því skorið hjá Mannréttindadómstólnum hvort Alþingi hefði með málsmeðferð sinni og málshöfðun brotið gegn mannréttindasáttmálanum. Einkum taldi ég mikilvægt að láta reyna á hvort það stæðist nútímakröfur um réttarfar að þingmenn færu með ákæruvald og að meirihluti dómara væri kosinn pólitískri kosningu.
Mannréttindadómstóllinn komst að þeirri niðurstöðu að íslenska ríkið hafi ekki gerst brotlegt við ákvæði í Mannréttindasáttmála Evrópu. Ég virði þá niðurstöðu.
Sagan og samanburður við önnur lönd hefur leitt í ljós að margar þær ákvarðanir sem ég bar ábyrgð á og mestu skiptu í aðdraganda og kjölfar bankahrunsins voru þjóðinni til gæfu og forðuðu henni frá því að sogast inn í gjaldþrot bankanna, sem ég varaði við í ávarpi til þjóðarinnar daginn sem neyðarlögin voru sett.
Allt orkar tvímælis þá gert er og eðlilegt að ákvarðanir ráðamanna á erfiðum tímum séu rýndar og endurmetnar. Ég hef alltaf verið tilbúinn til að svara fyrir mín störf í aðdraganda bankahrunsins og ekki skorast undan pólitískri ábyrgð. Ég var hins vegar ekki tilbúinn til þess að una mótbárulaust þeim málatilbúnaði sem lá að baki landsdómsmálinu þar sem efnt var til refsimáls á flokkspólitískum forsendum vegna pólitískra ákvarðana. Ég vona innilega að íslenskir stjórnmálamenn feti þann veg aldrei aftur.
Ákæran á hendur mér var vissulega áfall á sínum tíma. Ýmsir þeirra sem að ákærunni stóðu hafa hins vegar ýmist opinberlega eða í einkasamtölum lýst eftirsjá yfir þátttöku sinni í þeim pólitíska leik eða beðist afsökunar. Mér þykir vænt um þau viðbrögð. Ég er sömuleiðis þakklátur þeim fjölmörgu sem hafa lagt mér lið í þessu máli undanfarin sjö ár. Stuðningur þeirra hefur verið mér og fjölskyldu minni ómetanlegur.
Mannréttindadómstóllinn hefur haft mál mitt til meðferðar í fimm ár, sjö ár eru liðin frá ákæru Alþingis og níu ár frá bankahruninu. Langt ferli er því að baki.
Ýmsa lærdóma má draga af þessu ferli og verður vonandi gert, m.a. á Alþingi. Í stjórnmálum eiga menn að gera út um ágreining á hinum pólitíska vettvangi, á þingi og í kosningum. Um það ályktaði þing Evrópuráðsins sérstaklega vorið 2013 og vísaði m.a. til landsdómsmálsins. Vonandi getur náðst víðtæk samstaða á Íslandi um þetta grundvallaratriði.
