Stjórn Læknafélags Íslands lýsir yfir þungum áhyggjum vegna stöðu sérhæfðrar heilbrigðisþjónustu utan sjúkrahúsa. Þetta kemur fram í tilkynningu frá félaginu.
Á fundi stjórnar Læknafélags Íslands þann 4. júní síðastliðinn var samþykkt ályktun þar sem segir meðal annars að ein af meginstoðum þjónustunnar sé samningur Læknafélags Reykjavíkur við Sjúkratryggingar Íslands en á honum byggist heilbrigðisþjónusta sjálfstætt starfandi sérfræðilækna við sjúklinga. Slíkan samning megi rekja allt aftur til ársins 1909 við stofnun fyrsta sjúkrasamlags landsins.
Mikið hefur verið fjallað um mál Önnu Björnsdóttur taugalæknis á undanförnum dögum en hún tilkynnti Sjúkratryggingum Íslands að hún hygðist hefja störf sem taugalæknir á stofu eftir að hún lýkur sérfræðinámi sínu í Bandaríkjunum. Sjúkratryggingar synjuðu henni um aðild að rammasamningi sérfræðinga, í takt við stefnumótun velferðarráðuneytisins. Ráðuneytið staðfesti þá niðurstöðu í úrskurði vegna stjórnsýslukæru Önnu. Samkvæmt frétt RÚV um málið þá stefnir hún eftir sem áður að því að opna stofu á Íslandi. Að óbreyttu þurfi sjúklingar hennar að borga fjórfalt meira en ella.
Hvetja heilbrigðisráðherra til að standa við skuldbindingar
Stjórn LÍ telur að um trúnaðarbrest hafi verið að ræða milli heilbrigðisyfirvalda og lækna á Íslandi með þessum skýru og fordæmalausu brotum á umsömdum ákvæðum og skilgreindum verkferlum í samningi LR og SÍ.
Stjórnin hvetur heilbrigðisráðherra til að standa við skuldbindingar og samninga ríkisins. Án slíkra samninga um sérhæfða heilbrigðisþjónustu sé hætta á að á Íslandi þróist tvöfalt heilbrigðiskerfi, þekking og þjónustustig dali og upp komi viðvarandi læknaskortur á mikilvægum sviðum nútíma læknisfræði.
Stjórnin kallar enn fremur eftir skýrri og heildstæðri stefnu frá yfirvöldum varðandi heilbrigðisþjónustu utan sjúkrahúsa og lýsir sig reiðubúna til að vinna að uppbyggingu heilbrigðiskerfis þar sem trúnaður, traust og virðing ríkir milli þeirra sem veita heilbrigðisþjónustuna, heilbrigðisstarfsfólks sem velur sér þennan starfsvettvang og æðstu stjórnar heilbrigðis- og landsmála.
Ákvæði um nýliðun ekki virt
Í ályktuninni segir að fyrirmælum heilbrigðisráðuneytisins hafi skýr ákvæði gildandi samnings LR og SÍ um nýliðun sérfræðilækna ekki verið virt. Afleiðingar þess séu þær að læknum í ýmsum sérgreinum hafi fækkað sem getur leitt til skorts á sérhæfðri þjónustu við langveika sjúklinga, töf á greiningum alvarlegra sjúkdóma, óviðunandi eftirfylgni á meðferð og skorts á meðferðarúrræðum.
„Þetta er skerðing sem bitnar fyrst og fremst á sjúklingum og öryggi þeirra en einnig á atvinnufrelsi lækna. Slíkar aðgerðir hafa ákveðinn fælingarmátt og letja íslenska lækna frá því að koma til Íslands að afloknu löngu sérfræðinámi, sem aftur bíður heim hættu á stöðnun í heilbrigðisþjónustunni. Virk endurnýjun í læknastétt og aðgengi að nægjanlegum fjölda sérfræðilækna hérlendis á öllum sviðum læknisfræðinnar er þjóðaröryggismál.“
Brot á grundvallarmannréttindum
Í ályktuninni segir jafnframt að í lögum um heilbrigðisþjónustu sé skýrt tekið fram að markmið laganna sé að tryggja að allir landsmenn eigi kost á fullkomnustu heilbrigðisþjónustu sem á hverjum tíma er tök á að veita til verndar andlegri, líkamlegri og félagslegri heilbrigði. Í lögum um sjúkratryggingar sé þess einnig getið að markmið þeirra sé að að tryggja sjúkratryggðum aðstoð til verndar heilbrigði og jafnan aðgang að heilbrigðisþjónustu óháð efnahag.
„Ljóst er að með þessum fyrirmælum heilbrigðisráðuneytisins eru hagsmunir ákveðinna hópa sjúkratryggðra fyrir borð bornir. Aðrir þjónustuaðilar eru ekki í stakk búnir til að taka við og veita þessa þjónustu í dag,“ segir í ályktuninni.
Telur Læknafélag Íslands að það megi að öllum líkindum jafna aðgerðum ráðuneytisins við brot á þessum grundvallarmannréttindum landsmanna, þar sem í mörgum þessara sérgreina læknisfræðinnar er viðurkenndur langvarandi skortur á aðgengi að læknisþjónustu og langir biðlistar eftir greiningu og meðferð hafa myndast. Á sama tíma séu engar skorður settar við samninga annarra heilbrigðisstétta og SÍ.
Rökin ekki byggð á faglegum grunni
Rök heilbrigðisráðuneytisins eru að mati stjórnar LÍ ekki byggð á faglegum grunni eða vegna offramboðs á ákveðinni þjónustu heldur þau að fjármagn skorti til að uppfylla samninginn og hann hafi farið fram úr áætluðum fjárheimildum. Stjórn LÍ gerir alvarlega athugasemdi við þessa nálgun og þennan málflutning.
„Í fyrsta lagi hefur á öllum sviðum heilbrigðiskerfisins verið vaxandi eftirspurn m.a. vegna lýðfræðilegra breytinga þjóðarinnar, alþjóðlegrar tækniþróunar og framfara í læknisfræði og auknum kröfum almennings um góða og aðgengilega sérfræðilæknisþjónustu.
Í öðru lagi má benda á að hlutfall fjárlaga til heilbrigðismála af vergri landsframleiðslu (VLF) er lægra hér á landi en í flestum nágranna- og viðmiðunarlöndum. Heildarútgjöld til heilbrigðismála á Íslandi árið 2016 reyndust 8,6% af VLF en í Noregi 10,5% og Svíþjóð 11%. Tugþúsundir Íslendinga hafa krafist þess að framlag til heilbrigðismála verði aukið. Á Íslandi er fjármögnun heilbrigðiskerfisins í heild einfaldlega ófullnægjandi og á það við önnur svið líka en sérhæfða læknisþjónustu utan sjúkrahúsa, allt frá frumheilsugæslu til hátækni úrræða sem m.a. sést í stöðugum og vaxandi vanda í mannauðsmálum heilbrigðisstofnanna um allt land,“ segir í ályktun LÍ.
