Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin (WHO) telur að heilsufarsvandamál karla og kvenna séu að hluta mismunandi og að sértæk nálgun geti bætt heilbrigði. Þetta kemur fram í pistli Ölmu D. Möller landlæknis sem birtist á vefsíðu embættisins í október síðastliðnum en þar segir að heilbrigðismálastofnunin hafi vakið athygli á mismun á heilsu og þörfum kynjanna.
Ástæðurnar eru flóknar, samkvæmt WHO, og geta skýrst af genum, mismunandi hlutverkum, hegðun og ímynd. Talið er brýnt að rannsaka og þróa þekkinguna frekar þannig að heilbrigðisþjónustan geti brugðist við með sértækari hætti en nú er.
Nýverið tilkynnti velferðarráðuneytið að það hefði falið Þróunarmiðstöð heilsugæslunnar að útfæra tilraunaverkefni um sérstaka heilsumóttöku fyrir konur. Samkvæmt ráðuneytinu verður sértækum heilbrigðisvandamálum kvenna sinnt þar auk ráðgjafar, þar á meðal til kvenna sem eru í viðkvæmri stöðu. Landlæknir segir að skilja megi þetta á þann veg að ljósmæður verði lykilaðilar í þessari móttöku en vitað sé að slík starfsemi hafi gefist vel víða erlendis.
Alma segir að fjölmargar áskoranir séu framundan í heilbrigðisþjónustunni og að bregðast þurfi við með víðtækum og fjölbreyttum aðgerðum. Ein þeirra sé að leita sífellt nýrra leiða í veitingu þjónustu og önnur sé svokölluð tilfærsla eða útvíkkun starfa þar sem kraftar og þekking hverrar starfsstéttar er nýtt á sem bestan hátt. Hún segir að henni virðist þetta tiltekna verkefni snúast um þetta tvennt og sé ekkert nema gott um það að segja. „Við verðum að hafa vilja og þor til að prófa nýjar leiðir við veitingu heilbrigðisþjónustu,“ segir hún.
„Líklegt er að sóknarfæri séu í tilfærslu og útvíkkun starfa og að slíkt geti aukið skilvirkni þjónustu. Þar þurfa allar starfsstéttir að hafa opinn hug. Hins vegar er mikilvægt að víðtæk umræða fari fram við þær starfsstéttir er mál varða hverju sinni. Einungis þannig næst sú sátt sem nauðsynleg er til að verkefni þróist á sem farsælastan hátt, skjólstæðingum sem og starfsfólki til hagsbóta. Þróunarmiðstöð heilsugæslunnar er vel treystandi til að útfæra þetta verkefni sem augljóslega þarf að verða í sátt, samstarfi og teymisvinnu ljósmæðra, heilsugæslulækna og kvensjúkdómalækna,“ segir Alma.
Heilsa karla ekki síður mikilvæg
Alma bendir á að ekki sé síður mikilvægt að huga sérstaklega að heilsu karla. Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin hafi nýverið vakið athygli á sértækum heilbrigðisvandamálum karla með birtingu skýrslu sem tekur til Evrópulanda. Þekkt sé að karlar lifa skemur en konur og sé munurinn umtalsverður víða um álfuna. Hér á landi er munurinn 3,4 ár sem er minni en í flestum öðrum löndum og hefur heldur dregið saman með kynjunum.
Hún segir að margir mælikvarðar sem lagðir eru á heilsu séu verri hjá körlum en konum og tíðni margra sjúkdóma sé hærri hjá þeim, en fyrir því liggi margar orsakir. Almennt séð reyki karlar meira, neyti meira áfengis, borði óhollari mat, sýni meiri ofbeldishegðun, séu líklegri til að fremja sjálfsvíg og verði oftar fyrir slysum. Þá búi þeir við meiri tilfinningalega einangrun og geðræn vandamál þeirra greinist síður. Auk þess hafi þeir sérstök vandamál sem tengjast kyn- og þvagfærum sem oft séu flókin.
„Einnig er þekkt að karlar leita síður eftir heilbrigðisþjónustu en konur og á það einnig við um sálfélagslegan stuðning. Okkur skortir meiri þekkingu á þörfum karla og hvernig hægt væri að ná betur til þeirra. Því má spyrja sig samtímis því sem hugað er að sérstaka móttöku fyrir konur hvort tilefni er til að þróa mótsvarandi þjónustu fyrir karla. Það gæti sömuleiðis verið verðugt verkefni fyrir Þróunarmiðstöð heilsugæslunnar að huga að því og er þessi pistill birtur til umhugsunar,“ segir hún.
