Vöru­karfa, saman sett af algengum mat­vörum, er mun dýr­ari í Reykja­vík en í höf­uð­borgum hinna Norð­ur­land­anna, sam­kvæmt nið­ur­stöðum nýrrar verð­könn­unar Verð­lags­eft­ir­lits Alþýðu­sam­bands Íslands. Vöru­karfan í Reykja­vík er 67 ­pró­sent ­dýr­ari en vöru­karfan í Helsinki þar sem vöru­verðið var lægst. Það land sem er næst Íslandi í verð­lagi er Nor­egur en vöru­karfan í Reykja­vík er samt sem áður 40 pró­sent dýr­ari en í Osló. 

Þor­steinn Víglunds­son, þing­maður Við­reisn­ar, sagði þessar nið­ur­stöður slá­andi en að þær komi honum þó ekki óvart. Þor­steinn spurði í kjöl­farið land­bún­að­ar- og sjáv­ar­út­vegs­ráð­herra, í óund­ir­búnum fyr­ir­spurnum á Alþingi í dag, hvort að breyt­ing á mat­ar­verði hér á landi geti verið útspil stjórn­valda í kjara­við­ræð­u­m. 

Fjöru­tíu ­pró­sent ódýr­ara í Os­ló en hér

Verð­könn­unin var fram­kvæmd í des­em­ber í fyrra í leið­andi lág­vöru­verðs­versl­unum í höf­uð­borgum Norð­ur­land­anna. Í könn­un­inni var borið saman verð á algengum neyslu­vörum í sam­bæri­legum versl­un­um, vörur á borð við mjólk, osta, kjöt­vör­ur, græn­meti, ávexti og brauð. Vöru­karfan sem verð­lags­eft­ir­litið bar saman var dýr­ust í Reykja­vík þar sem hún kost­aði 7.878 krónur og næst dýr­ust í Nor­egi, þar sem hún kost­aði 5.631. Sam­bæri­leg vöru­karfa í Kaup­manna­höfn kostar 5.173 og 5.011 í Stokk­hólmi. Ódýrasta mat­vöru­karfan var í Helsinki þar sem hún kost­aði 4729. 

152 pró­sent verð­munur á brauð­osti

Verð á þeim vörum kannað var reynd­ist oft­ast hæst í Reykja­vík eða í 12 til­vikum af 18 en í 8 til­vikum af 18 var vöru­verðið lægst í Helsinki. ­Mik­ill verð­munur var á kjöt- og mjólk­ur­vörum og græn­meti í könn­un­inni. Þá kostar kílóið af brauð­osti  1.411 krónur á Íslandi en 1.235 í Nor­egi sem er með næst hæsta verð­ið. Kíló­verðið á brauð­osti kostar aðeins 556 krónur í Helsinki og er því 152 pró­sent verð­munur á kíló­verði af brauð­osti milli Reykja­víkur og Helsinki. 

Mik­ill verð­munur er einnig á kjöt­vörum en kíló af ung­nauta­hakki kostar 1.598 krónur í Reykja­vík, 1.326 í Os­lo og 946 í Helsinki ­sem gerir 69 pró­sent verð­mun á hæsta og lægsta verði. Þá er 240 pró­sent verð­munur á nið­ur­sneiddri skinku sem kostar 2.749 krónur á kíló­ið á Íslandi en 808 krónur í Finn­landi þar sem verðið er lægst. Verð­mun­ur­inn á græn­meti var sömu­leiðis mik­ill en sem dæmi má nefna að 560 pró­sent munur var á hæsta og lægsta kíló­verði á gul­rótum og 213 pró­sent munur á hæsta og lægsta verði á kart­öfl­u­m. 

Kostn­aður fjöl­skyld­unnar liggur í land­bún­að­ar­vör­unum

Þor­steinn Víglunds­son, þing­maður Við­reisn­ar, spurði Krist­ján Þór Júl­í­us­son, sjáv­ar­út­vegs- og land­bún­að­ar­ráð­herra, um verð­könnun ASÍ í óund­ir­búnum fyr­ir­spurnum á Alþingi í dag. Þor­steinn sagði nið­ur­stöð­urnar vera slá­andi en að þær komu honum þó ekki á óvart. Hann benti jafn­framt á að mikið væri af land­bún­að­ar­vörum í körf­unni sem fram­leiddar eru á Íslandi og að það hækk­aði verð körf­unn­ar. Hann sagði jafn­framt að sam­kvæmt sam­an­burði hjá OECD ­ríkj­unum er eng­inn land­bún­að­ur­ ­meira vernd­aður en sá íslenska. Því liggi kostn­aður mat­ar­körf­unnar í land­bún­að­ar­vör­un­um. „Það er auð­vitað gríð­ar­legar kostn­aður fyrir íslenskar fjöl­skyld­ur. Það má ætla að fjög­urra manna íslensk fjöl­skylda borgi að með­al­tali 60 til 70 þús­und krónur meira ­fyr­ir­ mat­ar­körf­unni á mán­uði heldur en sam­bæri­leg fjöl­skylda á hin­um Norð­ur­lönd­un­um að með­al­tali.“ 

Þor­steinn spyr því ráð­herra hvort að breyt­ingu á mat­ar­verð hér á landi geti verið inn­legg stjórn­valda í kjara­við­ræð­um. „Þar sem rík­is­stjórnin er að leita af ein­hverju útspili í kjara­við­ræð­um. Hefur hæst­virtur ráð­herra hugsað að taka jafn­vel hátt mat­ar­verð hér á landi, vegna vernd­ar­stefnu íslenskra stjórn­valda í land­bún­aði, upp og breyta því sem inn­legg í kjara­við­ræð­ur.“

Krist­ján Þór sagð­ist þá ekk­ert sér­stak­lega ætla að svara fyrir verð­könnun ASÍ en benti þing­manni á að „ það er fleira matur en feitt ket“. Krist­ján sagði jafn­framt að Íslend­ingar flytji inn mjög mikið af mat­vörum og að toll­múrar Íslend­inga séu miklu lægri í þeim efnum en til dæmis Evr­ópu­sam­band­ið. Jafn­framt væru 80 pró­sent af íslenskum mat­vælum flutt inn án tolla. 

Krist­ján sagði jafn­framt íslenskan land­búnað vera standa sig vel og fram­leiða góða vöru. „Það má alltaf deila um það við hvaða verði menn eru að kaupa nauð­synja­vör­ur. Það er alveg hár­rétt að í þess­ari könn­un, eins og hún birt­ist okk­ur, þá er mat­ar­k­arfan í þeim vörum sem bornar eru saman tölu­vert hærri hér. “ Hann bætti því að mik­il­vægt sé að taka fleiri þætti inn í útskýr­ingar en verð í búð­u­m. „Ég vænti þess að íslenskir fram­leið­endur þeirra mat­vara sem eru í þess­ari körfu muni leiða fram mis­mun í kaup­gjaldi fólks og fleiri þætti sem spila inn í verð­lagn­ingu vöru á mark­að­i.“

Enn fremur sagði Krist­ján að „það gæti vel verið að þetta sé atriði komi upp í tengslum við kjara­við­ræðum stjórn­valda. En ég veit ekki til þess að þessi mál sé komin inn á það borð, svo því sé svar­að“

Hvetja ASÍ til að gera kröfu um að dregið verði úr toll­vernd á mat­vör­u­m. 

Félag atvinnu­rek­anda sendu frá sér til­kynn­ingu í dag þar sem fram kom að þessi verð­könnun ASÍ væri þarft inn­legg í umræður um kjör launa­fólks.  „Að mati Félags atvinnu­rek­enda er nú dauða­færi í tengslum við kjara­við­ræður á almennum vinnu­mark­aði að taka toll­vernd mat­vöru til end­ur­skoð­un­ar, til hags­bóta fyrir almenn­ing á Íslandi. Lækkun og/eða afnám tolla á mat­vörum er ein skil­virkasta aðgerðin sem hægt er að grípa til í því skyni að lækka verð á nauð­synjum og bæta þannig kjör launa­fólks. Það skiptir nefni­lega ekki síður máli hversu margar krónur fara úr buddu almenn­ings en hversu margar koma í hana.“

FA hvetur því Alþýðu­sam­bandið og aðild­ar­fé­lög þess til að gera þá kröfu á hendur stjórn­völd­um, í þágu félags­manna sinna, að dregið verði úr toll­vernd á mat­vör­u­m.