Íslands­póstur tap­aði 293 millj­ónum á árinu 2018 en hagn­aður var 216 millj­ónir árið á und­an. For­stjóri fyr­ir­tæk­is­ins, Ingi­mundur Sig­ur­páls­son, segir í til­kynn­ingu að meg­in­á­stæða taps­ins sé sam­dráttur í bréfa­send­ingum og að verð­breyt­ingar hafi ekki orðið á grunn­þjón­ustu fyr­ir­tæk­is­ins, eins og að var stefn­t. 

Rekstr­ar­hagn­aður sam­stæð­unnar fyrir afskrift­ir, EBIT­DA, nam um 71 milljón og er EBITDA hlut­fallið 0,8 pró­sent en var um 8,3 pró­sent árið áður. 

Ingi­mundur segir í til­kynn­ingu að mun­ur­inn á afkomu fyr­ir­tæk­is­ins, í sam­an­burði við áætl­un, hafi verið tæp­lega 500 millj­ónir króna.

„Fjár­hags­leg afkoma Íslands­pósts var önnur en að var stefnt á árinu 2018. Meg­in­for­sendur

fjár­hags­á­ætl­unar árs­ins gengu eftir að öðru leyti en því, að verð­breyt­ingar á

einka­rétt­ar­bréf­um, sem nauð­syn­legar voru til þess að standa undir alþjón­ustu­skyldu, náðu

ekki fram að ganga og 14,4 % sam­dráttur varð í bréfa­send­ingum innan einka­réttar milli ára, en

hlut­falls­lega var það um tvö­falt meiri sam­dráttur en gert var ráð fyrir í áætl­un. 

Það leiddi til 517 mkr. lægri tekna en árið áður auk þess sem tekjur af bréfa- og pakka­send­ingum til útlanda dróg­ust saman um 129 mkr. milli ára. Bók­fært tap varð því af rekstri Íslands­pósts, sem nam 293 mkr. á árinu 2018 í stað 201 mkr. hagn­að­ar, sem fjár­hags­á­ætlun árs­ins gerði ráð fyr­ir,“ segir í til­kynn­ing­unni.

Þá segir að hann að fyr­ir­komu­lag fjár­mögn­unar fyr­ir­tæk­is­ins sé ótækt og það tak­marki starf­semi fyr­ir­tæk­is­ins og rekst­ur, og komi í veg fyrir að hægt sé að bregð­ast við erf­ið­leik­um, meðal ann­ars að hækka laun þeirra sem lægstu launin hafa í fyr­ir­tæk­in­u. 

Í skýrslu Copen­hagen Economics um starf­semi Íslands­pósts, sem Ingi­mundur vitnar til í til­kynn­ingu sinni, segir að það verði að koma til breyt­ingar á lögum og regl­um, til að hægt sé að sinna póst­þjón­ustu með þeim hætti sem þarf.

Heild­ar­eignir Íslands­pósts voru 6,3 millj­arðar í árs­lok. 

Ítar­leg til­kynn­ing Ingi­mundar fer hér að neðan í heild sinni: Ingi­mundur Sig­ur­páls­son, for­stjóri Íslands­póst­s, 

„Fjár­hags­leg afkoma Íslands­pósts var önnur en að var stefnt á árinu 2018. Meg­in­for­sendur

fjár­hags­á­ætl­unar árs­ins gengu eftir að öðru leyti en því, að verð­breyt­ingar á

einka­rétt­ar­bréf­um, sem nauð­syn­legar voru til þess að standa undir alþjón­ustu­skyldu, náðu

ekki fram að ganga og 14,4 % sam­dráttur varð í bréfa­send­ingum innan einka­réttar milli ára, en

hlut­falls­lega var það um tvö­falt meiri sam­dráttur en gert var ráð fyrir í áætl­un. 

Það leiddi til 517 mkr. lægri tekna en árið áður auk þess sem tekjur af bréfa- og pakka­send­ingum til útlanda dróg­ust saman um 129 mkr. milli ára. Bók­fært tap varð því af rekstri Íslands­pósts, sem nam 293 mkr. á árinu 2018 í stað 201 mkr. hagn­að­ar, sem fjár­hags­á­ætlun árs­ins gerði ráð fyr­ir.

Í mars 2018 skil­aði ráð­gjaf­ar­fyr­ir­tækið Copen­hagen Economics grein­ar­gerð um mat á kostn­aði

við póst­þjón­ustu á Ísland­i. 

Í skýrsl­unni er m.a. lagt mat á umfang fjár­hags­legrar byrði,

svo­kall­aða alþjón­ustu­byrði. Aðferðin sem fyr­ir­tækið beitir er vel þekkt um allan heim og

upp­fyllir hún kröfur um útreikn­ing á alþjón­ustu­byrði, sem settar eru fram í við­auka við

póst­til­skipun Evr­ópu­sam­bands­ins, sem póst­þjón­ustu á Íslandi ber að fylgja.

Útreikn­ingar Copen­hagen Economics eru byggðir á tölum úr kostn­að­ar­bók­haldi Íslands­pósts

fyrir árið 2016. Þeir sýna, að grunn­rekstur fyr­ir­tæk­is­ins skil­aði um 770 mkr. hagn­aði á árinu

2016 en að um 650 mkr. af þeim hagn­aði fóru í nið­ur­greiðslu á lög­bund­inni póst­þjón­ustu. Ef

árið 2018 er skoðað út frá sömu for­sendum skil­aði grunn­rekstur fyr­ir­tæk­is­ins 607 millj. kr. í

hagnað á árinu en hreinn kostn­aður við að veita lög­bundna þjón­ustu var um 900 millj. kr. og

var því nið­ur­staðan 293 millj. kr. tap. Slík ráð­stöfun hagn­aðar vinnur gegn

grund­vall­ar­hags­munum félags­ins. Hún tak­markar svig­rúm stjórn­enda til mik­il­vægra

rekstra­legra ákvarð­ana, svo sem varð­andi nauð­syn­lega þró­un­ar­starf­semi, kaup og kjör

starfs­manna, einkum þeirra tekju­lægstu, þar sem þörf er á veru­legri breyt­ingu, sem og

varð­andi mögu­leika á verð­lækkun á vörum og þjón­ustu, bæði þeirri sem bundin er einka­rétti

sem og hinni sem boðin er á sam­keppn­is­mark­aði. Gild­andi fyr­ir­komu­lag á fjár­mögnun alþjón­ustu hefur leitt til yfir­vof­andi rekstr­ar­stöðv­unar Íslands­pósts að óbreyttri þjón­ustu­skyldu. Slíkt fyr­ir­komu­lag geta stjórn­endur hluta­fé­laga ekki búið við, enda er það með öllu á svig við skyldur þeirra sam­kvæmt ákvæðum laga um hluta­fé­lög. 

Þann 23. októ­ber síð­ast­lið­inn mælti sam­göngu­ráð­herra fyrir frum­varpi að nýjum lögum um póst­þjón­ustu. Núgild­andi lög­gjöf var sam­þykkt árið 2002 og í ljósi þeirra breyt­inga, sem orðið hafa á rekstr­ar­um­hverfi póst­þjón­ustu síð­an, er afar brýnt að þau verði end­ur­nýjuð og færð til sam­ræmis við þriðju póst­til­skipun Evr­ópu­sam­bands­ins frá árinu 2008. Í því felst m.a. til­skilið afnám einka­réttar rík­is­ins á dreif­ingu árit­aðra bréfa undir 50 g. Þá er í frum­varp­inu opnað fyrir mögu­leika á fjár­mögnun á þeim hluta lög­bund­innar póst­þjón­ustu, sem ekki stendur undir kostn­aði tengdum henni, og er það afar þýð­ing­ar­mikið nýmæli, sem tryggja á póst­rek­endum eðli­lega greiðslu fyrir veitta þjón­ustu. Nauð­syn­legt virð­ist þó að laga­text­inn kveði skýrar á um skyldu rík­is­ins til þess að gera þjón­ustu­samn­ing um þann hluta póst­þjón­ust­unn­ar, sem ekki á sér mark­aðs­legar for­send­ur, þar sem óvíst er hvort póstrekandi lifi þann máls­með­ferð­ar­tíma af, sem frum­varpstext­inn ber með sér. Mik­il­vægt er að ný lög um póst­þjón­ustu verði afgreidd á vor­þingi 2019, svo sem áformað er, þannig að þau geti tekið gildi frá árs­byrjun 2020, eins og að er stefnt.

Við afnám einka­réttar er afar þýð­ing­ar­mikið að fyrir liggi skýrar leik­reglur um fyr­ir­komu­lag

póst­dreif­ing­ar. Hug­myndin um einka­rétt rík­is­ins á dreif­ingu bréfa allt að 50 g byggir á því að

tekjum einka­réttar er ætlað að standa undir annarri þjón­ustu, sem einka­rétt­ar­hafi veitir

ein­göngu á grund­velli alþjón­ustu­skyldu og ekki er hag­kvæmt að veita á við­skipta­legum

for­send­um. Því þarf að liggja fyrir hvernig stjórn­völd hyggj­ast tryggja póst­þjón­ustu, sem

flutn­ing­að­ilar hafa ekki for­sendur til þess að sinna, hvernig verð­lagn­ingu þeirrar þjón­ustu verði

háttað og hvernig standa eigi undir kostn­aði við að veita þá þjón­ustu lögum sam­kvæmt. Á

sama hátt þarf að sam­ræma reglur og eft­ir­lit með póst­dreif­ingu og annarri vöru­dreif­ingu,

þannig að leið­rétt verði sú mis­mun­un, sem nú er fyrir hendi eftir því hvort fyr­ir­tæki er skil­greint

sem póst­fyr­ir­tæki eða flutn­inga­fyr­ir­tæki.“