Páll Harðarson, forstjóri Nasdaq Iceland, segir það vera í raun algjöra ráðgátu hvers vegna hlutföllin eru ennþá svona skökk þegar kemur að kynjahlutfalli í framkvæmdastjórastöðum í íslenskum fyrirtækjum. Þetta kom fram í máli hans í hringborðsumræðum forstjóra og framkvæmdastjóra í átta fyrirtækjum um hvernig mætti koma á kynjajafnvægi í stjórnunarstöðum. Nasdaq Iceland í samstarfi við Jafnvægisvog Félags kvenna í atvinnulífinu (FKA) efndi til hringborðsumræðnanna. Í kjölfar umræðunnar var haldinn morgunfundur fyrir stjórnarmenn, forstjóra og framkvæmdastjóra þar sem niðurstöður voru kynntar.
Rakel Sveinsdóttir, formaður FKA, segir það vera ljóst að menntun sé ekki það eina sem skipti máli til að konur nái framgangi til stjórnunarstarfa til jafns á við karla. Breyta þurfi gömlum venjum og menningu sem fólk kannski áttar sig ekki á að geti verið mjög hamlandi.
„Það kom skýrt fram í umræðum fundarins að forstjóri fyrirtækis þarf að vera jafnréttissinnaður til að skapa andrúmsloft jafnréttismenningar og einnig að stjórnir ættu að setja þetta mál meira á dagskrá hjá sér. Stefna í þessum efnum skiptir máli fyrir fyrirtækið til að skapa jafnréttissinnaðan og góðan vinnustað. Það líka var áberandi hvað allir sammæltust um að breytinga væri þörf, bæði konur og karlar, en einnig að hreyfingar í þær áttir væru áþreifanlegar víða með góðum árangri. Það eru mjög góðar fréttir,“ segir Rakel.
Jafnréttismenning eykur starfsánægju og árangur
Það sem fram kom á fundinum var meðal annars að hlutfall kvenna í framkvæmdastjórastöðum sé 26 prósent á meðal 100 stærstu fyrirtækja landsins og 22 prósent á meðal skráðra fyrirtækja. Enn fremur að jafnréttismenning innan fyrirtækja auki starfsánægju og árangur í fyrirtæki og að fá ætti inn þriðja aðila til að aðstoða starfsmenn. Breyta þurfi fyrirtækjamenningunni þannig að allir fái jöfn tækifæri og allir fái tækifæri til að vinna sig upp í starfi. Opinskátt sé talað um jafnrétti og hlúð að báðum kynjum þannig að mengið sem geti vaxið upp í starfi sé stærra. Álit forstjóra á jafnrétti hafi mikið að segja um hvernig menning mótast. „Forréttindablinda“ geti villt um og hamlað því að árangur náist, því sé nauðsynlegt að fá inn þriðja aðila til að aðstoða við að koma á jafnréttismenningu. Nokkur fyrirtæki hafi þegar hafið slíka vinnu með þeim árangri að starfsánægja mælist aldrei betri sem geri fyrirtækið betra og árangursríkara.
Mikilvægt sé að hafa alla mælikvarða upp á borðum og birta reglulega. Stjórnir ættu þannig að setja sér stefnu um jafnréttismenningu. Ekki sé nóg að skila eingöngu inn upplýsingum um slíkt í ársreikningi, heldur ættu mælikvarðar að vera settir og birtir. Ekki var einhugur innan rýnihópsins um árangur af slíkri stefnu og dæmi tekið að hlutirnir hefðu ekki farið á skrið fyrr en lög um kynjakvóta í stjórnir voru sett og þá urðu hlutföllin jafnari. Færri vilja að lög séu sett til að jafna hlutföllin og telja að vinna ætti að málinu í ferli.
Endurskoða þarf skilyrði í ráðningarferli
Enn fremur ætti að endurskoða skilyrði í ráðningarferli en talið er að það stækki mengið sem valið er úr. Lýsing á starfi – sem jafnvel er úrelt eða of karllæg – geti útilokað stóran hóp fólks sem annars myndi sækja um. Horfa þurfi á þörfina fyrir stjórnunarhæfileika, ekki endilega sértæka fagmenntun. Stundum sé leiðin upp á við innan fyrirtækis þannig að starfsfólk vinni sig upp, en það geti verið erfitt að vinna sig upp innan fyrirtækis ef það er hefðbundið frekar karllægt í menningu.
Jafnframt sé gott að breyta skipulagi á framkvæmdastjórafundum og valdastiginn þannig endurhugsaður. „Fletja framkvæmdastjórafundi út“ þannig að sérfræðingar innan fyrirtækisins komi meira inn á fundina með þau málefni sem þeir vinna að og eru best til þess fallnir að kynna. Valdastiginn sé þannig endurhugsaður og starfsfólk fái tækifæri til að koma sér á framfæri á eigin verðleikum. Ákefð og metnaður innan fyrirtækisins eykst, upplifun starfsfólk breytist og teymin vinna öðruvísi. Ákvörðunarferli breytist að sama skapi.
Nauðsynlegt að halda umræðunni á lofti
Páll segir við tilefnið að jafnrétti sé sjálfsagt mál og að efnahagslegur ávinningur sé ótvíræður fyrir bæði fyrirtæki og samfélagið. „Við héldum þennan fund í Kauphöllinni með FKA því að viljum hvetja okkar skráðu fyrirtæki áfram í þeirra vinnu hvað varðar jafnrétti. Þau skila inn flest hver upplýsingum um samfélagsábyrgð þar sem málefni jafnréttis er sett fram og eru reyndar einhver fyrirtæki komin vel á leið með að breyta hjá sér hlutföllum á meðal framkvæmdastjóra. Það er nauðsynlegt að halda þessari umræðu stöðugt á lofti og við hjá Nasdaq erum stolt af því að vera virkir þátttakendur í henni.“
