Peningastefnunefnd Seðlabanka Íslands hefur ákveðið að lækka vexti bankans um 0,5 prósentustig. Meginvextir bankans, vextir á sjö daga bundnum innlánum, voru 4,5 prósent en verða 4,0 prósent. Þetta kemur fram í tilkynningu frá bankanum.
Í yfirlýsingu peningastefnunefndar segir að samkvæmt nýrri þjóðhagsspá Seðlabankans sem birt er í maíhefti Peningamála hafi hagvaxtarhorfur breyst verulega frá síðustu spá bankans. Í stað 1,8 prósent hagvaxtar á þessu ári eins og gert var ráð fyrir í febrúar er nú spáð 0,4 prósent samdrætti. Þessi umskipti stafi einkum af samdrætti í ferðaþjónustu og minni útflutningi sjávarafurða vegna loðnubrests. Af þessum sökum mun framleiðsluspenna snúast í slaka á næstunni.
„Verðbólga var 3,1 prósent á fyrsta fjórðungi ársins en jókst í 3,3 prósent í apríl. Undirliggjandi verðbólga hefur þróast með áþekkum hætti og munurinn milli mælikvarða á verðbólgu með og án húsnæðis hefur ekki verið minni frá haustinu 2013. Gengi krónunnar hefur haldist tiltölulega stöðugt það sem af er ári en áhrif lækkunar þess sl. haust á verðbólgu hafa enn sem komið er verið minni en vænst var. Viðsnúningur í efnahagsmálum gerir það að verkum að verðbólguhorfur hafa breyst nokkuð á skömmum tíma og gerir spá bankans ráð fyrir að verðbólga nái hámarki í 3,4% um mitt ár en hjaðni í verðbólgumarkmið um mitt næsta ár.“
Nefndin segir að þótt nýgerðir kjarasamningar á almennum vinnumarkaði hafi falið í sér myndarlegar launahækkanir hafi niðurstaða þeirra verið í betra samræmi við verðbólgumarkmiðið en margir hefðu búist við. „Verðbólguvæntingar hafa því lækkað á ný en þær hækkuðu umtalsvert er leið á síðasta ár. Langtímaverðbólguvæntingar á markaði eru nú komnar undir 3 prósent.
Samdráttur í þjóðarbúskapnum mun reyna á heimili og fyrirtæki en viðnámsþróttur þjóðarbúsins er umtalsvert meiri nú en áður. Svigrúm peningastefnunnar til að mæta efnahagssamdrættinum er einnig töluvert, sérstaklega ef fer sem horfir og verðbólga og verðbólguvæntingar haldast við verðbólgumarkmið. Þá munu boðaðar aðgerðir stjórnvalda í tengslum við gerð kjarasamninga leggjast á sömu sveif.
Peningastefnan mun á næstunni ráðast af samspili þróunar efnahagsumsvifa annars vegar og verðbólgu og verðbólguvæntinga hins vegar.“
Ein af forsendum nýgerðra Lífskjarasamninga voru að meginvextir Seðlabanka Íslands,myndu lækka um 0,75 prósentustig fyrir september 2020. Ef það myndi ekki gerast væru forsendur kjarasamninga sem undirritaðir voru í nótt brostnar. Formlega kemur lækkunarkrafan ekki fram í kjarasamningunum en svonefnt skúffusamkomulag var gert um að vextirnir yrðu að lækka um 0,75 prósentustig á tímabilinu.
Már boðaði vaxtalækkun
Már Guðmundsson, seðlabankastjóri, skrifaði grein í Morgunblaðið í lok apríl þar sem hann sagði að aðstæður sem nú væru uppi í þjóðarbúskapnum hefðu skapað forsendur fyrir lækkun axta. Þá hefðu Lífskjarasamningarnir leitt til þess að verðbólguvæntingar hefðu minnkað. Því bjuggust nær allir greiningaraðilar við vaxtalækkun í dag.
Í greininni sagði Már að mikilvægt væri að þjóðarbúið byggi um þessar mundir yfir meiri viðnámsþrótti gegn áföllum en kannski nokkru sinni áður. „Hann birtist í því að í fyrsta skipti, a.m.k. í nútímasögu sinni á þjóðin meiri eignir erlendis en hún skuldar erlendis. Skuldastaða heimila og fyrirtækja hefur ekki verið betri í langan tíma. Bankarnir standa sterkt hvað varðar eigið fé og laust fé. Líkurnar á því að tímabundinn samdráttur magnist vegna greiðsluerfiðleika heimila og fyrirtækja og að aukin útlánatöp höggvi svo djúp skörð í eigið fé bankanna að til vandræða horfi eru því mun minni en ella. Stöðugleika fjármálakerfisins er því ekki ógnað. Þá á þjóðin stóran gjaldeyrisforða sem ekki er fjármagnaður með erlendum lánum. Getan til að milda óhóflegar gengissveiflur er því mikil,“ sagði Már, en óskuldsettur gjaldeyrisforði Seðlabankans nemur um 700 milljörðum króna þessi misserin.
Fréttin verður uppfærð.
