Leggja ætti niður end­ur­greiðslur af hálfu rík­is­ins til spjall-, skemmti- og raun­veru­leika­þátta og tak­marka ætti end­ur­greiðsl­urnar við kvik­myndir í fullri lengd, röð leik­inna sjón­varps­þátta eða sjón­varps­mynda og svo heim­ild­ar­mynd­ir. Þetta kemur fram í skýrslu vinnu­hóps um styrki og end­ur­greiðslur vegna kvik­mynda­gerð­ar. Vinnu­hóp­ur­inn kynnti til­lögur sínar á rík­is­stjórn­ar­fundi í morg­un.

Vinnu­hóp­ur­inn leggur til að ef end­ur­greiðslur ein­stakra verk­efna fari yfir 400 millj­ónir króna væri hægt að dreifa end­ur­greiðsl­unum yfir fleiri en eitt ár til þess að forð­ast að stór verk­efni þurrki upp fjár­veit­ingu árs­ins. 

Enn fremur ætti ekki að vera hægt að skuld­binda rík­is­sjóð umfram þriggja ára áætlun rík­is­að­ila og reikn­ingar fram­leið­enda ættu að vera end­ur­skoð­aðir af lög­giltum end­ur­skoð­anda til að stað­festa að fram­leiðslan upp­fylli kröfur end­ur­greiðslu­kerf­is­ins. Að lokum ætti að end­ur­skoða menn­ing­ar- og fram­leiðslu­hluta verk­efna­mats­ins til þess að gera það gagn­særra og hlut­læg­ara.

Þak á árs­greiðslur

Verði til­lög­urnar að lögum þá verður sett þak á árs­greiðslur til ein­stakra verk­efna og öll verk­efni þurfi að lúta end­ur­skoðun á kostn­aði. Þar með verði nýt­ing fjár­muna bætt og heild­ar­upp­hæðir end­ur­greiðslna lækk­að­ar, að því er kemur fram í skýrsl­unni.

End­ur­greiðslur vegna kvik­mynda­gerðar er á ábyrgð atvinnu­vega- og nýsköp­un­ar­ráðu­neyt­is­ins. Heim­ila núgild­andi lög 25 pró­senta end­ur­greiðslu af fram­leiðslu­kostn­aði.

Allir geta fengið end­ur­greiðslu svo fram­ar­lega sem fram­leitt er efni sem ekki sé úti­lokað í lög­un­um, sam­kvæmt skýrsl­unni frá 2019. Sam­kvæmt nið­ur­stöðum vinnu­hóps­ins eru því engin tak­mörk á heild­ar­skuld­bind­ingu rík­is­ins sem geti sam­ræmst illa ramma­fjár­lag­ar­gerð rík­is­ins. Engu að síður sé hægt að fresta end­ur­greiðsl­um. Alls hefur ríkið hefur styrkt kvik­mynda­iðn­að­inn á Íslandi um 2,3 millj­arð á ári síð­ustu ár eða um 0,09 pró­sent af vergri lands­fram­leiðslu.

Vísað er til skýrslu iðn­að­ar- og við­skipta­ráð­herra frá árinu 2015 þar sem kom fram að mark­miðum end­ur­greiðslu­kerf­is­ins, það er að stuðla að efl­ingu inn­lendrar menn­ingar og kynna sögu Íslands og nátt­úru, hefur nú þegar verið náð.

Þar kemur einnig fram að skatt­tekjur af kvik­mynda­fram­leiðslu séu alla jafna hærri en sem nemur end­ur­greiðslum vegna kostn­aðar ef litið sé til beinna áhrifa af end­ur­greiðsl­um. Einnig séu beinar skatt­tekjur af styrkjum Kvik­mynda­sjóðs lægri en styrkir hins opin­ber­a. 

Laun væru lægri ef styrkja nyti ekki við

Í skýrsl­unni frá árinu 2015 kemur fram að ef ekki væri fyrir end­ur­greiðslur væru laun í kvik­mynda­fram­leiðslu lægri. Það að auki mynd­ist fyrir hvert starf í kvik­mynda­gerð 1,9 störf ann­ars staðar í hag­kerf­inu, að því er kemur fram í skýrslu Hag­fræði­stofn­unar frá árinu 2006.

Fall gengis íslensku krón­unnar á árunum 2012 til 2014 jók fjölda erlendra verk­efna, að því er kemur fram í skýrsl­unni frá árinu 2015. Nið­ur­staðan sé enn fremur sú að íslenska gengið hafi meiri áhrif en hækkun end­ur­greiðslna á kostnað erlendra aðila.

Fast & Furi­ous inn­spýt­ing fyrir sveit­ar­fé­lögin

Kvik­myndin Fast & Furi­ous 8 sem tekin var upp árið 2016 var inn­spýt­ing fyrir sveit­ar­fé­lögin þar sem tökur fóru fram. Alls voru 509 millj­ónir króna end­ur­greiddar sem er jafn­framt stærsta ein­staka end­ur­greiðslu­verk­efnið á Ísland­i. Í kjöl­farið varð betri nýt­ing á gisti­rým­um, veit­inga­sölu og stórum bíla­leigu­sam­fé­lög­um.

Sam­an­borið við önnur nágranna­lönd borgar Ísland hærra hlut­fall af vergri lands­fram­leiðslu í opin­beran stuðn­ing við kvik­mynda­gerð. Nor­egur úti­lokar til að mynda end­ur­greiðslur vegna raun­veru­leika- og skemmti­þátta, að því er kemur fram í skýrslu vinnu­hóps­ins.

Styrkir og veik­leikar

Styrkur núver­andi kerf­is eru sam­kvæmt skýrsl­unn­i þeir að kerfið sé ein­falt, gagn­sætt, hvetji til upp­bygg­ing­ar, stuðli að vexti í atvinnu­grein­inni og hefði efna­hags­leg marg­feld­is­á­hrif. End­ur­greiðslu­kerfið geti stuðlað að mik­illi land­kynn­ingu og auki útflutn­ing.

Veik­leikar kerf­is­ins séu að auð­velt sé að mis­nota kerf­ið, ákvæði séu ekki nógu skýr um eft­ir­lit með fram­leiðslu­kostn­aði og að óvissa gæti verið um útgjöld rík­is­sjóðs hverju sinni. Kerfið geti komið í veg fyrir sjálf­bærni kvik­mynda­iðn­að­ar­ins og að gengi íslensku krón­unnar hafi mikil áhrif, að því er fram kemur í skýrslu vinnu­hóps­ins.