Á nýfram­lögðu frum­varpi til fjár­auka­laga er gert ráð fyrir 790 milljón króna fram­lagi til sam­göngu­mála „ófyr­ir­séðs við­bót­ar­kostn­aðar sem Vega­gerðin þurfti að greiða vegna nýs Herj­ólfs“. 

Þar er ann­ars vegar um að ræða greiðslur til Crist skipa­smíða­stöðvar í kjöl­far loka­upp­gjörs við afhend­ingu skips­ins um mitt ár og hins vegar kostn­að­ar­auka vegna seink­unar á afhend­ingu skips­ins til Vest­manna­eyja­bæj­ar. “

Nýr Herj­ólfur var smíð­aður hjá skipa­­smíða­­stöð­inni Crist S.A. í Gdansk í Pól­landi. Hann var afhentur fyrr á þessu ári en upp­haf­lega neit­aði skipa­smíða­stöðin að láta ferj­una af hendi vegna þess að hún krafð­ist við­bót­ar­greiðslu. Sátt náð­ist í mál­inu í lok maí. Herj­ólfur var svo afhentur í byrjun júní 2019.

Í fjár­auka­laga­frum­varp­inu kemur fram að þessi við­bót­ar­kostn­aður vegna loka­upp­gjörs muni kosta rík­is­sjóð 532 millj­ónir króna. Einnig féll til við­bót­ar­kostn­að­ur, m.a vegna eft­ir­lits, erlendrar lög­fræði­ráð­gjaf­ar, tafa á afhend­ingu skips og slipp­töku nýrrar ferju. „Við­bót­ar­kostn­að­ur­inn er ófyr­ir­séður en ekki var hægt að sjá fyrir hver loka­fjár­hæð upp­gjörs yrði vegna smíði nýrrar ferju. Þær upp­lýs­ingar lágu ekki fyrir fyrr en á þessu ári.“

Ríkið ber ábyrgð á kostn­aði rekstr­ar­fé­lags

Þá er lagt til að rík­is­sjóður greiði 258 millj­ónir króna til að „mæta ófyr­ir­séðum kostn­að­ar­auka vegna seink­unar á afhend­ingu nýja Herj­ólfs til Vest­manna­eyja­bæj­ar“. 

Í frum­varp­inu kemur fram að Herj­ólfur ohf., sem rekur nýju ferj­una, hafi sent kröfu til Vega­gerð­ar­innar vegna áfall­ins kostn­aðar á grund­velli breyttra rekstr­ar­for­sendna vegna seink­unar á afhend­ingu skips­ins, frá mars til júlí 2019. „Krafan hefur verið til skoð­unar hjá Vega­gerð­inni og hafa 258 m.kr. verið metnar sem rétt­mæt krafa að svo stöddu. Sam­kvæmt samn­ingi rík­is­ins við Vest­manna­eyjabæ átti rekstr­ar­fé­lagið (Herj­ólfur ohf.) að fá nýja ferju afhenta í byrjun árs 2019 þannig að hægt yrði að hefja sigl­ingar 30. mars þegar rekstr­ar­fé­lag bæj­ar­ins tæki yfir rekstur sigl­inga­leið­ar­inn­ar. Á þeim tíma átti að vera lokið æfingum og þjálfun skips­hafnar og öðrum und­ir­bún­ingi að því að yfir­taka rekst­ur­inn. Ekki var hægt að sjá fyrir þær tafir sem urðu á afhend­ingu ferj­unn­ar. Um er að ræða tíma­bund­inn við­bót­ar­kostnað sem féll til innan árs­ins vegna tafa og óhjá­kvæmi­lega þurfti að bregð­ast við aðstæðum til að halda sam­göngum milli lands og eyja sam­kvæmt áætl­un.“ 

Í frum­varp­inu segir að sam­kvæmt við­bót­ar­samn­ingi rík­is­ins og Vest­manna­eyja­bæjar sé sann­an­legur kostn­aður sem til féll vegna tafa á afhend­ingu fyrir rekstr­ar­fé­lagið á ábyrgð rík­is­ins. „Sá kostn­aður sem hér um ræðir er einkum: a) mis­munur á rekstr­ar­kostn­aði eldri Herj­ólfs og nýja, svo sem við­bót­ar­launa­kostn­aður þar sem eldra skip þarf meiri mönn­un, olíu­kostn­aður og annar rekstr­ar­kostn­að­ur, svo sem hafn­ar­gjöld og við­halds­kostn­að­ur, b) auka­kostn­aður vegna bók­un­ar­kerfis og annar stjórn­un­ar­kostn­aður vegna óhag­ræðis af seinkun og c) seinkun leiddi til þess að sam­hliða því að reka sigl­inga­leið­ina með eldra skipi þurfti rekstr­ar­fé­lagið að taka nýtt skip í notk­un, ann­ast próf­anir og þjálfa skip­verja. Vinna við þetta var því í auknum mæli unnin í yfir­vinnu sem leiddi til auk­ins launa­kostn­að­ar. Ekki er hægt að finna svig­rúm innan mála­flokks­ins þar sem að fjár­veit­ingum hefur þegar verið ráð­stafað í ýmis lögbundin eða samn­ings­bundin verk­efni. Vara­sjóð­ur­inn hefur ekki bol­magn til að mæta frá­vikum af þess­ari stærð­argráðu og óhjá­kvæmi­legt er að bregð­ast við þeim.“