Há laun, í alþjóð­legum sam­an­burði, á tímum krefj­andi rekstr­ar­um­hverfis í hag­kerf­inu, þrengja skorð­urnar fyrir atvinnu­lífið að ná vopnum sín­um, eftir að áföll í ferða­þjón­ustu - með gjald­þroti WOW air og sam­drætti í sæta­fromboði, m.a. vegna kyrr­setn­ingar á 737 Max vélum Boeing - dundu á hag­kerf­in­u. 

Í ítar­legri grein eftir Gylfa Zoega hag­fræði­pró­fess­or, sem birt­ist í Vís­bend­ingu, er fjallað um stöðu mála. Gylfi segir að engar töfra­lausnir séu til, svo að það geti skap­ast aðstæður fyrir kröft­ugan hag­vöxt á nýjan leik. 

Í loka­orðum greinar sinn­ar, segir Gylfi meðal ann­ars: „Staðan er ekki ósvipuð þeirri sem var á fyrri hluta tíunda ára­tug­ar­ins þegar fyr­ir­tæki þurftu að venj­ast hærra vaxta­stigi en raun­vextir hækk­uðu mikið frá níunda ára­tug fram á tíunda ára­tug­inn, fyr­ir­tæki sem ekki gátu mörg staðið undir hinum mikla vaxta­kostn­aði hættu rekstri (t.d. stór hluti Sam­bands Íslenskra Sam­vinnu­fé­laga) og önnur hag­ræddu. Þetta tíma­bil varði fram á lok ára­tug­ar­ins þegar lítil fjár­mála­bóla, sem fólst í inn­flæði erlends fjár­magns og auknum útlánum bank­anna, bjó til hag­vöxt sem svo fjar­aði út árið 2001. Vextir eru nú lágir í sam­an­burði við vexti tíunda ára­tug­ar­ins en þó mun hærri en ára­tug­ina tvo á und­an, en launa­kostn­aður mik­ill. Þetta ástand krefst einnig aðlög­un­ar, að sum fyr­ir­tæki hætti rekstri og önnur end­ur­skipu­leggi sig, tækni leysi starfs­fólk af hólmi og störf séu flutt úr landi. Við sjáum allt í kringum okkur fyrirtæki leggja nið­ur­störf og tölvur koma í stað­inn. 



Stjórn­völd geta brugð­ist við þessu ástandi á tvennan hátt. Í fyrsta lagi gætu þau reynt að lækka gengi krón­unnar til þess að auka hagnað fyr­ir­tækja, einkum í útflutn­ingi. En á þess­ari leið eru ýmsir mein­bug­ir. Í fyrsta lagi er ekki víst hvernig unnt væri að lækka gengi krón­unn­ar. Bein­asta leiðin væri sú að Seðla­bank­inn byrj­aði að kaupa gjald­eyri á ný en slíkt væri kostn­að­ar­samt fyrir hið opin­bera. Vaxta­lækkun gæti haft geng­is­á­hrif en lágir vextir í öðrum löndum myndu draga úr geng­is­á­hrifum vaxta­lækk­ana. Jákvæður við­skipta­jöfn­uður og hag­stæð eigna­staða gagn­vart útlöndum hefur hækkað jafn­væg­is­gengið og skapað traust á gjald­miðli sem minnkar líkur á geng­is­falli. Í öðru lagi er unnt að bíða eftir því að fyr­ir­tæki hafi hag­rætt nægi­lega mikið til þess að hagn­aður auk­ist sem gerir þeim kleift að auka fjár­fest­ingu og þar með hag­vöxt. En slíkt ferli getur tekið fjölda ára. Þeim tíma er þó ekki sóað, fyr­ir­tæki bæta rekstur sinn, en hag­vöxtur kann að vera lít­ill um stund.“

Hægt er að ger­ast áskrif­andi að Vís­bend­ingu hér.