Allir fimm flokk­arnir sem sitja í stjórn­ar­and­stöðu: Mið­flokk­ur­inn, Sam­fylk­ing­in, Pírat­ar, Við­reisn og Flokkur fólks­ins, hafa lagt fram sam­eig­in­legar til­lögur um efna­hags­að­gerðir til við­bótar þeim sem rík­is­stjórnin hefur þegar lagt fram og kynnt. Flokk­arnir fimm eru sam­mála um að til­lögur rík­is­stjórnar Katrínar Jak­obs­dóttur gangi of skammt þegar kemur að því að auka opin­bera fjár­fest­ingu, styðja við nýsköpun og styrkja vel­ferð­ar­kerfið vegna yfir­stand­andi bar­áttu við afleið­ingar útbreiðslu veirunnar sem veldur COVID-19 sjúk­dómn­um.

Sam­tals eiga til­lögur stjórn­ar­and­stöð­unnar að kosta 30 millj­arða króna ef þær yrðu að veru­leika. Lagt er til að níu millj­örðum til við­bótar verði beint inn í tækni, sprota- og skap­andi verk­efn­i,  við­bót­ar­fjár­fest­ingar í vega­kerf­inu verði upp á níu millj­arða króna, tæpum fimm millj­örðum verði varið í fjár­fest­ingar í hjúkr­un­ar­heim­ilum og öðrum fast­eignum hins opin­bera, og rúmum sjö millj­örðum króna verði varið til vel­ferð­ar­mála.

Í til­kynn­ingu vegna þessa segja full­trúar flokk­anna fimm að þeir muni áfram sem áður styðja aðgerðir rík­is­stjórn­ar­innar sem miði í rétta átt, þótt brýnt sé að meira verði gert. „Full­trúar stjórn­ar­and­stöð­unnar hafa unnið ötul­lega og af heil­indum að því að ná þverpóli­tískri sam­stöðu innan Alþingis um nauð­syn­legar aðgerðir til við­spyrnu fyrir íslenskt efna­hags­líf vegna útbreiðslu Kór­óna­veirunn­ar. Var sú vinna unnin í trausti þess að vilji væri til slíkrar sam­stöðu og sam­vinnu af hálfu rík­is­stjórn­ar­inn­ar. Því miður reynd­ist svo ekki vera. Sú nið­ur­staða olli von­brigð­um, sér­stak­lega í ljósi ítrek­aðra yfir­lýs­inga rík­is­stjórn­ar­flokk­anna um breytt vinnu­brögð. Stjórn­ar­and­stöðu­flokk­arnir standa því saman að breyt­ing­ar­til­lögu með þeim verk­efnum og stuðn­ingi sem þeir telja nauð­syn­leg og ekki náð­ust í gegn í vinnu þings­ins í lið­inni viku. Mik­il­vægt er að missa ekki sjónar af tak­mark­inu um vernd og upp­bygg­ingu íslensks atvinnu­lífs.“

Til­lögur stjórn­ar­and­stöð­unnar eins og þær eru settar fram:

1. Nýsköpun og sprota­fyr­ir­tæki: 9,1 millj­arður kr.

Stjórn­ar­and­staðan leggur m.a. áherslu á nýsköp­un, rann­sóknir og skap­andi grein­ar. Þá skiptir máli að aðgerðir stjórn­valda nái til beggja kynja. Hækka á þak á end­ur­greiðslum rann­sókn­ar- og þró­un­ar­kostn­aðar (1,5 makr) en það mun flytja fjöl­mörg verk­efni til lands­ins. Setja á 1 millj­arð kr.  í Tækni­þró­un­ar­sjóð sem myndi næstum tvö­falda þennan lyk­il­sjóð. Annar millj­arður fer í Rann­sókn­ar­sjóð og Inn­viða­sjóð. Þá mun hálfur millj­arður renna til menn­ing­ar, íþrótta og lista þar sem veru­legt tekju­tap hefur orðið vegna far­ald­urs­ins. Keilir og Mið­stöð Símennt­unar á Suð­ur­nesjum fá 100 mkr. og Lofts­lags­sjóð­ur, þar með talið skóg­rækt, fá hálfan millj­arð kr. Þá munu fram­lög til rann­sókna og nýsköp­unar í land­búnað (s.s. græn­met­is­rækt) fá hálfan millj­arð. Þá leggur stjórn­ar­and­staðan til tíma­bundna nið­ur­fell­ingu eða lækkun trygg­ing­ar­gjalds upp á 4 millj­arða kr. fyrir fyr­ir­tæki með 7 eða færri starfsmenn.

2. Vega­fram­kvæmdir og við­hald: 9 millj­arðar kr.

Lagt er til að ráð­ist verði í mann­afls­frekar fram­kvæmdir sem hægt er að ráð­ast í á þessu ári. Verður Vega­gerð­inni falið að meta hvaða verk­efni (5 makr) gætu bæst við en þar má nefna t.d. flýt­ingu á fram­kvæmdum við Reykja­nes­braut, Suð­ur­lands­veg og Vest­ur­lands­veg sé þess kost­ur. Þá er lagt til að 3 makr verði ráð­ist í við­hald og tengi­vegi vega­kerf­is­ins þar sem Vega­gerð­inni verði falið að meta brýn­ustu verk­efnin í hverjum lands­hluta. Millj­arði kr. verður varið í flýt­ingu fram­kvæmda vegna skipu­lags­mála á höf­uð­borg­ar­svæð­inu og í göngu- og hjóla­stíga.

3. Fast­eignir og aðrar fjár­fest­ing­ar: 4,6 millj­arðar kr.

Ráð­ist verður í átak í upp­bygg­ingu hjúkr­un­ar­heim­ila á Suð­vest­ur­horni lands­ins fyrir 2 millj­arða kr. Einnig verða opnuð ný rými sem nú þegar eru til en vantar rekstr­ar­fjár­magn upp á 1 millj­arð kr. Þetta mun leysa bráða­vanda, fjölga störfum og létta álagi af sjúkra­stofn­unum lands­ins. Ráð­ist verði í önnur minni verk­efni sem eru start­hol­unum og má þar nefna stuðn­ing við fram­kvæmdir sveit­ar­fé­laga t.d. sem varðar frá­veitu­mál (300 mkr), 300 mkr. í sókn­ar­á­ætlun lands­hluta, fram­kvæmdir við flug­hlað á Akur­eyri og á Egils­staða­flug­velli (300 mkr), 100 mkr í flug­stöð­ina á Akur­eyri, 200 mkr. í Tækni­skól­ann, end­ur­gerð sögu­legra inn­rétt­inga Bessa­staða­kirkju (100 mkr), við­halds­verk­efni við Hóla í Hjalta­dal (100 mkr.), fram­kvæmdir við íþrótta­hús VMA (100 mkr), og Húsa­safn Þjóð­minja­safns­ins (100 mkr.).

4. Vel­ferð­ar­mál: 7,3 millj­arður kr.

Vegna ótrú­legs álags er lagt til að greidd verði sér­stök 200.000 kr. ein­greiðsla til þess starfs­fólks í heil­brigð­is- og félags­þjón­ustu sem hefur unnið við umönnun Covid smit­aðra sjúk­linga. Sam­hliða þess­ari greiðslu er sér­stak­lega hvatt til að rík­is­valdið gangi frá kjara­samn­ingum við þær heil­brigð­is­stéttir sem ósamið er við. Þá er lagt til aukið fram­lag til vaxta- og hús­næð­is­bóta til að mæta fyr­ir­sjá­an­legri kaup­mátt­ar­skerð­ingu (3 mak­r.) en það nær til tekju­lágra ein­stak­linga. Stjórn­ar­and­staðan leggur til að eldri borg­arar fái sam­bæri­lega ein­greiðslu og öryrkjar fá, upp á 20.000 kr. Fram­lög við­fyr­ir­sjá­an­legan kostnað heil­brigð­is­kerfis vegna far­ald­urs­ins verða aukin um millj­arð kr og 200 mkr. verða lagðar til að fjölgun NPA samn­inga. Loks verða 200 mkr. lagðar til við SÁÁ m.a. vegna minnk­andi sjálfa­fla­fjár í kjöl­far far­ald­urs­ins og 100 mkr. renna til auk­ins stuðn­ings til fjöl­skyldna lang­veikra barna sem hafa orðið fyrir tals­verðu tekju­tapi vegna far­ald­urs­ins.

Heild­ar­töl­urnar í súlu­rit­inu hér að neðan byggja á útreikn­ingum Deloitte á umfangi aðgerða í nokkrum nágranna­löndum Íslands með til­liti til lands­fram­leiðslu. Löndin nota ólíkar skil­grein­ingar á umfangi aðgerða en í til­viki Íslands er gerður grein­ar­munur á eðli aðgerð­anna. Dökk­bláa súlan sýnir nýtt fram­lag rík­is­ins, heið­bláa súlan sýnir áður boð­aðar aðgerðir (hluta­starfa­leið og fjár­fest­inga­á­form) og sú ljós­bláa hugs­an­legar lán­veit­ingar bank­anna, tíma­bundna frestun skatt­greiðslna, úttekt sér­eigna­sparn­aðar o.fl.