Ég held að eng­inn viti nákvæm­lega svarið við því hvernig best er að opna landa­mæri. Allar þjóð­ir heims eru að glíma við þessa spurn­ingu. Hvað á að gera – hver er besta og réttasta leið­in.

Þetta seg­ir Már Krist­jáns­son, yfir­læknir smit­sjúk­dóma­deildar Land­spít­al­ans sem var gest­ur Krist­jáns Krist­jáns­sonar á Sprengisandi á Bylgj­unni í morg­un.

Krist­ján ­spurði hann í upp­hafi þáttar hvernig yfir­völd taki ákvarð­anir um að opna landa­mæri sín á ný, líkt og Spán­verjar hafa nú ákveðið að gera. Már sagð­ist telja að slík ákvörðun væri að sumu leyti hags­muna­mat. Hag­rænir þættir væru ­settir á vog­ar­skál­arnar á móti þeim heilsu­fars­legu. „Þetta er snúið og ­til­finn­inga­þrungið mál.“

Ferða­þjón­ust­an er gríð­ar­lega mik­il­væg atvinnu­grein á Spáni og því má, að mati Más, ganga út frá því að hags­munir hennar hafi vegið þungt við ákvörðun stjórn­valda. Ráða­menn ó­líkra landa líti á þetta með mis­mun­andi aug­um. „Hvað er síðan rétt að ger­a, það er önnur saga,“ sagði Már.

En myndi ein­hver ­mæla með því að ferð­ast til Spánar á næst­unni?

Að mati Más hafa miklar breyt­ingar orðið á hegðun fólks síð­ustu mán­uði. Fólk hefur tamið ­sér fjar­lægð­ar­regl­ur, aukið hrein­læti og fleira. „Við vitum meira um veiruna, hven­rig hún smit­ast. Þorri fólks veit þetta,“ sagði hann.

Fyrir þá sem eru skyn­samir og var­kár­ir, „það er í lagi fyrir þá að ferð­ast til Spán­ar, ég get ekki ímyndað mér ann­að.“

En svo er það annað mál hvort að fólk fylgi hinum nýju sam­fé­lags­legu regl­um, t.d. þeir ­ferða­menn sem munu koma hingað til lands. „En þetta er eins og með margt ann­að, þessi óvissa. Þú veist ekki hvort ferða­maður hegð­ar­ ­sér vel. En við vitum ekki hvað þetta mun hafa í för með sér.“

Sáttur við ákvörð­un­ina

Spurður hvað ­þyrfti að hans mati að ger­ast svo að landa­mær­unum hér yrði aftur lokað bent­i hann á að ef mörg smit kæmu upp á mörgum stöðum þá væri að fara af stað far­aldur og þá þyrfti að bregð­ast við. Yfir­völd hér á landi hefðu lært marg­t ­síð­ustu mán­uði og ef smit koma aftur upp verði beitt þeim úrræðum sem til­ ­staðar eru.

Már sagð­ist sáttur við þá ákvörðun að opna landið en sagði að setja þyrfti eins marga varnagla og hægt væri svo að inn í sam­fé­lagið komi ekki aftur óheft smit. En hann benti á að allar for­sendur fyrir því að fá smit inn í landið væru enn til­ ­stað­ar. „Við erum með efni­við­inn í annan far­aldur og þess vegna þurfum við að hegða okkur skyn­sam­lega. Rík­is­stjórnin og heil­brigð­is­yf­ir­völd þurfa að setj­a eins mikla fyr­ir­vara á komur fólks og hægt er.“

Að skima ­fólk við kom­una til lands­ins og beita áfram sótt­kví væru allt saman leiðir til­ þess að ná því mark­miði. Hann benti einnig á nauð­syn þess að fræða ferða­menn. „Ef allt þetta gengur eftir þá vonar maður að það verði ekki meiri­háttar áföll.“

Már sagði að sumir teldu nær óum­flýj­an­legt að annar far­aldur blossi upp. Sagði Már ­mótefna­mæl­ingar þar skipta sköp­um. Hins vegar væri ekki ljóst hversu mikla vörn ­mótefni væri að veita þeim sem hefðu sýkst og náð sér af sjúk­dómn­um. Kór­ónu­veirur almennt gangi ár eftir ár í sam­fé­lög­um. Mótefnið sem mynd­ast dug­ar ­gegn þeim í kannski tvö ár og svo getur fólk smit­ast aft­ur. Hins vegar væri ekk­ert vitað um það hversu lengi mótefni gegn nýju kór­ónu­veirunni veitir vernd. „Kannski er þetta ævi­löng vernd fyrir þess­ari veiru, von­and­i.“

Hver vill taka fyrsta bit­ann?

Már líkt­i þeirri ákvörðun að opna landið við heita kart­öflu. „Hver á að taka fyrsta bit­ann og brenna sig?“

Á Ísland­i hafi sér­fræð­ingar leitt aðgerða­á­ætl­anir í far­aldr­in­um. En svo kemur að því að opna landið og þá taka stjórn­mála­menn­irnir aftur for­ystu.

Tvennt er í stöð­unni: Að gera ekk­ert og gera eitt­hvað. Með því að opna landið getur svo tvennt ger­st: Annar far­aldur kemur eða ekki. „Það er vont að spyrða nafnið sitt við hvora ákvörðun sem er,“ sagði Már spurður um hvort það að opna landið væri póli­tísk ákvörðun frekar en vís­inda­leg. . „Þú ert í vondri stöðu sama hvort þú ­gerir eitt­hvað eða ekk­ert. Þá kemur til kasta stjórn­mála­manna. Þeir þurfa að ­taka ákvarð­anir og standa og falla með því.“

Hvað muni ger­ast er spurn­ing sem engan veg­inn er hægt að svara núna. „Ég get ekki sagt að hér verði örugg­lega þús­und manns sýkt­ir. Er það mögu­legt? Það er vissu­lega mögu­legt. En frekar ólík­legt. Að því gefnu að ­menn verði skyn­samir og þær aðgerðir sem fara á í verði komnar í gagn­ið.“

Ef ákvörð­un­in yrði aðeins tekin út frá vís­inda­legum grunni þá væri það fag­legt mat Más að ­gera ekki neitt, opna ekki landa­mær­in, og láta aldrei koma upp smit á Íslandi. „En það er ekki raun­hæft.“