Aðeins 18.315 laxar reyndust vera í kví laxeldisfyrirtækisins Arnarlax í Haganesi í Arnarfirði er slátrað var upp úr henni í október. Samkvæmt skráningu hafði tæplega 133 þúsund löxum verið sleppt í kvína. Því er ljóst að fyrirtækið gat ekki gert grein fyrir afdrifum 81.564 laxa hið minnsta. Þeir hafa líklega sloppið úr kvínni og gæti sá atburður hafa átt sér stað í fyrrasumar.
Matvælastofnun hefur því ákveðið að sekta Arnarlax um 120 milljónir króna „fyrir að hafa brotið gegn skyldu um að tilkynna um strok á fiski og beita sér fyrir veiðum á strokfiski,“ líkt og segir í tilkynningu frá stofnuninni.
Alls hafði 132.976 löxum verið komið fyrir í kvínni í október 2020 og júlí 2021. Skráð afföll voru 33.097 fiskar en nú í október, þegar slátrun var lokið úr kvínni, reyndist fjöldinn sem upp kom hins vegar vera aðeins 18.315 laxar.
Í ágúst í fyrra tilkynnti Arnarlax um að gat hefði fundist á einmitt þessari kví. Þá voru viðbrögð fyrirtækisins í samræmi við kröfur sem gerðar eru um slíka atburði að mati Matvælastofnunar. Tugir laxa úr kvínni veiddust svo í ám við Arnarfjörð, m.a. í Mjólká, skammt frá virkjuninni.
En þegar tölur úr slátruninni í október lágu fyrir og ljóst var að ekki var hægt að gera grein fyrir afdrifum rúmlega 80 þúsund laxa, hóf MAST strax rannsókn og krafði Arnarlax meðal annars um skýringar á misræmi í fóðurgjöf miðað við uppgefinn fjölda fiska í kvínni.
Kom þá í ljós að veruleg frávik höfðu orðið í fóðurgjöf í kví 11 frá því í júní 2021, eða tveimur mánuðum áður en tilkynnt var um gat á kvínni síðastliðið sumar, „sem hefðu átt að vekja sterkar grunsemdir fyrirtækisins um að eitthvað alvarlegt væri á seyði,“ segir MAST.
Alvarlegt brot
Samkvæmt 1. gr. laga um fiskeldi eru markmið laganna meðal annars þau að stuðla að ábyrgu fiskeldi og tryggja verndun villtra nytjastofna og telur Matvælastofnun að um alvarlegt brot sé að ræða, bæði út frá umfangi og hættu fyrir villta nytjastofna og lífríki, sem og að um er ræða brot sem hefði verið hægt að koma í veg fyrir með betri stjórn og innra eftirliti fyrirtækisins. Matvælastofnun telur aðgæsluleysi Arnarlax hafi verið vítavert og afleiðingar þess mjög alvarlegar.
Samkvæmt sömu lögum getur Matvælastofnun lagt stjórnvaldssekt á þá aðila sem brjóta gegn skyldu um að tilkynna um strok á fiski og beita sér fyrir veiðum á strokfiski, hvort sem umrædd brot megi rekja til ásetnings eða gáleysis. Jafnframt segir í lögunum að við ákvörðun sektar skuli m.a. tekið tillit til alvarleika brots, hvað það hafi staðið lengi og þeirra hagsmuna sem eru í húfi.
