Kerf­is­lega mik­il­vægu bank­arnir þrír: Lands­bank­inn, Íslands­banki og Arion banka, lán­uðu sam­tals 55,1 millj­arð króna til fyr­ir­tækja, að frá­dregnum upp- og umfram­greiðsl­u­m, á fyrstu þremur mán­uðum árs­ins. Það er meira en þeir lán­uðu sam­an­lagt til slíkra á árunum 2020 og 2021. Á því 24 mán­aða tíma­bili lán­uðu bank­arnir sam­tals 52 millj­arða króna til atvinnu­fyr­ir­tækja lands­ins. 

Þetta má lesa út úr nýbirtum hag­tölum Seðla­banka Íslands um banka­kerf­ið. 

Þar kemur fram að útlán til atvinnu­fyr­ir­tækja að frá­dregnum upp- og umfram­greiðslum hafi verið 27,9 millj­arðar króna í mars. Það eru mestu útlán sem bank­arnir þrír hafa staðið fyrir innan eins mán­aðar síðan í ágúst 2018. Til sam­an­burðar má nefna að allt árið 2020 lán­uðu kerf­is­lega mik­il­vægir bankar fyr­ir­tækjum lands­ins 7,8 millj­arða króna nettó. Útlánin á fyrsta árs­fjórð­ungi 2022 eru því næstum 260 pró­sent meiri en allt árið 2020. 

Til sam­an­­burðar var nettó heild­­ar­um­­fang nýrra útlána 105 millj­­arðar króna árið 2019 og tæp­­lega 209 millj­­arðar króna árið 2018.

Mest til fyr­ir­tækja í verslun

Lang­mesta aukn­ingin í mars var til fyr­ir­tækja sem stunda versl­un, en þau fengu 9,3 millj­arða króna að láni. Fyr­ir­tæki í þeim flokki hafa ekki fengið meira lánað í einum mán­uði síðan í ágúst 2018. 

Þá fengu fyr­ir­tæki í þjón­ustu­starf­semi alls 6,9 millj­arða króna lán­aða í mars­mán­uði og sam­tals 18,3 millj­arða króna á fyrstu þremur mán­uðum árs­ins. 

Aukin útlán til fyr­ir­tækja í verslun og þjón­ustu eru merki þess að ferða­þjón­usta sé að taka aftur við sér og þurfi á auknu lánsfé til að trekkja sig í gang eftir lang­vinna lægð vegna kór­ónu­veiru­far­aldr­in­um. 

Hafa lánað nán­ast það sama í bygg­ing­ar­starf­semi og allt árið 2019

Útlán til fyr­ir­tækja í bygg­ing­ar­starf­semi og mann­virkja­gerð hafa líka tekið nokkuð vel við sér á síð­ustu mán­uð­um. Sam­tals hafa verið lán­aðir 15,1 millj­arðar króna inn í þann geira frá byrjun nóv­em­ber 2021 og út mars síð­ast­lið­inn. Þar af voru 8,5 millj­arðar króna lán­aðir í febr­úar og mar­s. 

Til að setja þá tölu í sam­hengi þá lán­uðu kerf­is­lega mik­il­vægu bank­arnir þrír sam­tals 16,5 millj­arða króna til fyr­ir­tækja í bygg­ing­ar­starf­semi og mann­virkja­gerð allt árið 2019, síð­asta heila árið fyrir kór­ónu­veiru­far­ald­ur. 

Á árunum 2020 og 2021 voru útlánin til geirans, að frá­dregnum upp- og umfram­greiðsl­um, hins vegar nei­kvæð um 29,7 millj­arða króna. Því er um mik­inn við­snún­ing að ræða. 

Sá við­snún­ingur er nauð­syn­legur í ljósi þeirrar stöðu sem ríkir á hús­næð­is­mark­aði í dag. Í síð­ustu birtu mán­að­ar­skýrslu hag­deildar Hús­næð­is- og mann­virkja­stofn­unar kom fram að fram­boð íbúða til sölu hafi verið undir eitt þús­und á land­inu öll í byrjun mars. Það er þó ofmat á fram­boð­inu því um þriðj­ungur íbúð­anna voru þegar komnar í fjár­mögn­un­ar­ferli og því búið að sam­þykkja til­boð í þær. Til sam­an­burðar fór það í fyrsta sinn niður fyrir tvö þús­und íbúðir í mars í fyrra. 

Sú mikla eft­ir­spurn sem verið hefur eftir íbúð­um, sér­stak­lega á höf­uð­borg­ar­svæð­inu, hefur hækkað verð þeirra gríð­ar­lega. Síð­asta mælda árs­hækkun er um 22 pró­sent.