Hugarvilla að Ísland sé miðja heimsins

Þau Baldur, Kristrún og Gylfi spjölluðu um Evrópustefnu stjórnvalda í hlaðvarpsþættinum Völundarhús utanríkismála.

Íslenski fáninn
Auglýsing

Efna­hag­skrísur þarf til að hags­muna­hópar sem njóta ein­ok­un­ar­að­stöðu á litlum mark­aði eins og á Íslandi láti undan kröfum um að taka upp frjáls­ari við­skipta­hætti og taka þátt í stærra mark­aðs­svæði eins og EFTA og EES. Þetta kemur fram í fjórða hlað­varps­þætti Völ­und­ar­húss utan­rík­is­mála Íslands.

Í þætt­inum ræðir Baldur Þór­halls­son, þátta­stjórn­andi, við Kristrúnu Heim­is­dóttur lektor í lög­fræði og Gylfa Zoega pró­fessor í hag­fræði við Háskóla um Evr­ópu­stefnu íslenskra stjórn­valda.

Fram kemur hjá við­mæl­endum að margir Íslend­ingar skilji alþjóða­sam­vinnu sem ásælni af hálfu ann­arra ríkja ann­arra ríkja og marki það utan­rík­is­stefnu lands­ins.

Auglýsing

Þátt­taka Íslands í áfalla­stjórnun Evr­ópu­sam­bands­ins í gegnum samn­ing­inn um EES eins og til að mynda varð­andi sótt­varn­ir, bólu­efna­kaup og aðstoð við að koma Íslend­ingum til lands­ins eins og í upp­hafi COVID-19 far­ald­urs­ins skiptir sköpum um geti íslenska stjórn­valda að takast á við yfir­stand­andi far­sótt, sam­kvæmt við­mæl­endum þátt­ar­ins.

Bygg­ist Evr­ópu­stefnan á áfalla­stjórn­un?

Þau ræða meðal ann­ars hvort Evr­ópu­stefna Íslands bygg­ist á áfalla­stjórn­un, þ.e. hvort íslensk stjórn­völd ákveði ein­göngu að taka auk­inn þátt í sam­vinnu ríkja Evr­ópu ef þau standa frammi fyrir áfalli eða krísu.

Sem dæmi megi nefna að á 7. ára­tugnum fóru íslensk stjórn­völd ekki að huga að alvöru að inn­göngu í EFTA fyrr en við blasti djúp­stæð efna­hagslægð í kjöl­far þess að síldin hvarf. Þannig biðu stjórn­völd í tíu ár með það að ganga í EFTA eftir frí­versl­un­ar­sam­tak­anna árið 1960. Stjórn­völd sáu ekki ástæðu til að ganga í sam­tökin á tímum mik­illar efna­hags­upp­sveiflu hér á landi á 7. ára­tugn­um.

Gylfi, Kristrún og Baldur Mynd: Aðsend

Fram kemur í þætt­inum að Ísland hafi ákveðið að ganga í Evr­ópska efna­hags­svæði (EES) vegna þessa að öll önnur EFTA ríki voru að ger­ast aðildar að EES. Hefðu Íslend­ingar staðið utan EES hefði sam­keppn­is­staða íslenskra útflutn­ings­fyr­ir­tækja orðið miklu lak­ari en til að mynda fyr­ir­tækja í Nor­egi og Sví­þjóð sem þau áttu í sam­keppni við.

Ísland hafi gengið í Schengen vegna þess að allar hinar Norð­ur­landa­þjóð­irnar voru að ger­ast aðildar að Schengen og ef Ísland hefði ekki fylgt þeim eftir hefðu Íslend­ingar þurft að sýna vega­bréf til að ferð­ast til Norð­ur­land­anna. For­sæt­is­ráð­herra Íslands á þeim tíma, Davíð Odds­son, var mót­fall­inn aðild að Schengen en taldi að Íslend­ingar myndu ekki sætta sig við að þurfa að sýna vega­bréf þegar þeir ferð­uð­ust til Norð­ur­land­anna og sætti sig því við aðild­ina.

Ísland sótti um aðild að Evr­ópu­sam­band­inu (ESB) níu mán­uðum eftir hrund­ið. Þegar efna­hags­lífið rétti síðan til­tölug­lega fljótt úr sér settu stjórn­völd aðild­ar­við­ræð­urnar í bið.

Evr­ópu­stefnan bygg­ist á því hvað Íslend­ingum stendur til boða

Við­mæl­endur telja einnig að Evr­ópu­stefna Íslands mót­ist af því að stöðugt sé verið að bregð­ast við ákvörð­unum ann­arra ríkja hvað þátt­töku þeirra varðar í sam­vinnu Evr­ópu­ríkja. Þannig hafi Íslands gef­ist tæki­færi til að ganga í evr­ópska efna­hags­svæðið og Schengen. Íslend­ingar ráði í raun ekki endi­lega för þegar kemur að þátt­töku þeirra í Evr­ópu­sam­vinn­unni heldur bygg­ist Evr­ópu­stefnan á því hvað þeim standi til boða.

Land­fræði­leg lega Íslands, jað­ar­staða í Evr­ópu, var einnig til umræðu og áhrif hennar á afstöðu lands­manna til þátt­töku í Evr­ópu­sam­vinn­unni. Það að Ísland er á áhrifa­svæði Banda­ríkj­anna hafi til að mynda áhrif á Evr­ópu­stefnu Íslands.

Það hvort kjós­endur treysti betur eigin stjórn­völdum eða Evr­ópu­sam­band­inu skipti einnig miklu um það að hvaða marki lönd taka þátt í sam­vinnu Evr­ópu­ríkja.

Einnig er rætt um hvaða ástæður liggi að baki miklum ágrein­ingi um þátt­töku Íslands í sam­vinnu Evr­ópu­ríkja og hvort að það sé tabú í íslenskri stjórn­mála­um­ræðu að tala um að deila valdi með öðrum ríkjum í alþjóða­stofn­un­um.

Hægt er að hlusta á þátt­inn í spil­ar­anum hér fyrir neð­an:

Við þurfum á þínu framlagi að halda

Þú getur tekið beinan þátt í að halda úti öflugum fjölmiðli.

Við sem vinnum á ritstjórn Kjarnans viljum hvetja þig til að vera með okkur í liði og leggja okkar góða fjölmiðli til mánaðarlegt framlag svo við getum haldið áfram að vinna fyrir lesendur, fyrir fólkið í landinu.

Kjarninn varð níu ára í sumar. Þegar hann hóf að taka við frjálsum framlögum þá varð slagorðið „Frjáls fjölmiðill fyrir andvirði kaffibolla“ til og lesendur voru hvattir til að leggja fram í það minnsta upphæð eins kaffibolla á mánuði.

Mikið vatn hefur runnið til sjávar á þeim níu árum sem Kjarninn hefur lifað. Í huga okkar á Kjarnanum hefur þörfin fyrir fjölmiðla sem veita raunverulegt aðhald og taka hlutverk sitt alvarlega aukist til muna.

Við trúum því að Kjarninn skipti máli fyrir samfélagið.

Við trúum því að sjálfstæð og vönduð blaðamennska skipti máli.

Ef þú trúir því sama þá endilega hugsaðu hvort Kjarninn er ekki allavega nokkurra kaffibolla virði á mánuði.

Vertu með okkur í liði. Þitt framlag skiptir máli.

Ritstjórn Kjarnans: Sunna Ósk Logadóttir, Þórður Snær Júlíusson, Erla María Markúsdóttir, Arnar Þór Ingólfsson, Eyrún Magnúsdóttir og Grétar Þór Sigurðsson.


Já takk, ég vil styrkja Kjarnann!
Þorbjörn Guðmundsson
Er íslenska velferðarkerfið ekki lengur griðarstaður þeirra sem minnst hafa?
Kjarninn 11. janúar 2023
Takk fyrir og sjáumst á nýjum miðli á föstudag
Bréf frá ritstjóra Kjarnans vegna sameiningar við Stundina og þess að nýr framsækinn fréttamiðill verður til í lok viku.
Kjarninn 11. janúar 2023
Sverrir Albertsson
Vatn á myllu kölska
Kjarninn 11. janúar 2023
Lögreglumenn standa vörð um gröfurnar í námunni.
Berjast fyrir þorpi á barmi hengiflugs
Lítið þorp í Rínarlöndum Þýskalands er allt komið í eigu kolarisa. Fyrirtækið ætlar sér að mylja niður húsin og stækka kolanámu sína sem þegar þekur um 80 ferkílómetra. Þetta þykir mörgum skjóta skökku við í heimi sem berst við loftslagsbreytingar.
Kjarninn 10. janúar 2023
Arnþrúður Karlsdóttir, útvarpsstjóri Útvarps Sögu.
Útvarp Saga telur fjölmiðlastyrki skapa tortryggni og bjóða upp á frændhygli
Fjögur fjölmiðlafyrirtæki hafa til þessa skilað inn umsögnum um frumvarp Lilju Alfreðsdóttur menningar- og viðskiptaráðherra, sem mun að óbreyttu framlengja núverandi styrkjakerfi til fjölmiðla.
Kjarninn 10. janúar 2023
Sólveig Anna Jónsdóttir formaður Eflingar.
Viðræðum slitið og Efling undirbýr verkfallsaðgerðir
Samtök atvinnulífsins hafa hafnað gagntilboði Eflingar um skammtímakjarasamning, sem kvað á um meiri launahækkanir en SA hefur samið um við aðra hópa á almennum vinnumarkaði til þessa. Efling undirbýr nú verkfallsaðgerðir.
Kjarninn 10. janúar 2023
Palestínski fáninn á lofti í mótmælum í Reykjavík. Ísraelskri lögreglu hefur nú verið fyrirskipað að rífa fánann niður á almannafæri.
Fánabann og refsiaðgerðir í Palestínu í kjölfar niðurstöðu Sameinuðu þjóðanna
Degi eftir að ný ríkisstjórn tók við völdum í Ísrael samþykkti allsherjarþing Sþ að fela Alþjóðadómstólnum í Haag að meta lögmæti hernáms Ísraelsríkis á Vesturbakkanum. Síðan þá hefur stjórnin gripið til refsiaðgerða og nú síðast fánabanns.
Kjarninn 10. janúar 2023
Gríðarlega mikil dæling á sandi á sér stað í Landeyjahöfn á hverju ári. Markarfljótið ber hundruð þúsunda tonna af jarðefnum út í sjó og það á til að safnast upp í mynni hafnarinnar.
Vilja sjúga sand af hafsbotni í stórum stíl og flytja út
Eftirspurn eftir íslenskum jarðefnum er gríðarleg ef marka má framkomin áform erlendra stórfyrirtækja um nýtingu þeirra. Vinsældir hafnarinnar í Þorlákshöfn eru samhliða mjög miklar.
Kjarninn 10. janúar 2023
Meira úr sama flokkiInnlent