Þegar Bengt Sund­ström keypti lítið upp­boðs­hús í Dan­mörku árið 1998 grun­aði hvorki hann né aðra að 17 árum síðar yrði fyr­ir­tækið orðið hið lang stærsta sinnar teg­undar á Norð­ur­lönd­um. Hann lætur þó ekki staðar numið og stefnir að því að upp­boðs­húsið verði með útibú í öllum þeim löndum sem IKEA er með versl­an­ir.

Bengt Sund­ström er fæddur og upp­al­inn í Sví­þjóð, nýorð­inn sex­tug­ur. Hug­ur­inn hneigð­ist snemma til við­skipta og hann sótti menntun sína meðal ann­ars til Sviss, þar sem stund­aði nám í IMD við­skipta­há­skól­an­um. Að námi loknu stund­aði hann ýmis störf, var til dæmis í sex ár sölu­stjóri hjá Rank Xerox (heitir Xerox í dag) og síðan um fimm ára skeið hjá upp­boðs­húsi Bruun Rasmus­sen í Kaup­manna­höfn. Hjá Bruun komst Bengt Sund­ström í kynni við við­skipti með lista­verk, kynnt­ist mörgum lista­mönnum og lista­verka­söfn­urum og lista­verka­sölum um allan heim. „Ég kynnt­ist þessum spenn­andi heimi inn­an­frá,“ sagði hann sjálfur í blaða­við­tali.

Keypti upp­boðs­hús

Árið 1998 var lítið upp­boðs­hús í Kaup­manna­höfn, Lauritz Christen­sen Auktioner, aug­lýst til sölu. Bengt Sund­ström sló til og keypti fyri­tæk­ið. „Þessi heimur heill­aði mig, ég var líka orð­inn nokkuð kunn­ugur upp­boðs­heim­in­um, þetta gamla upp­boðs­hús (stofnað 1885) var líka virt og þekkt víða um heim: Þetta var mitt tæki­færi,“ sagði Bengt Sund­ström síðar í við­tali um ákvörðun sína.

Hinn nýi eig­andi hugs­aði stórt og ekki þurfti lengi að bíða eftir breyt­ing­um. Árið 1999, einu ári eftir eig­enda­skipt­in, til­kynnti Bengt Sund­ström að fram­vegis yrði upp­boðs­hús hans ein­ungis á net­inu og héti fram­vegis Lauritz.com. Þegar hann skýrði frá þessum breyt­ingum sagð­ist hann þess full­viss að net­upp­boð ættu fram­tíð­ina fyrir sér, þó svo að hin hefð­bundnu upp­boð yrðu áfram til stað­ar. „Ég hef ákveðið að fara aðra leið,“ sagði Bengt Sund­ström. Hann hefur þó tæp­ast rennt grun í að fyr­ir­tæki hans myndi stækka jafn mikið og raunin hefur orð­ið.

Lauritz.com orðið stór­fyr­ir­tæki

Þegar Bengt Sund­ström keypti fyr­ir­tækið voru starfs­menn­irnir fimm og árs­veltan 12 millj­ónir danskar krónur (238 millj­ónir íslenskar). Í dag eru starfs­menn­irnir tæp­lega 400 og á síð­asta ári nam veltan 1,2 millj­örðum danskra króna (tæpum 24 millj­örðum íslenskum).

Þegar Sund­ström keypti fyr­ir­tækið var starf­semin á einum stað, Kaup­manna­höfn, en nú er Lauritz.com með starf­semi á 23 stöðum í fjórum lönd­um, Sví­þjóð, Þýska­landi og Belg­íu, auk Dan­merk­ur. Starf­semin er umfangs­mest í Dan­mörku, þar er Lauritz.com með 13 vöru- og lag­er­hús þar sem við­skipta­vinir geta skoðað vörur sem eru til sölu og komið með til skoð­unar og fengið metið verð­gildi hluta sem þeir vilja hugs­an­lega selja. Enn er þó langt í að starf­semin teygi sig til allra þeirra landa sem IKEA hefur starf­semi en það er mark­mið eig­and­ans.

Í gegnum upp­boðs­síð­una hafa millj­ónir hluta skipt um eig­endur en skráðir not­endur upp­boðs­síð­unnar Lauritz.com eru vel á aðra millj­ón. Hús­gögn, lista­verk, skart­grip­ir, ljós, leik­föng, úr og klukk­ur, teppi, eld­hús­á­höld, raf­tæki, bús­á­höld og svo fram­veg­is, og svo fram­veg­is. Allt þetta og margt margt fleira er í boði. Bíla, skip og flug­vélar er ekki hægt að kaupa á upp­boðs­síð­unni og stendur ekki til að sögn Bengt Sund­ström.

Ekki allt ekta

Oft er mis­jafn sauður í mörgu fé. Þannig hljóðar gam­all máls­hátt­ur, sem skýrir sig sjálf­ur. Lauritz.com hefur ekki farið var­hluta af ýmis konar svindli og braski. Það snýst einkum um að hlut­irnir eru ekki það sem þeir eru sagðir vera, kaup­and­inn telur sig vera að kaupa ekta vöru sem reyn­ist svo þegar að er gáð vera ódýr eft­ir­lík­ing. Starfs­fólk fyr­ir­tæk­is­ins hefur líka margoft verið sakað um að ganga ekki úr skugga um að rétt sé rétt, hafi jafn­vel meiri áhuga fyrir að selja hlut­ina en kanna málið til hlít­ar.

Fyrir tveimur árum var tals­vert fjallað um það í dönskum fjöl­miðlum að kona nokkur hefði keypt sex stóla fyrir sam­tals 14 þús­und danskar krónur gegnum Lauritz.com. Konan var him­in­lif­andi yfir að hafa hreppt þessa þekktu stóla, sem voru hann­aðir af hjón­unum Charles og Ray Eames, og eru mjög eft­ir­sóttir og eftir því dýr­ir.

Fljót­lega vökn­uðu þó hjá kon­unni grun­semdir um að ekki væri allt með felldu, hún fór með stól­ana í verslun sem selur meðal ann­ars hús­gögn hönnuð af Eames hjón­un­um. Þar fékk konan að vita að hún hefði keypt kött­inn í sekkn­um, stól­arnir væru ein­ungis léleg eft­ir­lík­ing. Hjá Lauritz.com sögð­ust menn koma af fjöllum og end­ur­greiddu kon­unni stól­ana. Kont­ant, neyt­enda­þáttur danska sjón­varps­ins tók hins­vegar málið og upp og komst að því að upp­boðs­fyr­ir­tækið hafði haft fjöld­ann allan af sams konar stólum til sölu, þeir voru allir fram­leiddir í Kína og fyrir þá sem til þekkja auð­velt að sjá að þeir væru eft­ir­lík­ing­ar.

Sænsk lúx­usrúm fram­leidd í Kína

Fyrir nokkrum mán­uðum komu starfs­menn sænska fyr­ir­tæk­is­ins Hästens í eitt af sýn­ing­ar­húsum Lauritz.com á Jót­landi. Þeim hafði borist til eyrna að þar væru til sýn­is, og sölu, rúm sem sögð væru ekta Hästens. Hästens rúmin þykja með þeim vönd­uð­ustu og dýr­ustu sem völ er á og þess vegna vakti það athygli að Lauritz.com væri með slík rúm til sölu á verði sem var ein­ungis brot af því sem slík rúm kosta venju­lega.

Þeir hjá Hästens sáu strax að þarna var köttur í bóli bjarn­ar, hin svoköll­uðu Hästens rúm í sýn­ing­ar­sal Lauritz.com voru eft­ir­lík­ing­ar, meira að segja lélegar eft­ir­lík­ingar að þeirra dómi. Í ljós kom, að sögn Lauritz.com, að starfs­maður fyr­ir­tæk­is­ins hafði uppá eigin spýtur keypt 70 rúm frá Kína og flutt til Dan­merk­ur. Dag­blaðið Berl­ingske komst hins vegar yfir gögn sem sýna að fyr­ir­tækið sjálft, Lauritz.com, hafði verið með í inn­kaup­unum og Hästens hefur nú höfðað mál gegn fyr­ir­tæk­inu.

Hér hafa aðeins verið nefnd tvö dæmi þar sem upp­boðs­fyr­ir­tækið hefur verið á hálum ís, að ekki sé meira sagt. Mörg önnur dæmi mætti nefna: úr, rauð­víns­eft­ir­lík­ing­ar, sófa­eft­ir­lík­ingar og fleira og fleira.

Bengt Sund­ström hefur sagt að fyr­ir­tækið Lauritz.com hafi vaxið mun hraðar en nokkurn hafi órað fyr­ir. Því miður sé það þannig að þótt flestir séu heið­ar­legir séu alltaf skemmd epli í kass­an­um. „Það er ljóst að við verðum að vera enn betur á varð­bergi gagn­vart svindl­ur­um. Við viljum að fólk geti treyst okk­ur, ef það bregst æ ofan í æ, getum við pakkað sam­an,“ Bengt Sund­ström í við­tali við danska sjón­varpið fyrir skömmu.

Sagan af „Svav­ars­mynd­inni“

Eins og margir muna ugg­laust hafa á und­an­förnum árum komið upp nokkur mál (hjá Lauritz, Bruun Rasmus­sen og fleirum) þar sem reynt hefur ver­ið, og stundum tekist, að selja mál­verk eignuð íslenskum list­mál­ur­um, sem við nán­ari rann­sókn hafa reynst fals­an­ir, eða eft­ir­lík­ing­ar. Lang oft­ast myndir eign­aðar Svav­ari Guðn­a­syni.

Fyrir þrem árum sá þessi pistla­skrif­ari aug­lýsta á vef Lauritz.com mynd, sem sögð var gerð af Svav­ari Guðn­a­syni. Pistla­höf­undur komst að því, fyrir til­vilj­un, að Upp­boðs­húsi Bruun Rasmus­sen hafði verið boðin myndin fyrir nokkrum árum en þar var henni hafnað á þeim for­sendum að hún væri fölsuð.

Pistla­skrif­ari gerði sér ferð í sýn­ing­ar­sal Lauritz.com í nágrenni Kaup­manna­hafnar þeirra erinda að skoða umrædda mynd. Þegar í sýn­ing­ar­sal­inn var komið og pistla­skrif­ari lýsti áhuga á að skoða þetta verk, merkt Svav­ari Guðn­a­syni var spurt hvort sá sem vildi skoða væri Íslend­ing­ur. Hefur kannski heyrst á hreimn­um. Ekki gat pistla­skrif­ari neitað upp­runanum en svo und­ar­lega bar þá við að mynd­in, merkt Svav­ari Guðn­a­syni fannst ekki í sýn­ing­ar­saln­um. Starfs­menn klór­uðu sér í koll­inum en það breytti engu, myndin var horf­in.

Pistla­skrif­ara þótti þetta fremur ein­kenni­legt en fór heim án þess að hafa séð mynd­ina. Ein­hverra hluta vegna hvarf svo þessi mynd af vef Lauritz.com áður en kom að þeim tíma sem myndin skyldi seld. Maður sem vinnur „í þessum bransa“ og pistla­skrif­ari er mál­kunn­ugur full­yrðir að eig­and­inn hafi dregið hana til baka og ætli nú að bíða rólegur í nokkur ár, áður en hann reynir að selja hana aft­ur, það yrði þá þriðja til­raun­in.