Brennisteinsvetnismengun er ekki til umræðu á hverjum degi. Samt telja margir sérfræðingar að losun brennisteinsvetnis út í andrúmsloftið og neikvæð áhrif þess á loftgæði sé eitt stærsta umhverfisvandamál sem höfuðborgarsvæðið glímir við. Á síðastliðnum áratug hafa Hellisheiðar- og Nesjavallavirkjun, virkjanir Orkuveitu Reykjavíkur sem standa í útjaðri höfuðborgarsvæðisins, samtals losað um 198 þúsund tonn af brennisteinsvetni út í andrúmsloftið. Hagsmunaaðila deilir á um langtímaáhrif af brennisteinsvetnismengun.
Sigurður Ingi Jóhannsson umhverfisráðherra sagði til að mynda á Alþingi í apríl að lítið væri vitað um áhrif brennisteinsvetnis á heilsufar. Ýmsir sérfræðingar sem hafa rannsakað möguleg áhrif mengunarinnar telja miklar líkur til þess að hún sé samfélaginu afar dýr, bæði vegna áhrifa á heilsu fólks og gróður og ekki síður vegna tæringar málma. Þessi kostnaður sé ekki innifalinn í því verði sem rukkað er fyrir orkuna sem verin framleiða. Því sé risavaxin tilraun í gangi sem gæti á endanum verið samfélaginu afar dýr.
Heilsufarslegur og fjárhagslegur kostnaður
Þeir sem hafa gagnrýnt losunina og framgöngu Orkuveitunnar í málinu hafa bent á að hægt hafi verið að kaupa hreinsunarbúnað sem sannað hefur notagildi sitt og nær að takmarka útblástur brennisteinsvetnis nánast að fullu. Slíkur búnaður var hins vegar ekki keyptur þegar virkjanir Orkuveitunnar voru reistar.
Gagnrýnendur segja að þessum kostnaði, sem Orkuveitan hefði átt að sitja uppi með, sé velt yfir á samfélagið. Hann sé verulegur út frá heilsufarslegu sjónarmiði. Þessi skoðun kom meðal annars fram í grein Jóns Örvars G. Jónssonar umhverfisfræðings sem birtist í Fréttablaðinu 23. maí síðastliðinn. Börn Jóns Örvars ganga í skóla í Lækjarbotni, sem fjallað er um sérstaklega í þessari úttekt.
Hún kom líka mjög skýrt fram í erindi sem María Maack, doktorsnemi í visthagfræði, flutti á ráðstefnu FUMÍ um brennisteinsvetni 25. september í fyrra.
Yfirskrift erindisins var „Áætlaður úthrifskostnaður brennisteins“, en úthrif er sá kostnaður sem ekki er rukkað fyrir í verði vöru eða þjónustu, en lendir á samfélaginu í heild sinni, annaðhvort núlifandi meðlimum þess eða komandi kynslóðum.
Í erindi sínu rekur María möguleg heilsufarsleg, gróðurfarsleg og fjárhagsleg áhrif brennisteinsvetnis. Sýnt hefur verið fram á að rýrnun loftgæða vegna útblásturs brennisteinsvetnis geti valdið öndunarfærakvillum á borð við astma og vísbendingar eru sagðar um að það geti í litlum skömmtum haft áhrif á taugakerfi manna. Langtímaáhrif útblástursins hafa þó ekki verið rannsókuð nægilega mikið og því liggur ekki fyrir hvort þau eru mjög skaðleg eða ekki.
Í erindi Maríu eru færð rök fyrir því að útblásturinn geti líka valdið samfélaginu töluverðum fjárhagslegum skaða. Þannig ryðgi bárujárn hraðar, ýmis raftæki bili oftar, möstur endist skemur og svo framvegis. Þá telja hljóðmenn að brennisteinsmengun orsaki mjög hraða tæringu á efnum á borð við kopar og silfur. Mbl.is fjallaði ítarlega um það mál fyrir um ári. María setti upp kostnaðar- og ábatagreiningu þar sem ábatinn var þau úthrif sem komist væri hjá ef virkjanirnar hefðu sett upp hreinsunarbúnað sem kostaði 2,2 milljarða króna strax í upphafi og afskrifað hann á 50 árum. Hún komst að þeirri niðurstöðu, miðað við gefnar forsendur, að það myndi borga sig upp á innan við tíu árum að hafa sett upp búnaðinn til að hreinsa brennisteinsvetnið frá. Sé sú niðurstaða rétt er fjárhagslegur samfélagslegur kostnaður af því að hreinsunarbúnaður var ekki settur upp nokkur hundruð milljónir króna á ári.
Þetta er brot út ítarlegri úttekt Kjarnans á málinu. Lestu hana í heild sinni hér.
