Stjórnir nemendafélaga Menntaskólans í Reykjavík, það er Skólafélagsins og Framtíðarinnar, hafa sent Illuga Gunnarssyni, mennta- og menningarmálaráðherra, opið bréf þar sem áformum hans um styttingu náms í framhaldsskólum er mótmælt. Bréfið hefur sömuleiðis verið sent til nefndarmanna og menntamálanefndar Alþingis. Bréfið má lesa hér að neðan.
Opið bréf til menntamálaráðherra
Eitt helsta baráttumál Illuga Gunnarssonar, mennta- og menningarmálaráðherra, er að stytta námstíma í framhaldsskólum úr fjórum árum í þrjú. Við undirrituð mótmælum þessum hugmyndum og bendum á nokkra ókosti þess að breyta íslensku menntakerfi með þessum hætti. Markmið ráðherrans er að árið 2018 verði hlutfall þeirra sem útskrifast á tilsettum tíma, fjórum árum, 60% samanborið við 44% nú. Þetta kemur fram í Hvítbók um umbætur í menntamálum. Í sömu bók kemur hins vegar einnig fram að rétt tæp 77% þeirra sem innrituðust á stúdentsbrautir árið 2007 höfðu útskrifast sex árum seinna. Meðalnámstími þessa hóps var 4,1 ár. Þess má geta að tæp 60% þeirra sem skráðu sig í framhaldsskóla árið 2007 skráðu sig á stúdentsbrautir. Það er því ljóst að sé horft til stúdentsbrauta næst markmið ráðherra um að 60% nemenda útskrifist á tilsettum tíma og rúmlega það.
Ekki verður séð hvernig styttingaráform ráðherra eigi fram að ganga án þess að auka álag og skerða undirbúning framhaldsskólanema fyrir háskólanám. Ef kenna á fjögurra ára námsefni á þremur árum hefur það í för með sér stóraukið álag á nemendur en það er nú þegar umtalsvert. Álag í námi hefur t.d. verið nefnt sem ein aðalástæða brotthvarfs úr framhaldsskólum. Það er mikil þversögn hjá ráðherra að ætla sér að auka álag á nemendur og minnka brotthvarf, sem vissulega er stórt vandamál, á sama tíma. Aukið námsálag leiðir til þess að nemendur hafa minni tíma til að sinna öðrum þáttum s.s. tónlistarnámi, íþróttum og félagslífi, en þessir þættir eru mjög mikilvægir í lífi framhaldsskólanema. Samkvæmt áðurnefndri Hvítbók var atvinnuþátttaka ungs fólks á aldrinum 18-24 ára rétt rúm 70% á fyrsta ársfjórðungi ársins 2013. Því er ljóst að hátt hlutfall nemenda vinnur með námi en aukið álag kemur sér sérstaklega illa fyrir þá einstaklinga.
Sé ætlunin ekki að dreifa náminu yfir þrjú ár í stað fjögurra heldur stytta nám nemenda sem nemur einu ári er ljóst að nemendur munu koma verr undirbúnir í háskóla en áður. Það getur varla verið markmið ráðherra, eða hvað? Háskólar á Íslandi eru þegar farnir að bregðast við þessum nýju aðstæðum með því að leggja fyrir inntökupróf, t.d. í hagfræði og lögfræði.
"Þeir sem standa sig vel í námi eru þar látnir bíða eftir þeim sem ekki eiga eins auðvelt með að læra. Við teljum að auðvelt sé að auka sveigjanleika í grunnskólakerfinu og búa svo um hnútana að hægt verði að útskrifast á níu eða jafnvel átta árum í stað tíu. Er ekki eðlilegra að meta nemendur út frá námsgetu og þroska í stað aldurs?"
Stytting heildarnámstíma til stúdentsprófs er í sjálfu sér ekki slæm hugmynd. Staðreyndin er sú að skv. núverandi kerfi eru íslensk ungmenni að jafnaði um 14 ár að útskrifast með stúdentspróf en í flestum þeim löndum, sem við viljum bera okkur saman, við er þessi tími 13 ár. Stytting framhaldsskólans er hins vegar ekki rétta leiðin til að ná samanburðarlöndum okkar hvað námstíma varðar. Nánast ekkert hefur verið rætt um styttingu grunnskólans. Eins og staðan er nú eru allir skyldaðir til að vera tíu ár í grunnskóla. Þeir sem standa sig vel í námi eru þar látnir bíða eftir þeim sem ekki eiga eins auðvelt með að læra. Við teljum að auðvelt sé að auka sveigjanleika í grunnskólakerfinu og búa svo um hnútana að hægt verði að útskrifast á níu eða jafnvel átta árum í stað tíu. Er ekki eðlilegra að meta nemendur út frá námsgetu og þroska í stað aldurs? Tíu ára grunnskólanám á að standa þeim til boða sem það þurfa, en jafnframt á að koma til móts við þá sem geta lokið því fyrr. Þannig yrði dregið úr líkunum á uppsöfnuðum námsleiða og spornað við brotthvarfi.
Með því að stytta alla framhaldsskóla er valfrelsi nemenda verulega skert. Í núverandi kerfi hafa nemendur val og geta útskrifast á þremur, þremur og hálfu eða fjórum árum. Nemendur eiga að hafa þetta val. Sé það vilji ungmennis að fara hraðar í gegnum framhaldsskólann ætti viðkomandi að geta valið að fara í skóla þar sem boðið er upp á nám til stúdentsprófs á þremur árum. Á sama hátt ætti viðkomandi að geta valið um skóla þar sem boðið er upp á nám til stúdentsprófs á fjórum árum.
Í ljósi þessa skorum við á ráðherrann að endurskoða, í fullri alvöru, ákvörðun sína um að stytta nám í öllum framhaldsskólum landsins. Við teljum að hagsmunir nemenda ráði ekki för í þessu máli og að aðrar og betri leiðir séu færar til að ná þeim markmiðum sem sett hafa verið.
