...og eitt kíló margarín!

butter.186909_640.jpg
Auglýsing

Margir, að bak­ara­drengnum kannski und­an­skild­um, kunna pip­ar­köku­söng­inn úr Dýr­unum í Hálsa­skógi, og um leið líka upp­skrift­ina þar sem meðal ann­ars er notað eitt kíló margar­ín. Ef bak­ara­meist­ar­inn og bak­ara­dreng­ur­inn þyrftu að bregða sér í búð hér í Dan­mörku til að kaupa í bakst­ur­inn myndu þeir lík­lega klóra sér í koll­inum þegar kæmi að margar­ín­inu. Í hillum danskra versl­ana, eins reyndar í öðrum ESB ríkj­um, má margarín nefni­lega ekki heita margarín lengur nema fitu­inni­hald sé minnst 80 pró­sent og mest 90 pró­sent. Þetta upp­fyllir það sem almennt er kallað margarín ekki.

Margar­ín­ið, eða smjör­líkið eins og við köllum það, á sér ann­ars merki­lega sögu. Franskur efna­fræð­ing­ur, Hippolyte Megé-Mo­uriés, hafði fundið það upp, að skipan Napól­e­ons III árið 1869, átti að koma í stað­inn fyrir smjör (sem var dýrt) handa hern­um. Margar­ínið kom á mark­að­inn í Dan­mörku 1883, Danir tóku því fagn­andi og urðu á skömmum tíma sú þjóð ver­aldar sem hest­hús­aði mestu af þess­ari nýj­ung. Danska margar­ínið sam­an­stóð einkum af hval­lýsi og nauta­tólg. Læknar og nær­ing­ar­fræð­ingar mæltu með margar­ín­inu, það  var orku­ríkt og ódýrt. Nær­ing­ar­skortur var algengur og þarna voru í boði ódýrar hita­ein­ing­ar. Margar­ínn­eysla Dana minnk­aði á árum síð­ari heims­styrj­aldar en jókst svo hratt eftir að stríð­inu lauk.

Svo komu nær­ing­ar­fræð­ing­arnir



Á sjötta ára­tugnum fóru að koma fram efa­semdir um margar­ín­ið.  Nær­ing­ar­fræð­ingar fara að tala um trans­fitu­sýr­ur, óholla fitu og nær­ing­ar­lausar hita­ein­ing­ar. Það var líka á þessum tíma að nær­ing­ar­skort­ur­inn hvarf og annað vanda­mál kom í hans stað: of margar hita­ein­ingar og með þeim of mörg kíló. Frá árinu 1960 hefur margar­ínn­eysla Dana farið minnk­andi ár frá ári þrátt fyrir að komið hafi á mark­að­inn alls kyns vítamín­bætt plöntu­margarín sem nær­ing­ar­fræð­ingar töldu mun holl­ara og ekki jafn ríkt af hita­ein­ing­um. Nýleg könnun sýndi að Danir sem eru eldri en 55 ára borða tvisvar sinnum meira margarín en þeir sem eru yngri en 35 ára. Íbúar Kaup­manna­hafn­ar­svæð­is­ins og Aust­ur-Jót­lands nota minnst margar­ín.

Margar­ín­reglu­gerð ESB                                                                  



Árið 2007 setti Evr­ópu­sam­bandið reglu­gerð um margarín og sam­kvæmt henni, eins og áður var sagt, upp­fyllir það sem fyrrum var kallað margarín ekki kröf­urnar um fitu­inni­hald. Í dönskum versl­unum eru ennþá í hill­unum stykki, sem eru alveg eins og gömlu margar­ín­stykk­in, mun­ur­inn er bara sá að orðið margarín (marg­ar­ine) er bann­orð. Þess vegna stendur á sumum stykkj­unum STEGE..  og á öðrum BAGE.. og kaup­endur verða sjálfir að geta sér til um inni­hald­ið. Neyslan á margar­íni hefur dreg­ist saman um helm­ing á und­an­förnum 20 árum og minnkar stöðugt. Plöntu­olía og smjör hefur komið í stað­inn og ekki er útlit fyrir að margar­ínið eigi eftir að fá „comeback.“

ESB reglu­gerðin bannar ekki margarín í söng­text­um. Það geta þeir huggað sig við bak­ara­meist­ar­inn og bak­ara­dreng­ur­inn í Hálsa­skógi hvað sem þeir setja svo í pip­ar­kök­urn­ar.

Auglýsing

Við þurfum á þínu framlagi að halda

Þú getur tekið beinan þátt í að halda úti öflugum fjölmiðli.

Við sem vinnum á ritstjórn Kjarnans viljum hvetja þig til að vera með okkur í liði og leggja okkar góða fjölmiðli til mánaðarlegt framlag svo við getum haldið áfram að vinna fyrir lesendur, fyrir fólkið í landinu.

Kjarninn varð níu ára í sumar. Þegar hann hóf að taka við frjálsum framlögum þá varð slagorðið „Frjáls fjölmiðill fyrir andvirði kaffibolla“ til og lesendur voru hvattir til að leggja fram í það minnsta upphæð eins kaffibolla á mánuði.

Mikið vatn hefur runnið til sjávar á þeim níu árum sem Kjarninn hefur lifað. Í huga okkar á Kjarnanum hefur þörfin fyrir fjölmiðla sem veita raunverulegt aðhald og taka hlutverk sitt alvarlega aukist til muna.

Við trúum því að Kjarninn skipti máli fyrir samfélagið.

Við trúum því að sjálfstæð og vönduð blaðamennska skipti máli.

Ef þú trúir því sama þá endilega hugsaðu hvort Kjarninn er ekki allavega nokkurra kaffibolla virði á mánuði.

Vertu með okkur í liði. Þitt framlag skiptir máli.

Ritstjórn Kjarnans: Sunna Ósk Logadóttir, Þórður Snær Júlíusson, Erla María Markúsdóttir, Arnar Þór Ingólfsson, Eyrún Magnúsdóttir og Grétar Þór Sigurðsson.


Já takk, ég vil styrkja Kjarnann!
Þorbjörn Guðmundsson
Er íslenska velferðarkerfið ekki lengur griðarstaður þeirra sem minnst hafa?
Kjarninn 11. janúar 2023
Takk fyrir og sjáumst á nýjum miðli á föstudag
Bréf frá ritstjóra Kjarnans vegna sameiningar við Stundina og þess að nýr framsækinn fréttamiðill verður til í lok viku.
Kjarninn 11. janúar 2023
Sverrir Albertsson
Vatn á myllu kölska
Kjarninn 11. janúar 2023
Lögreglumenn standa vörð um gröfurnar í námunni.
Berjast fyrir þorpi á barmi hengiflugs
Lítið þorp í Rínarlöndum Þýskalands er allt komið í eigu kolarisa. Fyrirtækið ætlar sér að mylja niður húsin og stækka kolanámu sína sem þegar þekur um 80 ferkílómetra. Þetta þykir mörgum skjóta skökku við í heimi sem berst við loftslagsbreytingar.
Kjarninn 10. janúar 2023
Arnþrúður Karlsdóttir, útvarpsstjóri Útvarps Sögu.
Útvarp Saga telur fjölmiðlastyrki skapa tortryggni og bjóða upp á frændhygli
Fjögur fjölmiðlafyrirtæki hafa til þessa skilað inn umsögnum um frumvarp Lilju Alfreðsdóttur menningar- og viðskiptaráðherra, sem mun að óbreyttu framlengja núverandi styrkjakerfi til fjölmiðla.
Kjarninn 10. janúar 2023
Sólveig Anna Jónsdóttir formaður Eflingar.
Viðræðum slitið og Efling undirbýr verkfallsaðgerðir
Samtök atvinnulífsins hafa hafnað gagntilboði Eflingar um skammtímakjarasamning, sem kvað á um meiri launahækkanir en SA hefur samið um við aðra hópa á almennum vinnumarkaði til þessa. Efling undirbýr nú verkfallsaðgerðir.
Kjarninn 10. janúar 2023
Palestínski fáninn á lofti í mótmælum í Reykjavík. Ísraelskri lögreglu hefur nú verið fyrirskipað að rífa fánann niður á almannafæri.
Fánabann og refsiaðgerðir í Palestínu í kjölfar niðurstöðu Sameinuðu þjóðanna
Degi eftir að ný ríkisstjórn tók við völdum í Ísrael samþykkti allsherjarþing Sþ að fela Alþjóðadómstólnum í Haag að meta lögmæti hernáms Ísraelsríkis á Vesturbakkanum. Síðan þá hefur stjórnin gripið til refsiaðgerða og nú síðast fánabanns.
Kjarninn 10. janúar 2023
Gríðarlega mikil dæling á sandi á sér stað í Landeyjahöfn á hverju ári. Markarfljótið ber hundruð þúsunda tonna af jarðefnum út í sjó og það á til að safnast upp í mynni hafnarinnar.
Vilja sjúga sand af hafsbotni í stórum stíl og flytja út
Eftirspurn eftir íslenskum jarðefnum er gríðarleg ef marka má framkomin áform erlendra stórfyrirtækja um nýtingu þeirra. Vinsældir hafnarinnar í Þorlákshöfn eru samhliða mjög miklar.
Kjarninn 10. janúar 2023
Meira úr sama flokkiErlent
None