Utan­um­hald á hluta stærstu útlána Lands­bank­ans var ógang­sætt og óskil­virkt, for­sendur virð­is­mats þeirra voru í sumum til­fellum óskjal­festar eða rang­ar, bók­fært virði lán­anna gat reynst hærra en væntar end­ur­heimtur og lán sem flokkuð voru í skilum í skýrslum til Fjár­mála­eft­ir­lits­ins voru það ekki. Þetta er meðal þess sem kemur fram í nið­ur­stöðu athug­unar Fjár­mála­eft­ir­lits­ins á útlána­safni bank­ans sem birt var á vef þess í síð­ustu viku.

Um er að ræða lán sem voru metin með sér­greindu virð­is­mat út frá virði veð­and­laga eða rekstr­ar­virði. Í nið­ur­stöðu Fjár­mála­eft­ir­lits­ins er sér­stak­lega tekið fram að þessar nið­ur­stöður hafi legið fyrir í nóv­em­ber 2013 og að Lands­bank­inn hafi bætt verk­lag sitt mikið síðan þá.

Áhyggjur af því að stór lán væru verð­metin rangt

Fjár­mála­eft­ir­litið hóf fyrir nokkru síðan athugun á útlána­safni Lands­banka Íslands. Mark­miðið var að kanna hversu áreið­an­legt upp­gefið virð­is­mat á lánum stærstu lán­þega bank­ans væri með því að skoða hvernig það virði væri fundið út. Fjár­mála­eft­ir­litið hafði því áhyggjur af því að Lands­bank­inn væri að verð­meta sum af lánum stærstu við­skipta vina sína rangt, og of hátt.

Nið­ur­stöður eft­ir­lits­ins lágu fyrir í nóv­em­ber 2013. Þær byggðu á upp­lýs­ingum og gögnum sem mið­uðu við 30. sept­em­ber 2012. Í til­kynn­ingu Fjár­mála­eft­ir­lits­ins er reyndar sér­stak­lega tekið fram að áður en athug­unin hófst hafi Lands­bank­inn hafið vinnu að þróun og mótun nýs virð­is­mats­fer­ils.

Stein­þór Páls­son er banka­stjóri Lands­bank­ans.

Fjöl­margar athuga­semdir

Í nið­ur­stöðum eft­ir­lits­ins er að finna fjöl­margar athuga­semdir við það hvernig Lands­bank­inn var að meta virði lána sinna. Þar segir orð­rétt: „Fjár­mála­eft­ir­litið taldi að utan­um­hald með lánum sem voru metin með sér­greindu virð­is­mati út frá virði veð­and­laga eða rekstr­ar­virði, væri ógagn­sætt og óskil­virkt. Það skýrð­ist meðal ann­ars af því að virði veð­and­laga var upp­fært með óreglu­bundnum hætti og að for­sendur virð­is­mats­ins voru í sumum til­fellum óskjal­festar eða rang­ar.

Bók­fært virði útlána sem voru í van­efndum og metin með sér­greindu virð­is­mati, gat reynst hærra en mat bank­ans á væntum end­ur­heimtum í þeim til­fellum þar  sem bank­inn hafði tekju­fært vexti umfram raun­greiðsl­ur. Hluti af þeim lánum sem voru flokkuð í skil­um, í lána­safns­skýrslu sem Lands­bank­inn hf. skilar mán­að­ar­lega til Fjár­mála­eft­ir­lits­ins, reynd­ust vera í van­efnd­um. Bank­inn flokk­aði til dæmis lán í skilum þrátt fyrir að hafa ekki gert ráð fyrir fullum end­ur­heimtum eða gert kyrr­stöðu­sam­komu­lag við lán­þega.

Fjár­mála­eft­ir­litið álítur að Lands­bank­inn hf. sé mis­var­fær­inn í virð­is­mati þeirra útlána sem voru í úrtak­inu. Þar sem úrtakið var ekki valið af handa­hófi verða ekki dregnar álykt­anir út frá athug­un­inni fyrir allt útlána­safn bank­ans.“

Óháður aðili fór yfir úrbætur

Í ljósi þess­arra athuga­semda óskaði Fjár­mála­eft­ir­litið eftir því að banka­ráð Lands­bank­ans myndi fela óháðum aðila að yfir­fara úrbætur bank­ans í kjöl­far athug­un­ar­innar og að sá myndi skila skýrslu um þær til eft­ir­lits­ins. Í nið­ur­stöðum Fjár­mála­eft­ir­lits­ins seg­ir: „Skýrslan barst þann 28. febr­úar síð­ast­lið­inn. Nið­ur­staða hennar er að Lands­bank­inn hf. hefur bætt verk­lag sitt mikið eftir að athug­unin fór fram, meðal ann­ars með umtals­verðum breyt­ingum á umgjörð virð­is­mats útlána. Það er mat Fjár­mála­eft­ir­lits­ins að við­un­andi úrbætur hafi verið gerðar vegna flestra athuga­semda stofn­un­ar­innar en fyr­ir­hugað er að öðrum úrbótum verði lokið fyrir árs­lok 2014.“