Alls 23 þing­menn úr sjö af þeim átta flokkum sem eiga sæti á Alþingi standa saman að þings­á­lykt­un­ar­til­lögu sem lögð hefur verið fram á þingi um heim­ild til rann­sókna og notk­unar á efn­inu sílósíbíni, sem er virka efnið í ofskynj­un­ar­svepp­um, í geð­lækn­inga­skyni. Vil­hjálmur Árna­son þing­maður Sjálf­stæð­is­flokks er fyrsti flutn­ings­maður til­lög­unnar og að minnsta kosti einn þing­maður allra flokka nema Vinstri grænna setur nafn sitt við hana.

Til­lagan felur í sér að Alþingi feli heil­brigð­is­ráð­herra, í sam­starfi við aðra ráð­herra sem málið snert­ir, að „und­ir­búa og leggja til nauð­syn­legar breyt­ing­ar, hvort sem er á lög­um, reglu­gerðum eða með öðrum hætti, sem heim­ila rann­sóknir og til­raunir með hug­víkk­andi efnið sílósíbín í geð­lækn­inga­skyni og skapa skýra umgjörð fyrir sér­hæfða með­ferð­ar­að­ila um notkun efn­is­ins í þeim til­gang­i“.

Þing­menn­irnir vilja að til­lögur ráð­herra um þetta liggi fyrir eigi síðar en næsta vor.

Sílósíbin er sem áður segir virka efnið í ofskynj­un­ar­svepp­um, en á und­an­förnum árum og ára­tugum hafa marg­vís­­legar rann­­sóknir farið fram á gildi þessa virka efnis til með­­höndl­unar á ýmsum kvillum sem hrjá mann­kyn­ið, til dæmis geð­rænum vanda­­málum á borð við kvíða og þung­­lyndi og svo fíkn­i­­sjúk­­dóm­­um.

Ísland verði leið­andi í rann­sóknum á hug­víkk­andi efnum

Mark­mið þing­mann­anna með til­lög­unni er, sam­kvæmt því sem segir í grein­ar­gerð, „að Ísland verði leið­andi í rann­sóknum á gagn­semi hug­víkk­andi efna í geð­lækn­inga­skyni“ og „að rann­sóknir og til­raunir með hug­víkk­andi efni í geð­lækn­inga­skyni verði alfarið í höndum fag­fólks í heil­brigð­is­þjón­ust­u“.

Í dag eru falla hug­víkk­andi efni á borð við sílósíbin undir skil­grein­ingar laga um ávana- og fíkni­efni og varsla þeirra því óheim­il. Í grein­ar­gerð með þings­á­lykt­un­ar­til­lög­unni segir að mögu­leikar þess í geð­lækn­inga­skyni séu miklir, en að for­dómar gagn­vart notkun efn­is­ins séu tölu­verðir og brýnt sé að vinna bug á þeim svo unnt sé að stunda frek­ari og útbreidd­ari rann­sóknir á efn­inu.

Í grein­ar­gerð­inni eru nið­ur­stöður ýmissa vís­inda­rann­sókna á virkni sílósíbins settar fram, auk þess sem vísað er til umfjall­ana sem birst hafa í íslenskum fjöl­miðlum á und­an­förnum árum.

Þannig er vísað til þess að í febr­úar á þessu ári var fjallað um mögu­leika sem fælust í notkun efn­is­ins í geð­lækn­inga­skyni í Kveik á RÚV. Þar var rætt við Víði Sig­rún­ar­son geð­lækni á Vogi, sem benti á að efnið væri ekki ávana­bind­andi og því tak­mörkuð hætta á að ein­stak­lingar ánetj­uð­ust efn­inu. Víðir var­aði hins vegar við því efnið væri notað sam­fara öðrum efn­um, og án sam­ráðs við fag­fólk.

Einnig vísa þing­menn­irnir í grein­ar­gerð sinni til þess að Pétur Henry Pet­er­sen, pró­fessor við lækna­deild HÍ og sér­fræð­ingur í tauga­vís­ind­um, hafi varað við því í við­tali í útvarps­þætt­inum Harma­geddon á X977 að ein­stak­lingar neyttu sílósíbíns á eigin vegum líkt og algengt væri.

„Flutn­ings­menn til­lög­unnar telja brýnt að rann­sóknir á notkun sílósíbíns í geð­lækn­inga­skyni verði alfarið fram­kvæmdar á vegum fag­fólks og að kannað verði til þrautar hvort efnið geti valdið þeim straum­hvörfum í geð­lækn­ingum sem ýmsir fræði­menn hafa boð­að. Ávinn­ing­ur­inn gæti orðið veru­leg­ur, ekki síst á Íslandi þar sem um 60.000 ein­stak­lingar glíma við geð­ræn vanda­mál. Geð­lyfja­notkun á Íslandi hefur rúm­lega tvö­fald­ast á síð­ustu 15 árum. Árið 2005 var 627 skömmtum af geð­lyfjum ávísað á hverja 100.000 íbúa, en árið 2020 voru skammt­arnir orðnir 1.317. Talið er að hefð­bundin þung­lynd­is­lyf gagn­ist ekki í um þriðj­ungi til­fella,“ segir í grein­ar­gerð þing­mann­anna.