Eitt af því sem skýrslur Alþjóðastofnunar og Hagfræðistofnunar Háskóla Íslands fjalla um er fjármagnshöftin og staða Íslands út frá utanríkis- og viðskiptapólitískum forsendum í ljósi þeirra.
Þung greiðslubyrði
Greiðslujafnaðarvandi Íslands, það er þung greiðslubyrði erlendra skulda þjóðarbúsins á næstu árum, tengist þessu vandamáli beint, enda erlendir lánamarkaðir erlendis svo gott sem lokaðir fyrir íslenskum aðilum ennþá.
Í Fjármálastöðugleika, riti Seðlabanka Íslands, sem kynnt var í gær kemur fram að greiðslujafnaðarvandi landsins sé enn alvarlegur og ljóst að viðskiptajöfnuður landsins dugar að óbreyttu ekki til þess að framleiða nægilega mikið af gjaldeyri til þess að mæta greiðslum. Í fyrra mældist undirliggjandi viðskiptajöfnuður þjóðarbúsins 82 milljarðar króna, eða sem nemur 4,6 prósentum af landsframleiðslu. Þetta er mesti viðskiptajöfnuður frá árinu 2010, og skýrist meðal annars af öflugri ferðaþjónustu. Þrátt fyrir þetta eru blikur á lofti, meðal annars vegna óvissu um hvernig unnið verður úr eignum þrotabúa föllnu bankanna. Samkvæmt Fjármálastöðugleika er uppfært mat á krónueign föllnu bankanna nú 497 milljarðar króna, og hefur farið hækkandi undanfarin misseri.
Samkvæmt heimildum Kjarnans hefur lítill hópur ráðamanna landsins fengið kynningu frá sérfræðingahópi stjórnvalda um afnám hafta á mögulegum leiðum út úr vandanum. Sigmundur Davíð Gunnlaugsson forsætisráðherra, Bjarni Benediktsson fjármálaráðherra og Már Guðmundsson seðlabankastjóri eru þar á meðal og hafa þeir allir fengið kynningu á skýrslu hópsins og vinnu hans. Þá átti hópurinn fund með slitastjórn Glitnis síðastliðinn föstudag, þar sem skipst var á upplýsingum og málin rædd án þess að skýrt hafi komið fram hvaða leiðir yrðu ræddar.
Ekki nauðasamningsleið
Samkvæmt heimildum Kjarnans hefur hópurinn talað fyrir því að farin verði gjaldþrotaleið með búin fremur en nauðasamningsleið, það er að búin greiði út í krónum og að búunum verði slitið. Endanleg útfærsla verður þó í höndum ráðamanna þjóðarinnar, stjórnvalda og seðlabankans, og að einhverju leyti háð ytri efnahagslegum aðstæðum. Eitt af því sem horfa þarf til í þessum efnum er framtíðarskipan fjármálakerfisins, það er að stefna um eignarhald á endurreistu bönkunum þremur, Arion banka, Íslandsbanka og Landsbankanum, þarf að liggja fyrir þegar á endanum verður ráðist í aðgerðir.
Útfærslan þarf að samræmast íslenskum rétti og hefur hópurinn horft til þess að ekki þurfi að koma til sérstakra lagabreytinga vegna þessa, þar sem slíkt gæti styrkt málstað kröfuhafa sem fastlega er búist við að muni bregðast við af hörku ef þessi leið verður farin, þar sem leiðin myndi þýða verulega rýrnun á eignum fyrir kröfuhafa og gera þeim erfiðara um vik að komast með eignir í erlendri mynt frá landinu.
Í sérfræðingahópnum, sem hefur lokið störfum, eiga sæti Sigurbjörn Þorkelsson, Jón Helgi Egilsson, Ragnar Árnason, Reimar Pétursson, Jón Birgir Jónsson og Eiríkur Svavarsson.
Pólitískur samráðshópur um afnám hafta, sem allir stjórnmálaflokkar eiga sæti í, hefur ekki enn fengið kynningu á vinnu sérfræðingahópsins. Þingmenn sem eiga sæti í hópnum hafa skrifað undir eið þess efnis að þeir láti ekki upplýsingar til þriðja aðila um mál sem snúa að afnámi hafta.
Lesa má meira um þessi mál og önnur í nýjustu útgáfu Kjarnans hér.
