Það eru til margar birt­ing­ar­mynd­ir lýð­ræðis en lík­lega er algeng­asta skil­grein­ingin út frá­ ­stjórn­mála­legu sjón­ar­miðum þar sem ein­stak­lingar fá að taka á­kvarð­anir um eigin hags­muni.

Á Íslandi er full­trúa­lýð­ræði þar ­sem við, sem kjós­end­ur, veljum okkur flokk, og þar með­ ein­stak­linga til að tala okkar máli, verja okkar hag. Við vilj­u­m að sá flokkur og þeir ein­stak­lingar sem við veljum séu fram­leng­ingar á vilja, hug­myndum og skoð­unum okk­ar. Vit­andi sam­t innst inni að það er eig­in­lega aldrei svo­leið­is.

Síðan er það lýð­ræðið sem birt­ist oft­ast í kringum börn. Það er lýð­ræði sem ég kýs að ­kalla hent­ug­leika lýð­ræði.

„Já núna megið þið börnin góð á­kveða hvað er í mat­inn.“

„Súkkulaði­kaka mamma, við vilj­u­m súkkulaði­köku.“

„Já mamma, við systk­inin kjós­um­ súkkulaði­köku.“

„Ég held að það henti ekki nún­a... við skulum frekar hafa pasta... er það ekki miklu betra?“

Það er svo sem ekk­ert merki­legt við þessa teg­und af lýð­ræð­i... ef lýð­ræði er hægt að kalla. Þetta birt­ist í einu eða öðru formi í grunn­skól­um, leik­skól­u­m og heim­ilum þar sem börn vilja ráða ferð­inni og for­ráða­menn eða kenn­ara vilja leyfa það en hætta svo við þeg­ar ­nið­ur­stöð­urnar eru komn­ar.



Það sem er merki­leg við þessa ­teg­und af lýð­ræð­i... ef lýð­ræði er hægt að kalla, er að það birt­ist ekki bara hjá börn­um, þetta er það lýð­ræði sem við, íslenskir þegn­ar, upp­lifa hjá Fram­sókn­ar­flokknum og ­Sjálf­stæð­is­flokkn­um. Þar sem rödd fólks­ins skiptir máli... þangað til hún hentar ekki skoð­unum þeirra. Þar sem vilj­i ­fólks­ins skiptir máli... nema þegar þeir eru ósam­mála.

Hvernig getum við leyft okkur að kjósa flokka sem afneita því sem við skil­greinum sem grund­vall­ar­rétt­indum í íslensku sam­fé­lagi? Afneita rétti þegna sinna þeg­ar ­kröfur eru um eitt­hvað.

Það eru háværar raddir í sam­fé­lag­inu um breyt­ingar sem aldrei koma, nú síð­ast hávært ­kall þar sem 75% Íslend­inga vilja setja heil­brigð­is­kerfið í for­gang og samt gera fjár­lög ekki ráð fyrir því. Fólk var ­kosið í þjóð­ar­at­kvæða­greiðslu til að vinna að nýrri ­stjórn­ar­skrá, kosið var um atriði tengdum stjórn­ar­skránni.

Til hvers?

Nú, svo við héldum að við hefð­u­m lýð­ræði í land­inu þegar raunin er að við höfum ekk­ert um ­málið að segja, þegar það hentar þeim ekki. Svo kannski þá ætti maður að hugsa málið betur þegar kemur að kosn­ingum í haust... ef þær þá verða því kannski hentar það þeim ekki þessa stund­ina. Kannski við ættum að reyna að muna að það er lýð­ræð­i... og svo er það hentu­leika lýð­ræði.

Ég veit ekki um ykk­ur, en ég er orð­inn þreyttur á því að yfir­valdið komi fram við mig eins og ég sé krakki sem viti ekki bet­ur.

Höf­undur er mann­fræð­ing­ur, mennt­un­ar­fræð­ingur og Pírati.