Þegar SÍS var og hét, einkum hin síð­ari ár, þegar sukk fór úr bönd­um, var engin leið að styðja fram­sókn­ar­menn. Hrun varð á þeirri stofnun eins og hús­bóndi minn Andrés Jóns­son í Deild­ar­tungu hafði rauna löngum spáð en vit­grannir gert lítið úr. Í bók Sveins Skorra Hösk­ulds­son­ar‚ Svip­þingi, kemur hins vegar glögg­lega fram hví­líku grettistaki Sam­vinnu­hreyf­ingin og fram­sókn­ar­menn lyftu á fyrri hluta tutt­ug­ustu ald­ar.

Nú er svo komið að verka­lýðs­hreyf­ing er mátt­vana á Íslandi og póli­tísk for­usta af hálfu verka­lýðs­sinna er dauð. Það er í raun helsta skýrig á upp­gufun Sam­fylk­ing­ar­inn­ar, auk almennrar van­þekk­ingar á efna­hags­málum og skiln­ings­leysis á eigin afglöp­um. Þetta mun bitna á hinum efna­minni en einkum og sér­ílagi á fólki á Lands­bygð­inni, og það þarf að skýra.

Nú er fjöldi búa kom­inn niður undir 2.000 úr ríf­lega 6.000 um 1990. Þessi fækkun á sér margar skýr­ing­ar, en fram­leiðslan hefur að mestu haldið sér í magni og gæðum vegna tækni­væð­ingar og hag­ræð­ing­ar. Sumir halda því fram að vondar erlendar vörur myndu drepa land­bún­að­inn og um síðir Íslend­inga, ef slakað væri á inn­flutn­ings­höft­um. Án þess að ég vilji hafna þeim rökum með öllu, þá er það mesta furða að menn skuli iðu­lega kom­ast heim frá útlöndum lif­andi. Þegar búum hefur fækkað svo stór­lega er það ekki ofverkið okkar að vernda það sem eftir er af búsetu í land­inu til sveita með styrkj­um, en ósk­andi væri að þeir styrir væru ekki tengdir fram­leiðslu­magni.

Sú hætta sem steðjar að fólki á Lands­byggð­inni þegar stjórnum hluta­fé­laga er falin for­sjá í byggða­málum blasir við. Hluta­fé­laga­formið er að mörgu leiti eitt ólýð­ræð­is­leg­asta stjórn­ar­form sem til er og er þá Stalín­ism­inn ekki und­an­skil­inn. Þegar lífs­björgin hefur verið afhent hluta­fé­lags­stjórn­inni, hvort sem það er úr höndum keyptra þing­manna eða á upp­boði, þá hættir hið opin­bera að ráða för, 50.000 til 60.000 lands­manna eru ofur­seldir hinu stalíníska hluta­fé­lagi. Land­bún­aður er ekki vandi hjá þeim ham­förum sem bíða okkar í sjáv­ar­þorp­un­um.

Þá ger­ist það, að for­sæt­is­ráð­herr­ann fer með fé sitt til aflands. Þetta end­ur­speglar hætt­una enn meir. Lands­byggð­ar­fólk hrekst land­horna milli eftir duttl­ungum hluta­fé­laga­stjórn­ar­innar og arð­ur­inn af vinnu allra lands­manna kann að vera fluttur til aflands.

Í þessum skiln­ingi erum við öll lands­byggð­ar­fólk, óvinur okkar er aflands­mað­ur­inn.

Höf­und­ur­inn er lektor í hag­fræði.