Þverpólitísk samstaða hefur náðst á Alþingi um breytingar á fyrirkomulagi strandveiða þar sem öryggi sjómanna var haft að leiðarljósi. Í sumar verða strandveiðar efldar með auknum aflaheimildum og bátar á hverju svæði fá 12 fasta daga til veiða í hverjum mánuði.
Sveigjanlegra kerfi, aukið öryggi og betri afli
Með breytingunum er sveigjanleiki kerfisins aukinn og sjómenn geta valið þá daga í hverri viku sem bestir eru til róðra. Þannig eykst möguleikinn á að ná góðu hráefni og sem mestum afla í hverri veiðiferð. Áfram verður svæðaskipting og sjómenn skrá sig inn á þau svæði sem þeir hafa heimilisfestu á og róa þar út tímabilið og sami hámarksafli er í hverjum róðri og áður var. Sú breyting er þó gerð að ufsi er utan hámarksafla og eru því veiðiheimildir vegna strandveiða í sumar verðmætari sem því nemur. Einnig er ákvæði um heimilisfestu sem lágmarkar flutning báta á milli svæða en styður við að þeir bátar sem hafa verið að koma til margra brothættra sjávarbyggða á sumrin geti áfram stundað veiðar þaðan.
Aflaheimildir til strandveiða verðar auknar um 25% frá því sem var lagt upp með í fyrrasumar og einn sameiginlegur pottur er fyrir öll svæðin. Allir útreikningar sýna að þessi aukning á að duga til að mæta 12 dögum á bát á hverju svæði allt strandveiðitímabilið. Ráðherra hefur bæði heimild til að stöðva veiðar en hefur líka reglugerðarheimild til að bæta ónýttum heimildum innan 5,3 % kerfisins í pottinn ef til þess kæmi í lok tímabils.
Breytingin sem hér er lögð til hefur það markmið að auka öryggi sjómanna, tryggja jafnræði á milli svæða með auknum aflaheimildum og efla strandveiðikerfið í heild til framtíðar.
Strandveiðar eru mikilvægar
Afli frá strandveiðibátum hefur verið afar mikilvægur fyrir fiskmarkaði og verið hryggjarstykkið í vinnslu margra fiskvinnslufyrirtækja yfir sumartímann enda yfirleitt gæðahráefni.
Möguleikinn á að velja veiðidaga getur leitt til betra hráefnis sem dreifist til vinnslu jafnar yfir mánuðinn og ýtir undir eðlilega verðmyndun á afla og styrkir þannig sjávarbyggðir og mögulega nýliðun í greininni. Það hefur verið áhyggjuefni hve margir hafa hætt að stunda strandveiðar undanfarin ár og milli áranna 2016 og 2017 fækkaði um 70 báta.
Strandveiðum var komið á árið 2009 undir forystu Vinstri grænna og hafa svo sannarlega sannað tilverurétt sinn á þessum tíma þótt sumir hefðu allt á hornum sér gegn þeim í upphafi. Strandveiðar hafa falið í sér möguleika á því að geta stundað veiðar í atvinnuskyni án þess að greiða kvótahöfum gjald fyrir veiðiheimildir. Strandveiðarnar hafa þannig verið skref í átt til réttlátara fiskveiðistjórnarkerfis þó meira þurfi til að lagfæra hið meingallaða kvótakerfi með óheftu framsali sem farið hefur illa með margar sjávarbyggðir.
Stefnumörkun til framtíðar
Þessi tilraun með breytt fyrirkomulag og auknar aflaheimildir i sumar verður grunnur að vinnu við skipulag á framtíðarfyrirkomulagi strandveiðanna. Skýrsla verður tekin saman um útkomuna eftir sumarið þar sem lagt verður m.a. mat á áhrif fastra daga á hvert svæði fyrir sig, hvort líta þurfi til mismunandi fiskgengdar eftir landsvæðum hvað varðar byrjun og lok tímabila og hvað magn þurfi til að tryggja 12 fasta daga.
Eftir sem áður ráða veður, aflabrögð og fiskni sjómannsins hvernig hverjum og einum gengur þessa 48 daga sem bjóðast til strandveiða á komandi sumri. Það verður aldrei hægt að tryggja öllum fullan skammt í 48 daga frekar en í núverandi kerfi en sveigjanleikinn verður til staðar til að mæta t.d. bilunum, veikindum og vondum veðrum og meira jafnræði verður á milli minni og stærri báta í kerfinu.
Við tökum svo stöðuna í haust með öllum hagsmunaaðilum og vinnum með útkomuna í þágu strandveiðisjómanna og sjávarbyggðanna.
Ég, ásamt Ásmundi Friðrikssyni og þáverandi sjávarútvegsráðherra, Þorgerði Katrínu Gunnarsdóttur, reyndum að vinna sambærilegt mál í fyrra sem náðist ekki samstaða um. Ég, ásamt félögum mínum í Vinstri grænum, lögðum fram sambærilegt mál í fyrra á Alþingi sem ekki náði fram að ganga og er það því mikið ánægjuefni að svo breið pólitísk samstaða náðist um málið núna að frumkvæði atvinnuveganefndar að tekist hefur að ljúka því farsællega. Vil ég þakka öllum sem að málinu hafa komið með jákvæða og lausnarmiðaða nálgun. Þessi tilraun sýnir að hægt er að þróa strandveiðar áfram í ljósi reynslunnar með því að draga úr slysahættu við ólympískar veiðar og koma á meiri fyrirsjáanleika í veiðum með föstum dögum.
Ég vona að vel takist til í sumar og að þetta verði gæfuspor sem hér er stigið og óska þess að allir strandveiðisjómenn afli vel í sumar og komi heilir til hafnar.
Gleðilegt strandveiðisumar!
Höfundur er formaður atvinnuveganefndar Alþingis.
