Hvar og hvenær ger­ist það – og í hvers konar neyð – að sveit­ar­fé­lag stofnar starfs­hóp, hóp­ur­inn fundar strax sama dag, sam­þykkir útgjöld fram­hjá fjár­hags­á­ætlun upp á 100 millj­ónir og bæj­ar­stjóri greiðir summ­una sam­dæg­urs, án þess að fyrir liggi hvað er í raun verið að fjár­magna?

Svar: Í Hafn­ar­firði, þegar meiri­hluti Sjálf­stæð­is- og Fram­sókn­ar­flokks vill bjarga bráðum hús­næð­is­vanda, nánar til­tekið mögu­legri 12-18 mán­aða seinkun á bygg­ingu yfir­byggðs knatt­spyrnu­vall­ar. Máls­hrað­inn er lygi­leg­ur, eins og hér sést:

8. ágúst: gert ramma­sam­komu­lag um breytta fjár­mögnun bygg­ingar á knatt­húsi í Kaplakrika, bær­inn fjár­magni bygg­ingu FH með því að kaupa þrjú eldri hús af félag­inu. Engin gögn lögð fram.

16. águst: fundur í bæj­ar­ráði, lagður fram við­auki með fjár­hags­á­ætlun og skipað í starfs­hóp á grunni ramma­sam­komu­lags­ins, Kaplakrika­hóp. End­ur­skoð­andi bæj­ar­ins gerður að for­manni hóps­ins.

16. ágúst: fyrsti fundur í Kaplakrika­hópi. Sam­kvæmt upp­lýs­ingum frá svið­stjóra stjórn­sýslu sam­þykkti hóp­ur­inn að greiða 100 millj­ónir til FH. Engin fund­ar­gerð birt.

16. ágúst: síðar sama dag greiðir bæj­ar­stjóri 100 millj­ónir króna til FH.

Þess má geta að þann 16. ágúst lágu ekki fyrir sam­þykktar teikn­ingar né bygg­ing­ar­leyfi fyrir bygg­ingu knatt­húss í Kaplakrika.

19. ágúst: FH tekur fyrstu skóflustungu.

22. ágúst: bæj­ar­stjórn fjallar um við­auka, sem er sam­þykktur af meiri­hluta bæj­ar­stjórn­ar. Fram kemur í umræðum að bæj­ar­stjóri hafi þegar greitt út 100 millj­ón­ir, áður en við­auk­inn lá fyr­ir.

Ég leyfi mér að efast um að við­líka máls­hraði sé þekktur í stjórn­sýslu sveit­ar­fé­laga. Allt ger­ist meira og minna á einum degi! Þessi hraði hefur nú hins vegar verið veg­inn upp með ein­dæma hæga­gangi í svörum stjórn­sýsl­unnar til bæj­ar­full­trúa minni­hlut­ans um ferl­ið. Þar liggur greini­lega ekk­ert á.

Erfið gagna­öflun og óút­skýrðar stórar upp­hæðir

Eins og segir hér að ofan felur ramma­sam­komu­lag við FH aðal­lega í sér að boð­leið fjár­mögn­unar bæj­ar­ins á bygg­ingu knatt­húss breyt­ist (og upp­hæðin hækkar reyndar líka um nokkra tugi millj­óna).

Frá því þessi ákvörðun meiri­hlut­ans lá fyrir hef ég, ásamt öðrum í minni­hluta bæj­ar­stjórn­ar, unnið að því að afla upp­lýs­inga um áhrif hennar á bæj­ar­sjóð, sem og lög­mæti bæði ákvarð­ana­tök­unnar og gjörn­ings­ins sjálfs. Í mínum huga stenst nefni­lega hvor­ugt skoðun sem ábyrg með­ferð á skatt­fé, sem er frum­skylda kjör­inna full­trúa. Rétt er að taka fram að eng­inn hefur lagt til seinkun eða aflýs­ingu á bygg­ingu knatt­húss­ins.

Ástæða þess­arar gagna­öfl­unar er reyndar líka sú að ákvörðun meiri­hlut­ans fylgdu ein­gin gögn. Ekki arða af upp­lýs­ingum nema nýritað ramma­sam­komu­lag samið í sumar og jú, kostn­að­ar­á­ætlun frá FH um bygg­ingu nýja húss­ins, upp á tæpar 790 millj­ón­ir. Allar aðrar stað­reyndir í mál­inu hafa verið dregnar fram af minni­hlut­an­um, með tals­verðum eft­ir­gangs­mun­um. Í dag er um það bil hálf­leikur í þeirri vinnu og mörgu enn ósvar­að.

Má Hafn­ar­fjörður kaupa 92 milljón króna hús­eign af sjálfum sér á hálfan millj­arð?

Ég leyfi mér að full­yrða að kaup­verð hús­anna þriggja sem um ræðir (íþrótta­húss­ins Kaplakrika, Risa og Dvergs) getur aldrei orðið 790 millj­ón­ir. Í fyrsta lagi á Hafn­ar­fjörður það fyrst­nefnda nú þegar að 80% hluta, sem skráður er á 92 millj­ónir í bókum bæj­ar­ins. Að vísu hafði bæj­ar­stjórnin sem sat árið 1989 ákveðið að gefa FH þennan hluta frá og með árinu 2005 að telja. Sá gjafagjörn­ingur hefur hins vegar ekki verið fulln­u­staður enn og reyndar leikur veru­legur vafi á því að slík ráð­stöfun með almannafé eigi rétt á sér, þ.e. að gefa hús­eign án kvaða. Það vekur því furðu mína að bæj­ar­stjóri og meiri­hluti bæj­ar­stjórnar skuli nú ætla að fylgja nærri 30 ára sam­þykkt eftir án frek­ari laga­legrar rýni. Því sú er nefni­lega ætl­un­in; að byrja á því að gefa eign­ar­hlut­ann fyrir 92 millj­ónir sem þar með gjald­fær­ast í bókum bæj­ar­ins og kaupa hann svo aft­ur, á mun hærra verði, jafn­vel hálfan milljarð.

Kaup­verð hinna hús­anna tveggja er einnig mjög á reiki, sem og ástæðan fyrir því hvers vegna bær­inn ætti yfir höfuð að vilja eign­ast þau. Bygg­ing­ar­verð þeirra var fram­reiknað árið 2017 af end­ur­skoð­anda bæj­ar­ins í sam­vinnu við FH og var þá alls áætlað um 390 millj­ón­ir.

Meiri­hluti bæj­ar­stjórnar og bæj­ar­stjóri eiga því enn eftir því að svara hvernig þau reikna það út að húsin þrjú (sem bær­inn á þegar að stóru leyti) geti kostað sléttar 790 millj­ón­ir. Eina sýni­lega nálg­unin við þá tölu eftir það sem fram hefur komið í gagna­leit­inni er kostn­að­ar­á­ætlun FH fyrir nýja hús­ið, upp á 789.688.500 krón­ur.

Fram hefur komið að ástands- eða verð­möt liggja ekki fyr­ir, fyrir utan stakt verð­mat á íþrótta­hús­inu.

Er þetta ábyrg ráð­stöfun skatt­fjár Hafn­firð­inga?

Að greiða út til­vilj­ana­kennt verð fyrir hús án verð- og ástands­mats, upp á hátt í millj­arð? Er mögu­leg árs­töf á yfir­bygg­ingu fót­bolta­vallar nægur til­gangur til að helga slíkt með­al?

Rétt er líka að halda því til haga að á hús­unum öllum hvíla umtals­verðar skuld­ir. Bær­inn hefur veð­sett sinn 80% hlut fyrir 870 millj­ón­ir, frá árinu 2009 (4 árum eftir að til stóð að gefa FH umræddan eign­ar­hlut). Á hinum tveimur hús­unum hvíla alls rúm­lega 330 millj­ón­ir, af hálfu FH.

Fyrir liggur í ramma­sam­komu­lag­inu að FH skuli aflétta sínum skuldum áður en til eign­ar­skipta kem­ur. Út úr svörum við fyr­ir­spurnum um það hvert þær skuldir verði fluttar og hvernig standa skuli skil á þeim til fram­tíðar má lesa að þær muni fær­ast yfir á nýja húsið og fjár­magn­ast með leigu­greiðslum frá bæn­um. Með öðrum orð­um, þó svo skuld­unum verði létt af hús­unum fyrir afsal, mun greiðsla þeirra engu að síður fjár­magn­ast úr bæj­ar­sjóði.

Ofgreidd leiga

Á síð­asta kjör­tíma­bili var ráð­ist í end­ur­skoðun allra rekstr­ar- og þjón­ustu­samn­inga við íþrótta­fé­lögin í bæn­um. Lengstan tíma tók samn­inga­gerðin við FH og henni lauk reyndar ekki að fullu, þar sem ekki náð­ist nið­ur­staða um einn samn­ing­anna, þ.e. leigu­samn­ing um knatt­húsið Ris­ann frá árinu 2007, sem gerður var til að standa straum af rekstri húss­ins. Lengi hefur verið vitað að sá samn­ingur ofá­ætlar greiðslur til félags­ins umtals­vert. Í minn­is­blaði um samn­ing­inn seg­ir: ,,Mis­munur á tekjum frá Hafn­ar­fjarð­ar­kaup­stað og áætl­uðum rekstr­ar­kostn­aði árin 2007-2015 er (því) 138,8 millj­.kr. á verð­lagi hvers árs sem vænt­an­lega hefur farið í að greiða vexti og afborg­anir af lánum sem tekin hafa verið vegna Ris­ans og nú Dvergs.“ Óvíst er hvort þessi ályktun um nið­ur­greiðslur lána sten­st, í ljósi þess að í nóv­em­ber 2016 hvíldu tæpar 212 millj­ónir á umræddum hús­um, en sú upp­hæð er í dag rúmar 330 millj­ón­ir. Allar upp­lýs­ingar vantar um árin 2016 og 2017.

Í minn­is­blaði þar sem end­ur­skoð­andi bæj­ar­ins tók saman ráð­stöfun á umræddum leigu­greiðsl­um, kemur fram að hluti þeirra hefur farið í að greiða félags­kjörnum for­manni FH laun og jafn­framt að áætl­aður rekstr­ar­kostn­aður hafi verið greiddur til knatt­spyrnu­deild­ar, en að ekki liggi fyrir eig­in­legir kostn­að­ar­reikn­ing­ar.

Fjár­hags­leg sam­skipti bæj­ar­yf­ir­valda og íþrótta­fé­laga verða að vera skýr og allt þar uppi á borð­um. Bæði hjálpar það kjörnum full­trú­um, sem og bæj­ar­bú­um, að fylgj­ast með ráð­stöfun skatt­fjár og auk þess tryggir það jafn­ræði milli ólíkra félaga innan íþrótta- og tóm­stunda­hreyf­ing­ar­inn­ar.

Þess vegna voru samn­ingar skýrðir og end­ur­gerðir á und­an­förnum árum, ef frá er tal­inn þessi eini, sem ekki náð­ist sam­staða um. Og þess vegna er mik­il­vægt að meiri­hluti bæj­ar­stjórnar upp­lýsi um yfir­stand­andi fjár­mála­gjörn­inga sína vegna upp­bygg­ingar í Kaplakrika, sem seint verður kallað auð­sótt mál.

Er eðli­legt að greiða fullt verð (sem reyndar er óþekkt) fyrir hús sem bær­inn hefur ofgreitt leigu á í 11 ár?

Þetta er ein þeirra spurn­inga sem ég hef ásamt öðrum lagt fram í bæj­ar­stjórn. Er það ábyrg með­ferð á skattfé Hafn­firð­inga að horfa ekki til hátt á annað hund­rað millj­óna króna sem þegar hafa verið greiddar gegnum veru­lega ofá­ætl­aðan rekstr­ar­kostnað í 11 ár?

Hinn end­an­legi verð­miði alls óþekktur

Að lokum er rétt að halda því til haga að meiri­hlut­inn hefur sagst vera að spara bænum 300 millj­ónir króna með því að fela FH bygg­inu nýs húss frekar en að bær­inn ann­ist fram­kvæmd­ina. Sú full­yrð­ing er að mínu mati alger­lega inn­an­tóm, þegar horft er til þess hvert verð­mat og eign­ar­staða hús­anna þriggja sem kaupa á er í raun og veru. Það er ekki 300 milljón króna sparn­aður að gefa eign fyrir 92 millj­ónir og kaupa hana svo aftur á 400 millj­ón­ir. Strax þar eru 300 millj­ón­irnar fokn­ar, en við það má bæta að til stendur að gera rekstr­ar­samn­ing um hið nýja hús, sem er ávísun á útgjöld til fram­tíð­ar.

Þar fyrir utan liggur fyrir að for­ysta FH lítur svo á að 790 milljón krón­urnar séu bara fyrsta greiðsla, sam­kvæmt við­tali við for­mann knatt­spyrnu­deildar á dög­un­um. Bæj­ar­stjóri hefur and­mælt þessu skrif­lega. Aðilar eru því greini­lega ekki á eitt sáttir um þýð­ingu ramma­sam­komu­lags­ins í heild.

Loks er líka rétt að geta þess að allar upp­lýs­ingar um tölur og aðrar stað­reyndir sem settar eru fram hér að ofan er að finna í svörum við fyr­ir­spurnum flokka í minni­hluta bæja­stjórn­ar, sem birt voru með fund­ar­gerð síð­asta bæj­ar­stjórn­ar­fund­ar, þann 5. sept­em­ber síð­ast­lið­inn og nálg­ast má á heima­síðu Hafn­ar­fjarð­ar­bæj­ar.

Höf­undur er bæj­ar­full­trúi í Hafn­ar­fjarð­ar­bæ.