Við Íslend­ingar misstum for­ræði okkar yfir stjórn umhverf­is­mála í hendur Brus­sel­vald­inu með þeim afleið­ingum að það er nú skylda að allar fram­kvæmdir sem ráð­ist er í fari áður í umhverf­is­mat. Við glöt­uðum yfir­ráðum okkar yfir neyt­enda­málum með þeim afleið­ingum að nú hefur sér­stakri neyt­enda­vernd verið þröngvað upp á lands­menn. Við ráðum ekki einu sinni yfir því lengur hvernig háttað er vinnu­lög­gjöf, og þrátt fyrir hetju­lega bar­áttu fyrir því að fá að aka vansvefta á vegum úti þurfa vöru­bíl­stjórar nú nauð­beygðir að taka sér hvíld­ar­tíma …

Og þannig má áfram telja. Alls konar lög og reglu­gerðir og til­skip­anir hafa orðið hluti af lagaum­hverfi okkar vegna aðildar okkar að EES og varða rétt­indi almenn­ings, rétt­indi neyt­enda, rétt­indi vinn­andi fólks – já og umhverf­is­vernd. Ekki er ein­hlítt sama­sem­merki milli svo­kall­aðs full­veldis og svo aftur rétt­inda borg­ar­anna í sam­fé­lag­inu. Þetta er ekki vegna þess að við Íslend­ingar séum ófær um að sjá fótum okkar for­ráð eða eigum að varpa full­veldi okkar fyrir róða og segja okkur til sveitar í öðrum ríkjum á borð við Noreg eins og stofnuð var hreyf­­ing um hér fyrir nokkrum árum; öðru nær: Evr­ópu­sam­bandið er hins vegar vett­vangur full­valda ríkja þar sem skap­aðar eru leik­reglur hins frjálsa mark­aðar og séð til þess að rétt­indi séu virt en ekki sé hægt að vaða yfir allt og alla í krafti auð­magns og sterkrar stöðu.

Nú er komið fram mál sem varðar einkum nátt­úru­vernd og neyt­enda­vernd í orku­málum Evr­ópu, sem við kennum við 3. orku­pakk­ann og það er eins og við mann­inn mælt: upp rís þjóð­lið og skip­ast í sveit við að bægja þess­ari vá frá Íslands­strönd­um. Þetta eru raunar sömu öfl og ævin­lega taka svari fram­leið­enda og fyr­ir­tækja en hirða minna um mál­stað neyt­enda; svo áhuga­litlir eru þessir aðilar um nátt­úru­vernd að þeir berja enn hausnum við stein­inn í lofts­lags­mál­um.

Við þurfum alltaf að ræða fyr­ir­komu­lag orku­mála hér á landi. Þau verða sífellt mik­il­væg­ari með hverju árinu. Og við þurfum alltaf að ræða fyr­ir­komu­lag auð­linda­mála hér á landi; hvernig við ætlum að haga nýt­ingu og eign­ar­haldi á auð­lindum okk­ar, sem eru óum­ræði­legar ríku­legar og óend­an­lega dýr­mætar fyrir okkur sem sam­fé­lag. Við þurfum að tryggja yfir­ráð þjóð­ar­innar yfir auð­lindum sínum svo að þær lendi ekki í brask­ara­hönd­um, eins og henti til dæmis þegar Suð­ur­nesja­menn voru þeir glópar að selja frá sér Hita­veit­una sína. En hættan sem okkur er búin er ekki af völdum utan­að­kom­andi ógn­ar: hún er okkar eigin græðgi og stund­ar­hags­muna­blinda. Það er löngu tíma­bært að við tryggjum í stjórn­ar­skránni að auð­lindir þjóð­ar­innar séu alltaf í hennar eigu.

Höf­undur er þing­maður Sam­fylk­ing­ar­inn­ar.