Á Aust­ur­landi búa rúm­lega 10.000 manns eða 3% Íslend­inga. Þar eru tvö nýleg veggöng og hug­myndir um fleiri. Þrýst er á um veggöng undir Fjarð­ar­heiði upp á 34 millj­arða króna og tvö til við­bótar til að ná hring­teng­ingu um svæð­ið, sam­tals upp á 64 millj­arða króna sem gætu hæg­lega endað í 120 ma. kr. sem gerir 6-12 m.kr. á hvern Aust­firð­ing.

Á höf­uð­borg­ar­svæð­inu búa um 280.000 manns eða 80% Íslend­inga. Nýi Sam­göngusátt­mál­inn gengur út á að verja 120 millj­arða króna í styrk­ingu sam­gangna á höf­uð­borg­ar­svæð­inu næstu 15 ár, sem gerir um 0,5 millj­ónir króna á mann á hvern höf­uð­borg­ar­búa. Að mestu verður féð fengið með nýrri fjár­mögnun frá fólki á höf­uð­borg­ar­svæð­in­u. 

Síð­asta ára­tug lætur nærri að um 20 millj­arðar króna hafi árlega verið varið í nýjar sam­göngu­fram­kvæmd­ir, þar af um 10% á SV-horn­inu, þó þar verði flest dauða- og stór­slys­in. 

Sam­göngu­stofa metur það svo að dauða- og stór­slys kosti þjóð­fé­lagið um 50 millj­arða króna á ári fyrir utan það til­finn­inga­lega tjón sem þau valda. Slíkum slysum mun stór­fækka með nýja Sam­göngusátt­mál­an­um. Þær fram­kvæmdir munu fljót­lega spara fyrir sér í lægri útgjöldum vegna færri dauða- og stór­slysa. Þetta sýnir hversu mik­il­vægt það er for­gangs­raða í þágu betra örygg­is.

Ef hægt er að bæta við fjár­munum í nýjar sam­göngu­fram­kvæmdir þá er þeim best varið á SV-horn­inu vegna fjöld­ans sem þar er á ferð­inni ekki síst með stór­auknum straumi ferða­manna. Það hrein­lega borgar sig að bæta sam­göngu­kerfið og styrkja við­bragðs­að­ila veru­lega.

Það er ekki hægt að gera allt fyrir alla

Stjórn­mála­menn verða að stand­ast þrýst­ing sér­hags­muna­afla með hags­muni fjöld­ans í huga. Það kemur öllum vel.

Í þeim fal­lega firði Seyð­is­firði búa um 700 manns. Þar leggur Smyril Line að sem færir bænum verð­mæta við­skipta­vini og atvinnu. En vetr­ar­færð um Fjarð­ar­heiði er oft slæm. Bæj­ar­búar leggja því áherslu á veggöng undir Fjarð­ar­heiði sem eins og fyrr segir áætl­ast kosta 34 millj­arða króna sem gæti endað í 60 millj­arða króna.

Smyril Line hefur óskað eftir því að færa sig yfir á Reyð­ar­fjörð sem hefur betri veg­teng­ing­ar. Það myndi bæta sam­göngur og öryggi veg­far­enda strax, með litlum til­kostn­aði. Það gengur ekki að láta hags­muni fámennra byggð­ar­laga ganga fyrir hags­munum heild­ar­inn­ar. Veggöng undir Fjarð­ar­heiði þurfa að bíða á meðan brýnni fram­kvæmdir kom­ast að. 

Nú er unnið að sam­ein­ingu sveit­ar­fé­laga á Aust­ur­landi. Þó ekki heild­ar­sam­ein­ingu, sem virð­ist borð­leggj­andi í stað þess að sam­eina sveit­ar­fé­lög allt í kringum Fjarða­byggð. Það skyldi þó ekki vera að hags­munir ein­stakra byggða tog­ist hér á? 

Hvað með Vest­firði. Hvaða áhrif hefði það á vega­gerð um svo­kall­aðan Teigs­skóg á Barða­strönd ef sunn­an­verðir Vest­firðir væru eitt sveit­ar­fé­lag? Í dag er staðan sú að fámennt sveit­ar­fé­lag getur komið í veg fyrir fram­kvæmdir sem varða mun stærra svæði.

Höf­uð­borg­ar­svæðið hefur sem fyrr segir aðeins fengið um 10% af fé til nýfram­kvæmda und­an­farna ára­tugi og þó Sam­göngusátt­mál­inn sé inn­spýt­ing sem ber að fagna bendir sagan til þess að það þurfa mark­viss­ari hags­muna­gæslu fyrir höf­uð­borg­ar­svæð­ið. Ekki er enn vilji til að sam­eina sveit­ar­fé­lögin á höf­uð­borg­ar­svæð­inu. Hvernig væri að sveit­ar­fé­lögin á höf­uð­borg­ar­svæð­inu kæmu sér saman um „höf­uð­borg­ar­svæð­is­stjórn“ á vegum SSH? Slík stjórn allra sveita­stjórna á svæð­inu þyrfti að hitt­ast nokkrum sinnum á ári. Hún myndi álykta eða taka ákvörðun um stóru lín­urnar á höf­uð­borg­ar­svæð­inu svo sem í skipu­lagi og sam­göng­um. Hún gæti staðið fyrir fundum með þing­mönnum svæð­is­ins og ef vel tæk­ist til eflt hags­muna­gæslu fyrir Höf­uð­borg­ar­svæðið þvert á póli­tískar lín­ur.

Sam­ein­ing sveit­ar­fé­laga er mik­il­væg­ari en í fyrstu sýn­ist og nýjar til­lögur um fram­kvæmd máls­ins ganga síst of lang­t. 

Höf­undur er við­skipta­fræð­ing­ur.