Þungir fang­els­is­dómar voru kveðnir voru upp í síð­ustu viku af Hæsta­rétti Spánar yfir níu leið­togum sjálf­stæð­is­hreyf­ingar Kata­lón­íu. Fólkið var dæmt til 9-13 ára fang­els­is­vistar vegna aðgerða þeirra í tengslum við atkvæða­greiðslu um sjálf­stæði Kata­lóníu árið 2017 og sjálf­stæð­is­yf­ir­lýs­ingar í kjöl­far­ið. Níu­menn­ing­arnir voru sak­felldir fyrir ólög­legan upp­reisn­ar­á­róður og mis­notkun á opin­beru fé í þágu sjálf­stæðrar Kata­lón­íu. 

Það er hægt að hafa sterka skoðun á þessum þungu dómum án þess að skipta sér í raun af því hvort Kata­lónar eigi að vera sjálf­stæðir eða ekki. Það á að vera lýð­ræð­is­leg ákvörðun íbú­anna sjálfra í Kata­lóníu og fyr­ir­komu­lagið á því efni við­ræðna við Spán. Og þrátt fyrir að hægt sé að líta svo á að dóm­arnir sam­ræm­ist stjórn­ar­skrá Spán­ar, þá er ekki hægt að horfa á mál þar án sam­hengis við sög­una og hvernig stjórn­ar­skráin varð til fyrir 40 árum í kjöl­far dauða Francos, ein­ræð­is­herra Spánar og hans blóði drifnu valda­tíð­ar. 

Fang­elsi fyrir frið­sam­lega bar­áttu

Kata­lónar hafa ávallt haft að leið­ar­ljósi að krefj­ast sjálf­stæðis með frið­sam­legum leið­um. Önn­ur ­sjálf­stjórn­ar­héröð hafa barist fyrir meira sjálfs­for­ræði, líkt og Kata­lón­ía. Skemmst er að minn­ast bar­áttu ETA-­sam­tak­anna í Baska­hér­aði sem börð­ust fyrir sjálf­stæði Baska á mjög ofbeld­is­fullan hátt. Það hafa Kata­lónar ekki gert í sinni sjálf­stæð­is­bar­áttu, heldur notað frið­sam­legar aðferð­ir. Það er því einmitt þess vegna sem dóm­arnir þungu eru svo ill­skilj­an­leg­ir. Margra ára dómar yfir fólki sem eru lýð­ræð­is­lega kjörnir full­trúar sem vilja það eitt að fá að kjósa um sjálf­stæði Kata­lón­íu. Eða fá margra ára fang­els­is­dóm fyrir það eitt að leyfa umræður í kata­lónska þing­inu um sjálf­stæði hér­aðs­ins. Að auki voru tveir full­trúar almanna­sam­taka sem hafa haft sjálf­stæði Kata­lóníu sem helsta bar­áttu­mál sitt, líka dæmdir í langt fang­elsi. Stóra hættan nú með dómunum er að frið­sam­leg barátta snú­ist upp í ofbeld­is­fyllri bar­átt­u. 

Það er með miklum ólík­indum að slíkir dómar séu kveðnir upp í frjálsu, lýð­ræð­is­ríki í Evr­ópu árið 2019. Enda hafa mörg hund­ruð þús­und íbúar hér­aðs­ins nú mót­mælt dómunum á götum úti. 

Leið­togar Kata­lóna hafa líka kallað eftir við­brögðum og stuðn­ingi frá alþjóða­sam­fé­lag­inu og það er mín ein­læga skoðun að íslensk stjórn­völd, þing­menn eða aðrir kjörnir full­trú­ar, eiga að þora að láta í ljós andúð sína á þessum dómum yfir lýð­ræð­is­lega kjörnum full­trú­um.

Afbökum ekki lýð­ræð­ið. Stöndum vörð um tján­ingar – og skoð­ana­frels­ið. 

Höf­undur er vara­for­mað­ur­ ut­an­rík­is­mála­nefndar Alþingis og vara­for­seti Evr­ópu­ráðs­þings­ins.