Aðeins tvennt hefði getað komið í veg fyrir verk­föll í borg­inni. Að við héldum áfram að halda kjafti og vinna eða að borg­ar­yf­ir­völd príl­uðu niður úr turn­inum sem þau dvelja í til að mæta kröfum okkar af rétt­læti og sann­girni.

Hið fyrra er sögu­legur ómögu­leiki á þess­ari stundu. Hið síð­ara greini­lega líka; hrörnun hug­sjóna jafn­að­ar­mennsk­unnar er svo langt gengin að jafn­að­ar­menn með ára­tuga reynslu af stjórn­málum geta talið sjálfum sér trú um að þeim komi kjara­mál ekki við.

Rætur upp­reisnar okkar ná langt niður í jarð­veg þess sam­fé­lags­skipu­lags sem að við lifum í. Það verður varla dýpra kom­ist. Lág­launa­konur í umönn­un­ar­störf­um, hefð­bundnum kvenna­störf­um, gera nú til­raun til að fá sjálfar að hafa eitt­hvað um það að segja hvernig vinnu­aflið þeirra er verð­lagt. Við­brögðin eru auð­vitað fyr­ir­sjá­an­leg en ekk­ert minna ömur­leg fyrir vik­ið. Aldr­aðir stjórar innan úr hreyf­ingu vinn­andi fólks á Íslandi stíga fram og segja af mik­illi alvöru: „Það þurfa alltaf ein­hverjar konur að vera á botn­inum og því er ekki hægt að verða við kröfum ykk­ar“. Menn sem að kenna sig við nor­ræna jafn­að­ar­mennsku, menn sem eru upp­teknir við metn­að­ar­fullar upp­bygg­ingar á íþrótta­mann­virkj­um, knatt­spyrnu­stúkum og keppn­is­völl­um, Bio-Dome og end­ur­gerð Hlemm­torgs hrista höf­uðið alvöru­gefn­ir: „Nú er þó allt of langt geng­ið, skilja þessar konur ekki að við ein­fald­lega getum ekki skipt okkur neitt af þeim eða til­veru þeirra?“ Menn sem kenna sig við gagn­rýna hugsun ofar öllu segj­ast alltaf hafa stutt bar­áttu lág­launa­kon­unnar en bara ekki núna, sökum þeirra aðferða sem beitt er. „Þegar hún getur loks­ins náð árangri bless­un­in, orðin her­ská og reið, ofbýður okkur ein­fald­lega hasar­inn.“

Hér er ekk­ert pláss fyrir vanga­veltur um stöðu konu sem hefur unnið frá unga aldri á útsölu­mark­aði kven­fyr­ir­litn­ing­ar­inn­ar. Ekk­ert pláss fyrir vanga­veltur um ástæður þess að hún getur aldrei um frjálst höfuð strok­ið. Hvað þá sam­stöðu; hér er auð­gljós­lega ekki um að ræða konur sem klifið hafa met­orða­stig­ann. Hér getum við ekki skellt merki­mið­anum „frum­kvöð­ull“ á neina; aldrei hefur kona verið kölluð frum­kvöð­ull fyrir að nota hend­urnar sín­ar, heil­ann og hjartað til að sinna umönn­un­ar­störf­um. Hér er ekk­ert smart eða töff, bara lág­launa­kona með frekju. Hér er ekki pláss fyrir drauma um frelsi. Hér er frels­unin of dýr, lág­launa­konan hlýtur að geta skilið það? Og aðferð­irnar geta menn ekki sam­þykkt; mark­viss mál­flutn­ingur og bar­áttu­þrek hafa aldrei verið væn­leg til árang­urs, við skulum segja ykkur það!

Stundin er runnin upp: Tök­umst allir hönd í hönd og höldum fast á mál­um: Það verður ein­fald­lega að stoppa þessar Efl­ing­ar-kell­ing­ar!

Sam­fé­lags­gerðin sem að við lifum inn í reiðir sig algjör­lega á fólk í umönn­un­ar­störf­um, fyrst og fremst kon­ur. Félags­leg end­ur­fram­leiðsla er eins og Nancy Fra­ser segir „ómissandi bak­grunns­skil­yrði svo að efna­hags­leg fram­leiðsla geti átt sér stað í kap­ít­al­ísku sam­fé­lag­i.“ En þjóð­fé­lags­legt mik­il­vægi allra þess­ara vinn­andi handa er algjör­lega falið, af ásettu ráði. Allar þessar sýni­legu hendur sem gera verð­mæta­sköpun sam­fé­lagssins mögu­lega; þær eru verð­metnar eins og drasl. Þegar eig­endur hand­anna segja: „Mér duga ekki launin mín til að sjá fyrir sjálfri mér,“ svarar æðsti yfir­mað­ur­inn „Ég get skilið að það sé erfitt en þetta kemur mér samt ekki við.“

Allir þvo hendur sínar af því að bera ábyrgð á afkomu lág­launa­kon­unnar á íslenskum vinnu­mark­aði. En hún skal þó á end­anum bera ábyrgð á öllu. Höfr­unga­hlaupi, verð­bólgu, geng­is­hruni; lág­laun­konan sem hræði­leg mara, ógæfa Íslands. Fram­kvæmd­ar­stjóri SA, stað­settur efst á hrúgu efn­is­legra gæða, brjálast. „Fram­ganga Efl­ingar eru svik við hags­muni yfir­gnæf­andi meiri­hluta þjóð­ar­inn­ar.“ Hags­munir yfir­gnæf­andi meiri­hluta þjóð­ar­innar eru að lág­launa­konan haldi áfram að sam­þykkja að hún sé einskis virði. Allt annað er van­virð­ing við Lífs­kjara­samn­ing­inn.

Á sama tíma, eða reyndar miklu fyrr, hafa háskóla­menn þegar samið um Höfr­unga­hlaup. Það gerð­ist um það bil hálfu ári eftir að Lífs­kjara­samn­ing­ur­inn var und­ir­rit­að­ur. En það skiptir svo litlu máli að ekki einn ein­asti frétta­maður spyr for­mann BHM eða ráð­herra hvernig standi á því að seint í októ­ber á síð­asta ári hafi ríkið fært háskóla­fólki samn­ing með inn­byggðu höfr­unga­hlaupi. Ekki einn ein­asti.

Við horfum yfir gjá sem virð­ist óbrú­an­leg, gjá búna til úr for­rétt­indum og vel­meg­un, skeyt­ing­ar­leysi og for­herð­ingu, stétt­skipt­ingu. Hinum megin við hana stendur fólk sem að ætlar ekki að sleppa af okkur tak­inu, sleppa okkur af útsölu­mark­aðn­um. Alveg sama hvað við segj­um, hvað við útskýr­um. Sam­ræmt heyrna­leysi valda­stétt­ar­innar er svo magnað að það hlýtur að kom­ast í sögu­bæk­urn­ar.

Rætur upp­risunnar okkar ná langt niður í jarð­veg þess sam­fé­lags­skipu­lags sem að við lifum í. Það verður varla dýpra kom­ist. Þess­vegna eru við­brögðin svona ofsa­feng­in. Þess­vegna er afhjúp­unin svona stór­kost­leg, hömlu­leysið svona magn­að, heig­uls­hátt­ur­inn svona mik­ill. Vegna þess að við erum komnar að rót­un­um, því sem að aldrei má hrófla við: Und­ir­verð­metnu vinnu­afli kvenna.

„Bar­áttan er bæði tæki­færi og skóli,“ segja þær Cinzia Arruzza, Tithi Bhattacharya and Nancy Fra­ser, höf­undar Femín­ismi fyrir 99%-in. „Hún getur umbreytt þeim sem að taka þátt í henni, end­ur­mótað hug­myndir okkar um ver­öld­ina. Bar­áttan getur dýpkað skiln­ing okkar á þeirri kúgun sem að við verðum fyrir – hvað orsakar hana, hverjir græða á henni, og hvað við verðum að gera til að brjót­ast undan henn­i.“

Stundin er runnin upp. Bar­áttan er okk­ar. Við hljótum að horfa bál­reiðar um öxl. Við hljótum að bera höf­uðið hátt. Allt sem að við eigum að baki mótar okk­ar, mótar afstöðu okk­ar. Við hljótum að hafna því að nið­ur­staðan í sam­tal­inu um sam­fé­lags­sátt­mál­ann sé að við sjálf­ar, lág­launa­konur í umönn­un­ar­störf­um, höfum aðeins eitt hlut­verk í líf­inu, að þola arðránið af fórn­fýsi og und­ir­gefni.

Við erum ekki fórn­fús­ar. Við erum ekki und­ir­gefn­ar. Við vitum nákvæm­lega hvers virði við erum fyrir sam­fé­lag­ið. Bar­áttu­vilji okkar hefur vaxið og dafnað í því sjúk­legu órétt­læti sem við höfum verið látnar þola. Nú er komið að því að við ætlum að fá það sem að við vilj­um. Og við þá sem að reyna að kremja bar­átt­una okk­ar, upp­ris­una okk­ar, höfum við þetta að segja: Við munum aldrei gef­ast upp.

Í aug­sýn er nú frelsi,og fyrr það mátti vera,

ný fylkja konur liðiog frels­is­merki bera.

Stundin er runnin upp.

Tök­umst allar hönd í höndog höldum fast á málum

þó ýmsir vilji aftur á baken aðrir standa í stað,

tökum við aldrei undir það.

En þori ég vil ég get ég?

Já ég þori, get og vil.

En þori ég vil ég get ég?

Já ég þori get og vil.

Höf­undur er for­maður Efl­ing­ar.