Útbreiðsla COVID-19 veirunnar er alþjóð­legt vanda­mál sem mann­kynið berst nú við að öllu afli. Með­vit­und um þessa nýju hættu breidd­ist hratt út og bæði almenn­ingur og stjórn­völd hafa brugð­ist hratt við henni með sam­komu­bönn­um, lok­unum skóla, ferða­tak­mörk­unum og fleiri ráð­stöf­un­um. 

Ham­fara­hlýnun er einnig alþjóð­legt vanda­mál, sem hefur verið þekkt í ára­tugi. Með­vit­und um þetta fyr­ir­bæri og hætt­urnar sem stafa af því hefur auk­ist und­an­farin ár, en við­brögð almenn­ings og stjórn­valda virð­ast enn vera langt frá því að vera full­nægj­andi til þess að koma í veg fyrir frekara tjón á sam­fé­lagi okkar umfram það sem þegar er óhjá­kvæmi­leg­t. 

Það eru mörg tengsl milli þess­ara tveggja hætta og má læra og nýta mikið af við­brögðum við útbreiðslu COVID-19 veirunnar í bar­átt­unni við ham­fara­hlýnun og afleið­ingar henn­ar. Veiran er fyrst og fremst heilsu­far­s­vanda­mál sem leggur mikið álag á heil­brigð­is­kerfi um allan heim og mun þetta álag aukast með frek­ari útbreiðslu henn­ar. Sam­bæri­lega hefur hlýnun jarðar og breyt­ingar á lofts­lagi nei­kvæð áhrif á heilsu­far fólks um allan heim. Meðal ann­ars má nefna auk­inn vatns­skort, mat­ar­skort og vannær­ingu vegna fleiri og lengri þurrka, og aukna útbreiðslu  ýmsa sjúk­dóma svo sem malaríu eftir því sem lofts­lagið hlýnar til norð­urs. Alþjóða­heil­brigð­is­mála­stofn­unin (WHO) reiknar með 250.000 við­bót­ar­dauðs­föllum árlega frá og með árinu 2030 af völdum ham­fara­hlýn­un­ar. Einnig hafa Sam­ein­uðu þjóð­irnar áætlað að á bil­inu 200 millj­ónir til eins millj­arðs manna þurfi að leggja á flótta vegna lofts­lags­breyt­inga á næstu 30 árun­um. Þessar tölur lýsa alvar­leika ham­fara­hlýn­unar og setur í sam­hengi hversu lítið leið­togar heims eru til­búnir að gera í þágu lofts­lags­ins í sam­an­burði við COVID-19 útbreiðsl­una.

Vissulega er veiran hættu­leg og stjórn á útbreiðslu hennar krefst sam­starfs milli landa og sam­stöðu ein­stak­linga innan hvers lands. Það sama má segja um ham­fara­hlýnun þrátt fyrir mis­mun­andi tímara­mma. Ef mann­kynið vill ná tökum á lofts­lags­breyt­ingum þurfa öll lönd og allir ein­stak­lingar að vinna saman og leggja sitt af mörk­um. Lang­flestar rík­is­stjórnir ásamt alþjóða­sam­tökum brugð­ust hratt við útbreiðslu COVID-19 veirunnar til að fækka dauðs­föllum eins og kostur er. Nei­kvæðar afleið­ingar þess­ara við­bragða á efna­hags­kerfið hafa þegar sagt til sín og munu lík­lega aukast á næstu mán­uð­um, en sam­fé­lagið virð­ist til­búið til að taka þessum afleið­ing­um. Þetta hug­ar­far vantar í bar­átt­una við ham­fara­hlýn­un. Þörf er á að öll lönd bregð­ist hratt við og séu reiðu­búin að taka þeim afleið­ingum sem munu fylgja. Það sem ætti að ein­falda það að koma í veg fyrir frek­ari ham­fara­hlýnun er upp­runi henn­ar. Ólíkt COVID-19 veirunnar þá er ham­fara­hlýnun af manna­völd­um. Áfram­hald­andi ósjálf­bær neysla á jarð­efna­elds­neyti í þágu hag­vaxt­ar, ásamt annarri ofneyslu, knýr hlýnun jarðar áfram. Þetta er eitt­hvað sem við getum og verðum að breyta.

Ákveðnir hópar fólks búa við meiri hættu en aðrir þegar það kemur að smiti COVID-19 veirunn­ar. Eldri borg­arar og ein­stak­lingar með und­ir­liggj­andi veik­indi eiga í mestri hættu á að deyja ef þau smit­ast af veirunn­i.  Í til­viki ham­fara­hlýn­unar eru það fátækar þjóð­ir, sem búa nú þegar við mat­ar­skort og veik­burða heil­brigð­is- og efna­hags­kerfi, sem munu finna fyrst og mest fyrir áhrif­un­um. Það er á ábyrgð þró­aðra þjóða eins og Íslands að bregð­ast við, að hrinda af stað aðgerðum til að koma í veg fyrir frek­ari ham­fara­hlýnun og til að takast á við þær afleið­ingar sem þegar eru óhjá­kvæmi­leg­ar. Eins er það á ábyrgð ungs fólks sem sjálft virð­ist veikj­ast lítið við smit COVID-19 veirunnar að forð­ast smit til að koma í veg fyrir frek­ari útbreiðslu á veirunni til að verja eldri borg­ara og aðra í áhættu­hóp­um. 

Útbreiðsla COVID-19 hefur sýnt fram á það að stjórn­völd og almenn­ingur heims geta brugð­ist hratt við og unnið saman á áhrifa­ríkan hátt við það að berj­ast gegn alþjóð­legum hætt­um. Ekki þurfti tugi alþjóð­legra ráð­stefna til að lönd heims gripu til rót­tækara aðgerða til að stöðva COVID-19 og ekki ætti að þurfa þess til að stöðva frek­ari ham­fara­hlýn­un. Vís­inda­leg þekk­ing er til stað­ar, lausn­irnar eru til stað­ar, hefj­umst handa saman strax og gerum það sem gera þarf.