Af ást til fagmennskunnar

Borghildur Sölvey Sturludóttir arkitekt segir frumvarp um hlutdeildarlán hafi verið laust við alla fagmennsku.

Auglýsing

Á heims­vísu er umræðan um mann­gert umhverfi á for­sendum fram­tíð­ar­inn­ar, hvernig við getum búið okkur betri heim, hvernig við getum stuðlað að nýsköpun og hönnum sem svarar kalli fram­tíðar út frá umhverf­i­sjón­ar­miðum og hug­myndum um gott sam­fé­lag. 

Nýverið voru í sam­ráðs­gátt stjórn­valda kynnt drög að reglu­gerð [Hlut­deild­ar­lán] til umsagnar en þau lán eiga að hjálpa fólki með sín fyrstu íbúð­ar­kaup. Að mörgu leyti háleit hug­mynd en þegar betur er að gáð – gam­al­dags nálgun sem feykir okkur 20 til 30 ár aftur í tím­ann. Rík­is­valdið er því miður frekar illa að sér í heim­il­is­sköpun og skipu­lags­málum almennt.

Með hlut­deild­ar­lánum ráð­ast stjórn­völd ekki að rót vand­ans, sem hefur ekk­ert með skipu­lag og bygg­inga­tækni­legar lausnir að gera. Heldur birt­ist kerf­is­leg skekkja sem rekja má til fjár­mála­geirans og þá sér­stöku hug­mynd að líta á  íbúð­ar­hús­næði sem fjár­fest­ing­ar­kost og sem atvinnu­veg.

Borgir nágranna­landa okkar stefna ótrauðar á fram­tíð fulla af gæðum fyrir fólk, þétt­ingu byggðar og góðan arki­tektúr. Stefin í dag eru sterk – við þurfum hús sem rúma fjöl­breyti­leika í borg með gæðum svo sem sól­ar­ljósi, dags­birtu, vönd­uðu og hlý­legu efn­isvali og fjöl­breyti­leika. Íþrótta­hús verða að sam­komu­stöð­u­m, og nú á tímum Covid verða margar íbúðir í dag að fjöl­breyttum skóla­stofum og skrif­stof­um. Þetta krefst mik­ils af skipu­lags­fræð­ing­um, arki­tekt­um, lands­lags­arki­tektum og þeim sem þróa hið mann­gerða umhverfi. Rýmin í kringum húsin verða mik­il­væg­ari þar sem gróð­ur, skjól, dags­birta, sól­ar­geislar og fjöl­breyti­leiki leika lyk­il­hlut­verk í lífs­gæðum okk­ar. Alla fer­metra verður að nýta og huga þarf að gæðum og góðu aðgengi. Hverfin fá enn meiri vigt og all­staðar verður að stefna að því að hverfi geti ýtt undir og boðið upp á ríka blöndun fyrir heim­ili og vinnu­staði, að börn geti með góðu móti orðið sjálf­bjarga. Það eitt og sér dregur úr meng­un. ­Rann­sóknir sýna okkur betur og betur hversu hættu­leg bíla­mengun er fyrir lungu 0 – 5 ára barna, það ætti að vera heill mála­flokkur eins ráðu­neytis tengdur sam­göng­um.

Þess vegna er það þyngra en tárum tekur taki að lesa yfir og gera sér grein fyrir áherslum og ég leyfi mér að segja algjöru metn­að­ar­leysi rík­is­stjórn­ar­innar er kemur að upp­bygg­inga­sýn og íbúð­ar­kaupum til handa borg­urum þessa lands.

Auglýsing
Þorvaldur Thorodd­sen skrifar eftir ferð sína um Múla­sýslu árið 1897: „Því miður eimir eftir sums staðar af hinum gamla hús­gangs­hætti, að hugsa ein­göngu um stund­ar­hag­inn, nokkra aura í svip­inn, en láta sér standa á sama, hvort gerður er stór­skaði öldum og óborn­um.“ (Úr Ferða­bók Þ.Th. nr. IV, (2. útg. 1959, bls. 289-290)). Það er vel hægt að færa fyrir því rök að reglu­gerðin um hlut­deild­ar­lán sem nýlega birtist í sam­ráðs­gátt Alþingis herji einmitt á þennan stund­ar­hag – hvernig „reddum við“ íbúð­ar­málum núna, án þess að horfa til kom­andi kyn­slóða?

Ég vil ganga svo langt og segja að þetta frum­varp vinni gegn og til höf­uðs fag­mennsk­unn­i. 

Við gerð frum­varps­ins var leitað sam­ráðs hjá Hús­næð­is- og mann­virkja­stofn­un, Sam­tökum iðn­að­ar­ins og bygg­ing­ar­að­il­um. Ekki skipu­lags­fræð­ingum (ekki einu sinni Skipu­lags­stofn­un), ekki arki­tekt­um, ekki lands­lags­arki­tekt­um! Nei, leitað var til stofn­unar sem hefur ekki einn arki­tekt á sínum snærum sem sinnir stefnu­mótun eða fram­tíð­ar­sýn. Sam­tök iðn­að­ar­ins eru svo regn­hlíf­ar­sam­tök bygg­ing­ar­að­ila sem voru því tví­efld mætt til leiks. Ofan á allt þetta er svo á sama tíma verið að leggja niður nýsköpun og rann­sóknir í þeirri mynd sem við þekkjum með Nýsköp­un­ar­mið­stöð og allt óvíst hvernig kom­andi módel verð­ur!

Arki­tekta­fé­lag Íslands sendi inn umsögn um umrædda reglu­gerð en í þeirri umsögn kemur m.a. fram að með því að skil­yrða hlut­deild­ar­lán á höf­uð­borg­ar­svæð­inu við nýjar íbúðir er verið að:

  • Mis­muna fólki um búsetu eftir lands­hlut­um.
  • Stuðla að tví­skiptum hús­næð­is­mark­aði þar sem aðeins þeir sem ekki þurfa að treysta á hlut­deild­ar­lán hafa raun­veru­legt val um búsetu.
  • Vinna gegn félags­legri blöndun þar sem fólk úr mis­mun­andi tekju­hópum og á mis­mun­andi aldri býr saman sem eykur aftur mögu­leika fólks á að fær­ast á milli félags­legra hópa.
  • Að setja fjöl­skyldum þann eina kost að flytja börn úr leik- og grunn­skólaum­hverfi sem þau eru í með fyr­ir­sjá­an­legum erf­ið­leikum fyrir börn og fjöl­skyldur þeirra.
  • Stuðla að eins­leitum hverf­um, hverfa­hlut­um, lóðum eða fjöl­býl­is­húsum þar sem lág­tekju­fólk sem treystir á hlut­deild­ar­lán er búsett með nei­kvæðum félags­legum afleið­ing­um.

Frum­varpið er því algjör­lega snautt allri fag­mennsku. Allt það sem ástundað er í skipu­lags­málum og arki­tektúr í lönd­unum í kringum okkur er huns­að. Í frum­varp­inu birt­ist það sem allir í kringum okkur eru að forð­ast eða eyða. Fjár­munum og kröftum er veitt í tóma vit­leysu. Blöndun og þétt­ing byggðar er það sem margoft hefur sýnt sig að vera besta sam­fé­lags­lega úrræðið út frá hag­fræði­legum og umhverf­is­legum vís­um. Það virð­ist ekki vera til staðar í þess­ari reglu­gerð og er það í besta falli sorg­legt og í versta falli stór­hættu­legt!

Sú fag­mennska, rann­sóknir og fram­tíð­ar­sýn sem landið hefur að geyma eru á engan hátt nýtt. Það er ekki sáð til langs tíma – og á meðan bygg­ing­ar­að­ilar eru einir af stærstu sam­ráðs­að­il­unum í frum­varpi um hluta­deild­ar­lán­in, þá er ljóst að verið er að hyggla stund­ar­gróða en ekki að fjár­festa í til fram­tíð­ar.

Það er aðför að fag­mennsku!

Það er þörf fyrir lengri tíma­mörk en það hvernig hús­næð­is­málum er reddað í frum­varpi – ráða­menn þjóð­ar­innar vilja lík­lega geta sett þetta frum­varp á „to do list­ann“ og hakað við. Frum­varpið kostar bara svo mikið til fram­tíðar í formi lélegs skipu­lags, lélegrar nýt­ingar á auð­lindum og úreltra hug­mynda um her­bergja­fjölda. Það er þörf á ráð­herrum sem treysta sér til að taka ákvarð­anir sem marka góð spor lengra inn í fram­tíð­ina en til næstu kosn­inga. 

Byrjum upp á nýtt og gerum bet­ur. Nýtum þá þver­fag­legu fag­þekk­ingu sem er á eyj­unni. Fáum fjölda stofn­ana og aðila til leiks. Leyfum fleirum ráð­herrum og ráðu­neytum að eiga hlut að máli. Þetta er jú lýð­heilsu­m­ál, skipu­lags­mál sem og fjöl­skyldu­mál – og meira að segja sam­göngu­mál!

Höf­undur er arki­tekt.

Við þurfum á þínu framlagi að halda

Þú getur tekið beinan þátt í að halda úti öflugum fjölmiðli.

Við sem vinnum á ritstjórn Kjarnans viljum hvetja þig til að vera með okkur í liði og leggja okkar góða fjölmiðli til mánaðarlegt framlag svo við getum haldið áfram að vinna fyrir lesendur, fyrir fólkið í landinu.

Kjarninn varð níu ára í sumar. Þegar hann hóf að taka við frjálsum framlögum þá varð slagorðið „Frjáls fjölmiðill fyrir andvirði kaffibolla“ til og lesendur voru hvattir til að leggja fram í það minnsta upphæð eins kaffibolla á mánuði.

Mikið vatn hefur runnið til sjávar á þeim níu árum sem Kjarninn hefur lifað. Í huga okkar á Kjarnanum hefur þörfin fyrir fjölmiðla sem veita raunverulegt aðhald og taka hlutverk sitt alvarlega aukist til muna.

Við trúum því að Kjarninn skipti máli fyrir samfélagið.

Við trúum því að sjálfstæð og vönduð blaðamennska skipti máli.

Ef þú trúir því sama þá endilega hugsaðu hvort Kjarninn er ekki allavega nokkurra kaffibolla virði á mánuði.

Vertu með okkur í liði. Þitt framlag skiptir máli.

Ritstjórn Kjarnans: Sunna Ósk Logadóttir, Þórður Snær Júlíusson, Erla María Markúsdóttir, Arnar Þór Ingólfsson, Eyrún Magnúsdóttir og Grétar Þór Sigurðsson.


Já takk, ég vil styrkja Kjarnann!
Þorbjörn Guðmundsson
Er íslenska velferðarkerfið ekki lengur griðarstaður þeirra sem minnst hafa?
Kjarninn 11. janúar 2023
Takk fyrir og sjáumst á nýjum miðli á föstudag
Bréf frá ritstjóra Kjarnans vegna sameiningar við Stundina og þess að nýr framsækinn fréttamiðill verður til í lok viku.
Kjarninn 11. janúar 2023
Sverrir Albertsson
Vatn á myllu kölska
Kjarninn 11. janúar 2023
Lögreglumenn standa vörð um gröfurnar í námunni.
Berjast fyrir þorpi á barmi hengiflugs
Lítið þorp í Rínarlöndum Þýskalands er allt komið í eigu kolarisa. Fyrirtækið ætlar sér að mylja niður húsin og stækka kolanámu sína sem þegar þekur um 80 ferkílómetra. Þetta þykir mörgum skjóta skökku við í heimi sem berst við loftslagsbreytingar.
Kjarninn 10. janúar 2023
Arnþrúður Karlsdóttir, útvarpsstjóri Útvarps Sögu.
Útvarp Saga telur fjölmiðlastyrki skapa tortryggni og bjóða upp á frændhygli
Fjögur fjölmiðlafyrirtæki hafa til þessa skilað inn umsögnum um frumvarp Lilju Alfreðsdóttur menningar- og viðskiptaráðherra, sem mun að óbreyttu framlengja núverandi styrkjakerfi til fjölmiðla.
Kjarninn 10. janúar 2023
Sólveig Anna Jónsdóttir formaður Eflingar.
Viðræðum slitið og Efling undirbýr verkfallsaðgerðir
Samtök atvinnulífsins hafa hafnað gagntilboði Eflingar um skammtímakjarasamning, sem kvað á um meiri launahækkanir en SA hefur samið um við aðra hópa á almennum vinnumarkaði til þessa. Efling undirbýr nú verkfallsaðgerðir.
Kjarninn 10. janúar 2023
Palestínski fáninn á lofti í mótmælum í Reykjavík. Ísraelskri lögreglu hefur nú verið fyrirskipað að rífa fánann niður á almannafæri.
Fánabann og refsiaðgerðir í Palestínu í kjölfar niðurstöðu Sameinuðu þjóðanna
Degi eftir að ný ríkisstjórn tók við völdum í Ísrael samþykkti allsherjarþing Sþ að fela Alþjóðadómstólnum í Haag að meta lögmæti hernáms Ísraelsríkis á Vesturbakkanum. Síðan þá hefur stjórnin gripið til refsiaðgerða og nú síðast fánabanns.
Kjarninn 10. janúar 2023
Gríðarlega mikil dæling á sandi á sér stað í Landeyjahöfn á hverju ári. Markarfljótið ber hundruð þúsunda tonna af jarðefnum út í sjó og það á til að safnast upp í mynni hafnarinnar.
Vilja sjúga sand af hafsbotni í stórum stíl og flytja út
Eftirspurn eftir íslenskum jarðefnum er gríðarleg ef marka má framkomin áform erlendra stórfyrirtækja um nýtingu þeirra. Vinsældir hafnarinnar í Þorlákshöfn eru samhliða mjög miklar.
Kjarninn 10. janúar 2023
Meira úr sama flokkiAðsendar greinar