Voða­verk var framið á Blöndu­ósi um helg­ina. Veikur maður réð­ist til atlögu með skot­vopni og ban­aði einum og annar ein­stak­lingur liggur helsár á sjúkra­húsi. Stutt er síðan maður skaut af byssu rétt hjá leik­skóla í Hafn­ar­firði, í febr­úar á þessu ári var skotið á tvö ung­menni í Graf­ar­holti og í fyrra var ölv­aður byssu­maður yfir­bug­aður á Egils­stöð­um. Svip­aðir atburðir hafa átt sér á Norð­ur­löndum á und­an­förnum árum. Þar hafa árás­irnar m.a. átt sér stað í versl­un­ar­mið­stöðvum þar sem margir hafa lát­ist. Hugs­an­lega munu svip­aðir atburðir ger­ast hér á landi. Spurn­ingin er lík­lega ekki hvort heldur hvenær og þá er ástæða til að spyrja hvort hægt að koma í veg fyrir slíkt.

Alls eiga Íslend­ingar um 70.000 lög­leg skot­vopn og þar eru hagla­byssur lang­vin­sælast­ar. Þær eru tæp­lega 40.000, rifflar rúm­lega 25.000 og athygli vekur að skráðar skamm­byssur eru nærri 4.000 tals­ins. Skráðar fjár­byss­ur, flestar hjá bænd­um, eru tæp­lega 1.500. Engin tak­mörk eru fyrir því hversu margar byssur hver og einn má eiga. Skot­veiði hefur lengi fylgt Íslend­ingum og skot­vopn eru einnig vin­sælt áhuga­mál. Til að eign­ast byssu þarf að hafa skot­vopna­leyfi, þreyta próf og fylla út alls kyns eyðu­blöð, vera með öruggan geymslu­stað heima hjá sér fyrir byss­urnar og fylgja  lögum og regl­um.

Dugar þetta til að koma í veg fyrir hugs­an­lega skotárás? Nei, auð­vitað ekki. Vopna­lög­gjöf á Norð­ur­löndum er ekki ósvipuð okkar og það hefur ekki stoppað ódæð­is­menn­ina í að kom­ast yfir vopn og fremja voða­verk. Þá er spurn­ing hvort ein­stak­lingar sem eiga skot­vopn sem geta banað fólki eigi að hafa alltaf aðgang að þeim? Held ekki. Flestir þeir sem eiga skot­vopn nota þau til að veiða og nú eru ekki lengur stund­aðar „frjálsar veið­ar“ sem fyrrum heldur þarf, í flestum til­fell­um, að kaupa eða sækja um leyfi og veið­arnar eru stund­aðar á afmörk­uðum svæðum á til­teknum dög­um. Þeir sem fara til veiða, t.d. á rjúpu eða hrein­dýr, gætu hæg­lega leigt skot­vopn í stað þess að eiga það. Flestar veiðar eru tíma­bundnar og þess vegna lítil ástæða til að vera með vopn á heim­il­um, jafn­vel þó þau séu í læstum skáp, alla aðra daga árs­ins. Gleymum því að eig­andi vopn­anna er jafn­framt hand­hafi lyk­ils­ins af byssuskápn­um.

Auð­vitað eru und­an­tekn­ingar frá þessu en þá er hægt að koma til móts við und­an­tekn­ing­arnar án þess að gera þær að meg­in­reglu. Hægt væri með hag­kvæmum hætti að koma upp byssu­geymslum þar sem eig­endur geymdu sín skot­vopn á milli þess sem þeir fara til veiða eða til æfinga.

Almenn skot­vopna­eign Íslend­inga og geymsla vopna á heim­ilum mun lík­lega fyrr eða síðar leiða til fleiri voð­verka eins og áttu sér stað á Blöndu­ósi og átt hafa sér stað á Norð­ur­lönd­um. Með því að tak­marka eign­ar­hald á skot­vopnum og koma upp byssu­geymslu þar sem skot­vopnin eru geymd á þeim tíma sem þau eru sann­an­lega ekki í notkun gæti hugs­an­lega komið í veg fyrir voða­verk eða a.m.k. minnkað lík­urnar á því að það ger­ist.

Það er ástæðu­laust að bíða eftir hugs­an­legum harm­leik þegar við getum með ein­földum hætti reynt að lág­marka mögu­leik­ann á því að hann ger­ist.

Höf­undur er sagn­fræð­ingur