Á 149. lög­gjaf­ar­þingi 2018-2019 voru sam­þykkt ný lög um þung­un­ar­rof, lög nr. 43/2019. Þessi lög, sem tryggja ákvörð­un­ar­rétt kvenna yfir eigin lík­ama, voru að flestra áliti til mik­illa bóta og byggja á rétt­inum til að ráða yfir eigin lík­ama, sem má telja til grund­vall­ar­mann­rétt­inda. Í grein­ar­gerð og rök­semdum fyrir laga­setn­ing­unni voru dregin fram góð og mál­efna­leg rök fyrir frum­varp­inu.

Í raun er hægt að heim­færa grein­ar­gerð­ina með lögum nr. 43/2019 upp á rétt­inn til að deyja með reisn, rétt­inum sem við í Lífs­virð­ingu erum að tala fyr­ir. Það er næstum því hægt að skipta út orð­inu þung­un­ar­rof fyrir dán­ar­að­stoð, konur fyrir ein­stak­linga. Grein­ar­gerðin er þá í stórum dráttum svohljóð­andi:

Mik­il­vægt væri að Ísland sýndi umheim­inum að ein­stak­lingar hér á landi nytu virð­ing­ar, ákvörðun þeirra um að fá að deyja með reisn væri virt sem og sjálfs­for­ræði þeirra og þeir studdir með fag­legri fræðslu og ráð­gjöf sem bygg­ist á gagn­reyndri þekk­ingu. Er þetta í takt við þróun á sviði mann­rétt­inda sem hefur verið í þá átt að auka sjálfs­for­ræði ein­stak­lings­ins. Má í því sam­hengi nefna fjöl­marga alþjóð­lega samn­inga og þróun í dóma­fram­kvæmd á sviði þeirra, svo sem mann­rétt­inda­yf­ir­lýs­ingu Sam­ein­uðu þjón­anna, mann­rétt­inda­sátt­mála Evr­ópu, samn­ing Sam­ein­uðu þjóð­anna um rétt­indi fatl­aðs fólks, samn­ing Sam­ein­uðu þjóð­anna um afnám allrar mis­mun­unar gegn kon­um, samn­ing Evr­ópu­ráðs­ins um vernd mann­rétt­inda og mann­legrar reisnar með hlið­sjón af starf­semi á sviði líf­fræði og lækn­is­fræði: samn­ingur um mann­rétt­indi og líf­lækn­is­fræði. Þá er í 3. gr. mann­rétt­inda­yf­ir­lýs­ingar Sam­ein­uðu þjóðanna kveðið á um að allir eigi rétt til lífs, frelsis og mann­helgi.

Nefndin var ein­huga um nauð­syn þess setja lög sem heim­ila dán­ar­að­stoð með það fyrir augum að tryggja og und­ir­strika rétt­inn til sjálfs­for­ræðis allra yfir lík­ama sínum og rétt hvers ein­stak­lings til þess að taka ákvörðun um eigin dauða. Þessi sjón­ar­mið leggja grunn­inn að mark­miði frum­varps­ins um að tryggja að sjálfs­for­ræði allra sé virt með öruggum aðgangi að heil­brigð­is­þjón­ustu fyrir þá ein­stak­linga sem óska eftir dán­ar­að­stoð.

Að ráða yfir eigin lík­ama hlýtur að inn­halda rétt­inn til að ráða yfir eigin lífi. Það er varla hægt að skilja lífið frá lík­am­an­um. Lögin nr. 43/2019 voru stórt spor til að tryggja ákvörð­un­ar­rétt kvenna yfir eigin lík­ama, eigin lífi. Með því að setja lög um dán­ar­að­stoð mun sami réttur um ákvörð­un­ar­rétt yfir eigin lík­ama, eigin lífi, tryggður öll­um, jafnt konum sem körl­um.

Höf­undur er stjórn­ar­maður í Lífs­virð­ingu, félagi um dán­ar­að­stoð.