Lofts­lags­vand­inn hverfur ekki þó við séum ann­ars upp­tekin að kljást við verð­bólgu og önnur vanda­mál í heim­in­um. Lofts­lags­breyt­ingar eru þegar farnar að ógna lífs­skil­yrðum og þær breyt­ingar verða bara meiri eftir því sem tím­inn líð­ur. Síð­ustu ár hafa verið þau heit­ustu frá upp­hafi mæl­inga og skóg­ar­eldar og þurrkar eru nú tíð­ari og alvar­legri en nokkurn tím­ann fyrr. Hafís og jöklar bráðna á met­hraða og yfir­borð sjávar hefur því hækkað all­veru­lega.

Veð­ur­öfgar fær­ast í auk­ana og felli­byljum og flóðum fjölgar, með til­heyr­andi afleið­ing­um. Þær draga tugi þús­unda til dauða ár hvert og valda ólýs­an­legum skemmd­um. Millj­ónir neyð­ast svo til að flýja eigin heim­kynni, til þess eins að bjarga sér og sín­um. Eftir um 30 ár gæti þessi fjöldi náð meira en einum millj­arði. Stjórn­völd á Íslandi eru kannski ekki til­búin að lýsa yfir neyð­ar­á­standi – en hvaða orð getur ann­ars lýst veru­leika þessa fólks?

Það þarf ekki bara að rýna í skýrslur til að vita hversu alvar­legur vand­inn er. Það nægir líka að opna frétta­vefi til að sjá að breyt­ingar eiga sér nú stað á áður óþekktum mæli­kvarða í sögu mann­kyns. Síð­ast í morgun bár­ust fréttir af því að þorsk­stofn­inn á Íslandi væri í hættu vegna lofts­lags­breyt­inga. Á dög­unum var einnig sagt frá því að lunda­stofn­inn í Evr­ópu gæti horfið síðar á öld­inni vegna fæðu­skorts og versn­andi veð­urs sökum lofts­lags­breyt­inga. Þetta eru nær­tæk dæmi en eru þó ekki nema brota­brot af heild­ar­mynd­inni.

Við nýtt fjár­laga­frum­varp rík­is­stjórn­ar­innar höfum við lagt til þá breyt­ingu að grænir skattar verði betur nýttir til að takast á við lofts­lags­vand­ann. Ísland á að vera í fremstu röð í þeirri bar­áttu. Þar eru hag­rænir hvatar eitt öfl­ug­asta og skil­virkasta verk­færi stjórn­valda. Þess vegna viljum við að kolefn­is­gjöld verði lögð á stór­iðju, sem hingað til hefur verið und­an­þegin slíkum gjöldum þrátt fyrir að vera ein stærsta upp­spretta gróð­ur­húsa­loft­teg­unda á Íslandi.

Sorg­legar sögur og slá­andi stað­reyndir um afleið­ingar lofts­lags­vand­ans draga allar fram sömu mynd­ina. Verði ekki gripið til harð­ari aðgerða munu enn alvar­legri breyt­ingar eiga sér stað. Grund­vall­ar­breyt­ingar á jörð­inni, lofts­lagi hennar og vist­kerf­um. Þær hlífa eng­um, spyrja hvorki kóng né prest, þó þær bitni vissu­lega mis­mikið á íbúum jarð­ar.

Næstu ár verða ekki ein­göngu próf­raun á skyn­semi og sam­vinnu því vand­inn kallar líka á sam­tal um sið­ferð­is­legar skyldur okk­ar, skyldur gagn­vart jörð­inni sjálfri og manns­líf­inu öllu og ekki síst gagn­vart fram­tíð­ar­kyn­slóð­um. Því ber okkur rík skylda til að takast á við þessa stærstu ógn okkar tíma og það af fullum krafti. Miklu stærri skref þarf í þess­ari bar­áttu.

Höf­undur er for­maður Við­reisn­ar.