Hvernig stendur á því að Banda­ríkin snúa við gömlu og frægu máli, Roe gegn Wade, um fóst­ur­eyð­ingar eða það sem nú er gjarnan kallað þung­un­ar­rof? Hvað veldur þessu ofríki gegn ákvörð­un­ar­rétti fólks?

Hvers vegna eru sumar kirkju­deild­ir, ég end­ur­tek, sum­ar, á móti því að fólk njóti þeirra sjálf­sögðu mann­rétt­inda að ráða sínum mál­um?

Hvað veldur því að sumar kirkju­deildir hafa gert kyn­líf og allt sem því teng­ist, næstum að glæpi og synd? Í flestum til­fellum er um að ræða banda­ríska söfn­uði úr röðum svo­kall­aðra baptista eða end­ur­skírenda. Þetta eru í flestum til­fellum litlir söfn­uðir eða frí­kirkjur með presta og pré­dik­ara sem ekki hafa lokið akademísku guð­fræði­námi heldur aðeins þjálfun í skólum sem þeir sjálfir reka og þar sem þess er gætt að ekki sé vikið frá bók­stafs­trú og aft­ur­halds­guð­fræði. Það er synd.

En svo eru stóru kirkju­deild­irn­ar, kaþ­ólska kirkjan með páfann í Róm og rét­trún­að­ar­kirkj­urnar með sína patrí­arka í Kon­stantinópel og Moskvu, þær eru ekk­ert betri í þessum efn­um, þrátt fyrir akademíska guð­fræði. Lífið er stundum mót­sagna­kennt.

En lúth­ersku þjóð­kirkj­urnar á Norð­ur­löndum og þar með Íslandi eru búnar að vinna sig í gegnum þetta mál og kom­ast að sann­gjarnri og kær­leiks­ríkri nið­ur­stöðu.

Eigum við að skoða orðið synd í Nýja testa­ment­inu?

Hvað merkri orði synd á grísku sem NT var ritað á?

Orðið synd er á grísku ham­artia, sem merkir að missa marks eða geiga. Þú setur ör á streng og miðar á skot­skíf­una, en þú missir marks. Knatt­spyrnu­mað­ur­inn tekur víta­spyrnu og brennir af. Kylfing­ur­inn slær til vinstri eða hægri, húkkar eða slæs­ar, en slær sjaldan beint.

Þetta er syndin í sinni frum­merk­ingu, okkur mis­tekst svo margt. Hún er geig­un, brota­löm sem er í öllum mönn­um, konum og körlum og við losnum aldrei við.

Fyrsti bíll­inn sem ég eign­að­ist var af sænskri gerð, en ég gef ekki upp fram­leið­and­ann. Ég keypti hann not­að­an, en þetta var synd­ugur bíll. Syndin kom fram í því að hlaup var í stýri sem gerði það að verkum að bíll­inn leit­aði stöðugt út af veg­in­um. Mitt hlut­verk var að halda bílnum á veg­in­um.

Seinna eftir að ég lærði guð­fræði komst ég að því að í mér sjálfum er sama til­hneig­ing, að fara út af veg­in­um. Mitt hlut­verk er að stýra mínu eigin lífi og halda mig á veg­inum og gæta þess að aka ekki út í skurð.

Hvers vegna er kyn­líf orðið að ein­hvers­konar meg­in­hug­taki um það sem kallað er synd. Kyn­líf er ein feg­ursta gjöf sem Guð hefur gefið sköpun sinni. Allar líf­verur stunda kyn­líf í einni eða annarri mynd. Er það synd? Nei, auð­vitað ekki, svo fremi að ofbeldi ann­ars aðil­ans gegn hinum sé ekki til stað­ar.

Þegar ég vann sem prestur í Nor­egi var ég stundum spurður hvort Íslend­ingar væru ekki fremur fjáls­lyndir þegar kæmi að kyn­lífi og barn­eignum fyrir hjóna­band. Ég svar­aði eitt­hvað á þá leið að við værum ekki mikið að skipta okkur af kær­leik­anum og ást­inni, sem færi sínu fram og rynni eins og læk­ur­inn, sem ætíð finnur sér far­veg. Dr. Björn heit­inn Björns­son, pró­fessor í sið­fræði, skrif­aði dokt­ors­rit­gerð sína í Skotlandi og rann­sak­aði hjóna­bandið á Íslandi. Hann komst m.a. að því að fyrsta barn for­eldra var oftar en ekki fætt utan hjóna­bands en annað barnið inn­an. Þetta var og er kannski enn hið íslenska munst­ur. Fólk kynnist, verður ást­fang­ið, eign­ast barn og giftir sig svo þegar annað barnið er komið und­ir.

Og nú erum við komin að þeim tíma­punkti í sög­unni að eitt af hinum stóru lýð­ræð­is­ríkjum í heim­in­um, Banda­rík­in, bakkar ára­tugi aftur í tím­ann og vill end­ur­vekja að banna konum að gang­ast undir þung­un­ar­rof.

Auð­vitað er fóst­ur­eyð­ing eða þung­un­ar­rof eyð­ing á mögu­legu lífi. Slíkt er ekki létt­væg ákvörðun konu eða for­eldra, en eigi að síður verður að virða vilja kon­unnar um yfir­ráð yfir eigin lík­ama.

Lækn­is­fræð­inni fleygir fram og við munum sem mann­kyn ætíð fara eins langt og vís­indin leyfa, með þekk­ingu sinni og upp­götv­un­um, en þó með ein­hverri hlið­sjón af sið­fræði og rétt­læti.

Að leggj­ast gegn vilja kvenna í þessum efnum er ekki boð­legt. Að ráð­ast gegn fólki sem er sam­kyn­hneigt eða leitar eftir kyn­leið­rétt­ingu er líka óboð­legt. Það er í raun ofríki sem er náskylt orð­inu fas­ismi sem er reyndar ofnotað orð nú um stundir en samt finnst mér að það eigi við í þessu sam­hengi. Hvers vegna viljum svo mörg beita aðra órétti og með for­dómum veit­ast að þeim og sjálfs­á­kvörð­un­ar­rétti þeirra? Er það í lagi?

Er í lagi að banna konum að ráða yfir lík­ama sín­um? Er í lagi að veit­ast að þeim sem finna sig ekki sem hann eða hún?

Nei, það er ofríki eða fas­ismi að neita fólki um sjálfs­á­kvörð­un­ar­rétt í fyrr­greindum til­fell­um.

Gyð­ingar áttu sitt lög­mál á dögum Jesú og komu með hór­seka konu til hans og sögð­ust hafa staðið hana að verki. Lög­mál þeirra sagði að grýta ætti slíka konu. Íslend­ingar drekktu þeim fyrr á öldum og tóku þar með ekki mið af djúpum skiln­ingi Jesú á elsku og mis­kunn í garð náung­ans.

En hvað gerði Jesús? Hvernig svar­aði hann spurn­ingu hat­urs­fullu karl­anna? Hann laut niður og skrif­aði í sand­inn eitt­hvað sem eng­inn veit hvað var en sagði svo: „Sá ykkar sem synd­laus er kasti fyrstur steini á hana.“ Og aftur laut hann niður og skrif­aði á jörð­ina. Þegar þeir heyrðu þetta fóru þeir burt, einn af öðrum, öld­ung­arnir fyrst­ir. Jesús var einn eftir og konan stóð í sömu spor­um. Hann rétti sig upp og sagði við hana: „Kona, hvað varð af þeim? Sak­felldi eng­inn þig?“ En hún sagði: „Eng­inn, Drott­inn.“ Jesús mælti: „Ég sak­felli þig ekki held­ur. Far þú. Syndga ekki fram­ar.“ (Jóh 8)

Hann vísar til syndar og þar átti hann kannski við að hún ætti að virða sjálfa sig og láta eigi lít­il­lækka sig í sam­skiptum við aðra, einkum karla.

Hvers vegna viljum við beita annað fólk ofríki, taka frá því sjálfá­kvörð­un­ar­rétt­inn, beita kúgun og ofbeldi til að næra eigin for­dóma?

For­dómar eru eins og ill­gresi sem skýtur rótum í huga okk­ar. Ill­gresið berst með vind­inum og rætir sig áður en við gerum okkur grein fyrir því. Hlut­verk okkar er að upp­ræta ill­gresið úr beðum hug­ans, alla daga og því starfi lýkur aldrei. For­dóm­arnir eru eins og skóg­ar­kerf­ill­inn sem er að taka yfir gróður víða um land. Synd­in, brota­lömin í lífi okk­ar, veldur því að fræ for­dóma ná að rót­fest­ast og vaxa í huga okkar og hjarta. Það er synd og hana þarf að glíma við alla ævina, upp­ræta ill­gresið úr eigin hug­ar­fylgsnum. Við erum öll með ein­hverja for­dóma, á öllum tím­um.

Verum á verði! Forð­umst for­dóma! Leyfum fólki að lifa á þann hátt sem það telur ríma best við eigin upp­lifun og skiln­ing á sínum hneigð­um.

„Elska skaltu náung­ann eins og sjálfan þig,“ sagði Jesús. Hann sagði „skaltu“ sem merkir að elskan er ekki til­finn­ing, heldur ákvörð­un, gjörð, verkn­að­ur, hún er á okkar valdi. Ef elskan væri til­finn­ing hefði hann aldrei sagt „elska skaltu“ því þá hefði hann þurft að segja: elsk­aðu náung­ann þegar þér líður þannig að þú viljir náung­anum vel.

Það er allt annað en það sem Jesús sagði og meinti.

Elskan er nefni­lega á þínu valdi!

Höf­undur er fyrr­ver­andi sókn­ar­prest­ur.

Hægt er að hlusta á höf­und grein­ar­innar lesa hana hér.