Eftir að hafa lækkað skarpt tvo mánuði í röð þá hefur viðmiðunarverð á bensíni hækkað á ný. Frá miðjum septembermánuði hefur það hækkað um fimm krónur á lítra og er nú 320,20 krónur. Það sem af er þessu ári hefur verðið hækkað um 20 prósent.
Verðið í júlí var það hæsta sem það hefur nokkru sinni verið í krónum talið, eða 341,9 krónur á lítra. Það hafði þá hækkað um 71 prósent á tveimur árum og um 28 prósent frá því í janúar. Uppreiknað miðað við þróun vísitölu neysluverðs á bensínlítrinn þó nokkuð í land með að ná sínu hæsta verði, en það náðist í apríl 2012.
Þetta má lesa út úr nýjustu bensínvakt Kjarnans.
Verðlækkunin sem varð í sumar var þó ekki í neinum takti við þá þróun sem hefur orðið á heimsmarkaði með olíu, en heimsmarkaðsverðið á tunnu af hráolíu hafði lækkað um tæplega 30 prósent milli júní og miðs september á meðan að verðið lækkaði um 7,5 prósent hérlendis.
Síðla í september fór heimsmarkaðsverðið að lækka nokkuð skarpt en það hefur hækkað síðan og er nú svipað og það var um miðjan síðasta mánuð.
Hlutur olíufélaga aldrei verið hærri í krónum talið
Þetta þýðir að olíufélögin eru að taka meira til sín í álagningu af hverjum seldum lítra en þau gerðu fyrr á þessu ári. Hlutur þeirra er nú 67,63 krónur og hefur aldrei verið hærri í krónum talið. Alls taka olíufélögin nú til sín 21,1 prósent af söluandvirði hvers selds lítra. Hlutfallslega eiga þau þó nokkuð í land með því að ná þeim 30,3 prósentum sem þau tók til sín í apríl 2020, þegar bensínverð var hærra en nokkru sinni í Íslandssögunni. Það er eina skiptið sem hlutur olíufélaga hefur farið yfir 30 prósent síðan í nóvember 2008.
Til samanburðar tóku olíufélögin til sín 48 krónur í júlí, eða 14 prósent af hverjum seldum lítra. Hlutur olíufélaganna í krónum hefur hækkað um 116 prósent frá því í maí síðastliðnum, þegar 31,24 krónur af hverjum seldum lítra fór til þeirra.
Að hluta til má skýra þessa breytingu með því að olíufélögin voru ekki að velta hækkunum á heimsmarkaðsverði að fullu út í verðlagið framan af ári. Með því héldu þau að einhverju leyti aftur af hækkunum og minnkuðu hagnað sinn af eldsneytissölu. Þetta hefur breyst síðustu mánuði. Samhliða því að innkaupaverðið hefur lækkað hafa olíufélögin kroppað til baka þá álagningu sem þau gáfu eftir fyrr á árinu 2022.
Álögur ríkisins hækka á næsta ári
Hlutur ríkisins í hverjum seldum bensínlítra, sem samanstendur af virðisaukaskatti, almennu og sérstöku bensíngjaldi og kolefnisgjaldi er nú 151,37 krónur á hvern lítra af seldu bensíni og fer lækkandi í krónum talið en hlutfallslega hækkandi. Það þýðir að 47,2 prósent af hverjum lítra fer í ríkissjóð.
Bifreiðareigendur geta búist við því að greiða meira í ríkissjóð á næsta ári en þeir gera í ár. Samkvæmt fjárlagafrumvarpi næsta árs er áætlað að tekjur ríkissjóðs vegna vörugjalda af ökutækjum aukist um 2,7 milljarða króna og verði 8,2 milljarðar króna á næsta ári.
Vörugjöld af bensíni aukast um 440 milljónir króna milli ára og verða 9,3 milljarðar króna, kolefnisgjöld aukast um 560 milljónir og verða 7,5 milljarðar króna og olíugjaldið eykst um tæpan milljarð króna og verður rúmlega 13,5 milljarðar króna.
Kílómetragjald mun skila rúmlega 1,6 milljarð króna í ríkissjóð og bifreiðagjöld 10,6 milljörðum króna.
Gögn og aðferðafræði
Hér að ofan er birt niðurstaða útreikninga og áætlunar á því hvernig verð á lítra af bensíni skiptist milli aðila í framsetningu GRID.
- Viðmiðunarverð er fengið frá hugbúnaðarfyrirtækinu Seið ehf. sem meðal annars heldur úti síðunni Bensínverð.is og fylgst hefur með bensínverði á flestum bensínstöðum landsins daglega síðan 2007. Miðað er við næstlægstu verðtölu í yfirlitinu til að forðast að einhverju leyti áhrif tímabundinnar verðsamkeppni á allra lægsta verð. Viðmiðunarverðið er þó með lægstu verðum og sýnir þar með lægri hlut olíufélagsins en reikna má með að raunin sé meðaltalið af öllu seldu bensíni á landinu.
- Hlutur ríkisins liggur ljós fyrir út frá sköttum sem eru ýmist fastir og hlutfallslegir. Upplýsingar um breytingar á skattalögum eru fengnar frá Viðskiptaráði sem fylgst hefur með slíkum breytingum um árabil.
- Líklegt innkaupaverð er reiknað útfrá verði á bensíni til afhendingar í New York-höfn í upphafi mánaðar frá bandarísku orkustofnuninni EIA og miðgengi dollars gagnvart íslenskri krónu í yfirstandandi mánuði frá Seðlabanka Íslands. Í þessum útreikningum kann að skeika nokkru á hverjum tímapunkti vegna lagerstöðu, skammtímasveiflna á markaði o.s.frv. Nákvæmara væri að miða við verð á bensíni til afhendingar í Rotterdam, en verðupplýsingar þaðan liggja ekki fyrir á opnum gagnaveitum. Mismunur á verði í New York og Rotterdam er þó yfirleitt mjög lítill.
- Hlutur olíufélags er loks reiknaður sem afgangsstærð enda haldgóðar upplýsingar um einstaka kostnaðarliði olíufélaganna ekki opinberar. Hafa ber í huga að þar sem viðmiðunarverð er með lægstu verðum á hverjum tíma er þessi liður ef til vill einhverju hærri sé litið til heildarviðskipta með bensín á Íslandi.
Verðupplýsingar miðast við verðlag hvers tíma. Gögnin eru uppfærð mánaðarlega í kringum 15. hvers mánaðar. Fyrirvari er gerður um skekkjumörk sem þó ættu í mesta lagi að nema fáeinum krónum á útreiknaða liði. Ábendingar um villur, lagfæringar og betrumbætur skal senda á gogn@kjarninn.is og er tekið fagnandi.
