Kolefn­is­spor mat­væla­fram­leiðslu er sífellt að verða greini­legra með nýjum rann­sókn­um. Og það er dýpra en áður var talið. Marg­vís­leg losun gróð­ur­húsa­loft­teg­unda verður við fram­leiðslu á mat­vælum hvers kon­ar, s.s. vegna þess að til fram­leiðsl­unnar er brotið land og búfén­aður losar sitt. Talið er að um þriðj­ungur los­un­ar­innar komi frá rækt­un, vinnslu og pökkun mat­væla en flutn­ingur þeirra innan landa og á milli hefur hingað til verið van­met­inn, segja vís­inda­menn sem birt hafa nýja rann­sókn um málið í Nat­ure Food, riti sem heyrir undir sam­steypuna sem gefur út vís­inda­tíma­ritið Nature. Sam­kvæmt rann­sókn­inni er um 20 pró­sent allrar los­unar í mat­væla­iðn­aði vegna flutn­inga – mun hærra hlut­fall en áður var talið.

Mat­væla­iðn­að­ur­inn er flókið fyr­ir­bæri og það hefur reynst þrautin þyngri að mæla beina losun frá hon­um, ekki síst þá sem rekja má til flutn­inga mat­vara. Hingað til hafa flestar rann­sóknir mælt losun vegna flutn­ings ákveð­innar vöru, s.s. súkkulaði­stykk­is, allt frá verk­smiðj­unni og í búð­ina eða heim til neyt­and­ans. En þá hefur verið horft fram hjá losun sem til­komin er vegna flutn­inga á hrá­efnum jafn­vel þvert yfir hnött­inn.

Mengyu Li við Háskól­ann í Sydney og sam­starfs­menn hennar vildu ná utan um flutn­ing­ana í heild. Þau söfn­uðu gögnum frá 74 löndum og svæð­um, könn­uðu upp­runa hrá­efna mat­væla og kort­lögðu flutn­inga á þeim frá einum stað til ann­ars. Nið­ur­stað­an: Flutn­ingur á mat sam­svar­aði losun þriggja gígatonna kolefnis (eitt gígatonn er millj­arður tonna) út í and­rúms­loftið árið 2017. Það er um 7,5 sinnum meira en áður var talið.

Efn­aðri þjóðir heims bera ábyrgð á um helm­ingi allrar þess­arar los­unar þrátt fyrir að þar búi aðeins um 12 pró­sent mann­kyns. Efna­minni lönd bera ábyrgð á um 20 pró­sent af losun frá flutn­ingi mat­væla en í þessum löndum býr um helm­ingur mann­kyns.

Mun­ur­inn skýrist m.a. af því að efna­meiri ríki eru lík­legri en þau efna­minni til að flytja inn mat­væli frá öðrum lönd­um. Græn­meti, ávextir og fleiri mat­væli er svo oft haldið köldum eða frosnum á ferða­lag­inu sem eykur losun mik­ið. Flutn­ingur ávaxta og græn­metis er t.d. tal­inn losa tvö­falt meira en ræktun þess­ara sömu mat­væla.