Ekki stendur til að styrkja sjálfstætt rekna fjölmiðla á Íslandi með ríkisframlagi og engin ákvörðun hefur verið tekin um sérstaka heildarúttekt á rekstarumhverfi fjölmiðla hérlendis í því sambandi. Þetta kemur fram í svari aðstoðarmanns Illuga Gunnarssonar, mennta- og menningarmálaráðherra, við fyrirspurn Kjarnans um málið.
Í svarinu segir að það sé aftur á móti nauðsynlegt að „fylgjast vel með þróun fjölmiðlamarkaðarins og möguleikum fjölmiðlafyrirtæka til að sinna lýðræðislega mikilvægu hlutverki sínu. Samkvæmt lögum fylgist fjölmiðlanefnd með þessum markaði og veitir ráðherra ráðgjöf og upplýsingar um stöðu fjölmiðla á Íslandi á hverjum tíma“.
Heiða Kristín Helgadóttir, varaþingmaður Bjartrar framtíðar, beindi skriflegri fyrirspurn til Illuga um styrki eða niðurgreiðslur til fjölmiðla í nóvember síðastliðnum. Fyrirspurninni var svarað á þriðjudag. Þar kom m.a. fram að ekki hefur verið talið að nægjanlegt svigrúm sé fyrir hendi hjá mennta- og menningarmálaráðuneytinu til að verja fé í styrki eða niðurgreiðslur handa fjölmiðlum til að tryggja fjölbreytileika og koma í veg fyrir samþjöppun á fjölmiðlamarkaði, líkt og gert er víða í Evrópu. Enn fremur sagði að ráðuneytið hefði ekki tekið afstöðu um hvort slíkar styrk- eða niðurgreiðslur komi til greina hér á landi. Samkvæmt svörum aðstoðarmanns ráðherra standa slíkir styrkir þó ekki til.
Heiða Kristín spurði Illuga einnig hvaða skoðun hann sjálfur hefði á slíkum niðurgreiðslum eða styrkjum til handa fjölmiðlum. Í svari Illuga segir að í skýrslu rannsóknarnefndar Alþingis hafi hlutverk fjölmiðla verið skýrt skilgreint, en þar segir að fjölmiðlar leiki „lykilhlutverk í lýðræðissamfélagi með því að upplýsa almenning, vera vettvangur þjóðfélagsumræðu og veita aðhald þeim öflum sem vinna gegn almannahag“. Í fjölmiðlalögum sem sett voru fyrir nokkrum árum sé gengið út frá þessari skilgreiningu. „Auk tjáningarfrelsis, sem allir þegnar í lýðræðisríkjum njóta, er fjölmiðlum veitt tiltekin réttindi umfram aðra, t.d. er varðar vernd heimildarmanna. Í ljósi þeirrar sérstöðu og áhrifavalds, sem fjölmiðlar í lýðræðisríkjum hafa, er litið svo á að þeir hafi ríkum skyldum að gegna gagnvart almenningi. Í evrópskum lýðræðisríkjum er því almennt talið að fjölmiðlar séu af þessum sökum ólíkir öðrum fyrirtækjum og því sé eðlilegt að um þá gildi sérstakar reglur, sem taki mið af framansögðu.“
Illugi sagði að af þessu leiði að ekki sé hægt að útiloka þann möguleika að fjölmiðlar njóti aðgerða af hálfu ríkisvaldsins til að auðvelda þeim að rækja hlutverk sitt en sem kæmu síður, eða alls ekki, til greina fyrir atvinnurekstur af öðru tagi. „En áður en til einhverra aðgerða er gripið þurfa að liggja fyrir ítarlegar rannsóknir og greiningar á rekstrarumhverfi fjölmiðla hér á landi og jafnvel einnig á fjölmiðlaumhverfinu almennt til að að byggja ákvarðanir á.“
Kjarninn beindi fyrirspurn til ráðherrans um málið þar sem óskað var upplýsingum um hvort til stæði að hálfu ráðuneytisins að láta framkvæma ítarlegar rannsóknir og greiningar á rekstrarumhverfi fjölmiðla hérlendis. Í svari aðstoðarmanns ráðherra kom fram að engin ákvörðun hefði verið tekin um slíkt.
