Leið­togar stjórn­ar­and­stöðu­flokk­anna ótt­ast upp­gang öfga­afla í Evr­ópu eftir Brexit kosn­ing­una í nótt. Ráð­herrar rík­is­stjórn­ar­innar eru ekki eins svart­sýn­ir. 

Gunnar Bragi Sveins­son, sjáv­ar­út­vegs­ráð­herra og fyrr­ver­andi utan­rík­is­ráð­herra, seg­ist ekki hafa neinar áhyggjur af afleið­ingum fyrir Ísland eftir að Bretar kusu um að ganga út úr Evr­ópu­sam­band­inu (ES­B). Í hádeg­is­fréttum RÚV sagði Gunnar Brag­i: 

„Nei, ég hef engar áhyggj­ur. Ísland er utan Evr­ópu­sam­bands­ins, við erum besta þjóð í heimi, bestir í fót­bolta og allt.“

Lilja Alfreðs­dóttir utan­rík­is­ráð­herra sagði í morgun að þó að fólk hefði miklar áhyggjur af stöðu mála megi ekki gleyma því að sam­keppn­is­­staða geti líka styrkst með úrsögn. Það sé jákvætt að gefa fólki tæki­­færi á að kjós­­a. 

„Það varð ákveðið bil á milli hins venju­­lega manns og ESB, maður sér hvernig atkvæðin dreifast,“ sagði hún. „Það er lands­­byggðin sem vill ekki vera í ESB.“

Nið­ur­staðan ekki skað­leg fyrir Ísland

Bjarni Bene­dikts­son fjár­mála­ráð­herra sagði að sama skapi að nið­ur­staðan muni ekki hafa skað­leg áhrif á sam­skipti Íslands og Bret­lands. Nauð­syn­legt sé að leyfa tím­anum að líða til að sjá hvernig Bretar vilji snúa sér í því sam­starfi. Hann segir aðild Íslands að ESB nú fjar­læg­ari hug­mynd heldur en áður. 

Ótt­ast að Evr­ópa sé að brotna

Birgitta Jóns­dótt­ir, kapteinn Pírata, ótt­ast að Evr­ópa sé að brotna. Öfga­menn í Hollandi vilji þjóð­ar­at­kvæða­greiðslu og það sama megi segja um Frakka. 

„Ég ótt­ast mest upp­gang öfga­afla í Evr­ópu og stuðn­ing við ótt­ann. Ég hef alltaf verið mjög gagn­rýnin á skrifræði í Evr­ópu og það þarf að laga valda­hlut­föllin og færa valdið nær fólk­in­u,“ segir Birgitta. „Þetta ætti að vera mjög sterk vís­bend­ing að ef fólki er umhugað um frið í Evr­ópu þarf að fara í miklar breyt­ingar á ESB. Ég held að þetta hafi rosa­lega mikil áhrif og skynja það hjá vinum mínum Bret­landi. Fólk er bara svo­lítið hrætt og mikið óvissu­á­stand. Það þarf að fara mjög var­lega.“ 

Íslandi betur borgið utan ESB

Katrín Jak­obs­dótt­ir, for­maður Vinstri grænna, segir í sam­tali við Kjarn­ann að Brexit nið­ur­staðan skapi mikla óvissu fyrir Breta og erfitt sé að sjá fyrir hvað ger­ist næst. 

„Það lítur út fyrir að þetta hafi mjög mikil áhrif á Bret­land, Skotar ætla að kjósa aftur um sjálf­stæði og það eru hreyf­ingar í Norður Írlandi. Það er ljóst að ESB þarf að skoða sína stöð­u,” segir Katrín. 

Að mati Katrínar er Íslandi betur borgið utan ESB. 

„Það er ekki okkar hagur að sækja um aðild,” segir hún. „En ef það á að sækja um aðild verður það ekki gert án aðkomu þjóð­ar­innar og þings­ins.“  

Katrín segir það áhyggju­efni hversu áber­andi rök um þjóð­ern­is­hyggju og ótta við inn­flytj­endur hafa verið í umræð­unni um Brex­it. „Allir verða að leggj­ast á eitt að leiða þessi mál í frið­saman far­veg. Ég hef auð­vitað áhyggjur af stöð­unn­i,“ segir hún.

Áhyggjur af hægri öfga­hópum og ras­isma

Oddný Harð­ar­dótt­ir, for­maður Sam­fylk­ing­ar, segir þessi stór­tíð­indi flókið mál og afar vanda­samt fyrir Bret­land. 

„Nið­ur­stöð­urnar kljúfa þjóð­ina í tvennt. Það verður verkur að sam­eina fylk­ingar og ekki síst unga fólkið sem vildi að Bret­land yrði áfram opið og alþjóð­leg­t,“ segir Odd­ný. „Svo breytir þetta ESB og sam­vinnu innan Evr­ópu. Það kemur í ljós á næstu tveimur árum hvernig það verð­ur.“

Oddný hefur veru­legar áhyggjur af því að nið­ur­staðan ýti undir öfga­hópa, öfga­hægriöfl og ras­isma. „Það er mikið áhyggju­efni fyrir okkur öll,“ segir hún. Íslend­ingum sé betur borgið innan ESB, með efna­hags­banda­lagi við Evr­ópu­löndin og ekki síst mynt­banda­lagi. Það eigi þó aldrei að hefja samn­inga­ferli að nýju án þjóð­ar­at­kvæða­greiðslu. 

„Við þurfum að meta okkar efna­hags­legu stöðu við þessar breyt­ing­ar. Og fylgj­ast með því hvaða áhrif þetta hefur á ESB,“ segir hún. „En við munum tala við því að fara aftur í samn­inga­ferli.“

Vond nið­ur­staða fyrir alla Evr­ópu

Bene­dikt Jóhann­es­son, for­maður Við­reisn­ar, sem ætlar að bjóða fram í kom­andi Alþing­is­kosn­ingum og mælist með tæp tíu pró­sent í skoð­ana­könn­un­um, segir nið­ur­stöð­una áfall fyrir Breta og önnur Evr­ópu­ríki, þar með talið Ísland. 

„Ég hef mestar áhyggjur af því ef þetta breið­ist út. ESB var stofnað til að varð­veita mann­rétt­indi, frið og frelsi, sem manni finnst einskis virði eins og vatn og loft, nema þegar mann vantar það.“ 

Ekki náð­ist í Ótt­arr Proppé, for­mann Bjartrar fram­tíð­ar.